اغلب افراد به دلیل معایب چشم به ناچار از عینک استفاده می‌کنند. معمولترین این معایب نزدیک‌بینی و دوربینی هستند که جز ناهنجاریهای کروی چشم می‌باشند. در مقوله زیر به بررسی این معایب می‌پردازیم. ناهنجاریهای فیزیکی چشم را به دو دسته کروی و استوانه‌ای تقسیم‌بندی می‌کنند.
اگر در حال استراحت چشم ، شبکیه بر کانون خلفی منطبق نباشد، چشم را «ناهنجار» (Ametrop) و عیب آن را «ناهنجاری» (Ametropie) گویند. هرگاه سطوح دیوپترهای چشم کاملا کروی نباشد، این عیب را «ناهنجاری کروی» می‌گویند. |
انواع ناهنجاریهای کروی چشم
ناهنجاریهای کروی بر دو نوع تقسیم می‌شوند:
- نزدیک‌بینی چشم : هرگاه شبکیه در عقب کانون خلفی باشد، چشم را نزدیک‌بین (Myopie) گویند.
- دوربینی چشم : هر گاه شبکیه در جلوی کانون خلفی باشد، چشم را دوربین (Hypermetropie) گویند.
در هر دو حالت چشم در حال استراحت نمی‌تواند بینهایت را واضح ببیند. چون یک دسته اشعه موازی در صورت نزدیک‌بینی در جلو و در حالت دوربینی در عقب شبکیه همدیگر را قطع می‌کنند. بنابراین در هر دو حال یک تصویر مبهم روی شبکیه تشکیل می‌شود.
علل فیزیکی ناهنجاریهای کروی
ناهنجاریهای کروی چشم ، از لحاظ فیزیکی سه نوع هستند:
- ناهنجاریهای محوری (Axile) : چشم از لحاظ قدرت همگرایی عادی است، ولی محور ، یعنی بعد قدامی خلفی آن در چشم نزدیک‌بین طویل‌تر و در چشم دوربین کوتاهتر از معمول است.
- ناهنجاری انحنا (Courbure) : در این ناهنجاری ابعاد چشم عادی است، ولی انحنا سطح دیوپترهای مختلف چشم ، در نزدیک‌بینی زیادتر و در دوربینی کمتر از معمول است.
- ناهنجاری ضریبی (Indice): در این حالت محور چشم و انحنا سطوح آن عادی است، ولی ضریب شکست محیط‌های شفاف چشم ، با ضریب شکست عادی متفاوت است، یعنی در چشم نزدیک‌بین ، بیشتر و در چشم دوربین ، کمتر از حالت عادی است.
اغلب ناهنجاریها از نوع اول یعنی محوری است. نوع دوم گاهی دیده می‌شود و نوع سوم به ندرت وجود دارد.
اصلاح ناهنجاریهای کروی
چشم ناهنجار موقعی تصحیح می‌شود که اشیایی را که در بینهایت واقع شده است، بدون
تطابق به وضوح ببیند. برای این کار در چشم نزدیک‌بین
عدسی مقعر و در چشم دوربین
عدسی همگرای متناسب باید بکار برد. شرط عدسی تصحیح کننده این است که کانون آن بر نقطه دید دور منطبق باشد.
مکانیسم اصلاح
اگر
عدسی را جلوی چشم ناهنجار قرار دهیم و اشعه موازی به آن بتابد، پس از عبور از عدسی ، به طرف کانون آن که بر چشم منطبق است، منحرف می‌شود و بنابراین پرتوها پس از برخورد به چشم بدون تطابق ، روی شبکیه یکدیگر را قطع می‌کنند، یعنی مجموعه چشم و عدسی ، تصویر یک نقطه در بینهایت را روی
شبکیه تشکیل می‌دهد.
اندازه گیری ناهنجاری کروی
از آنجا که همیشه عدسی تصحیح کننده را در کانون قدامی چشم قرار می‌دهند، لذا درجه ناهنجاری برابر است با عکس فاصله نقطه دید دور از کانون قدامی چشم. هرگاه این فاصله برحسب متر بیان شود، درجه ناهنجاری برحسب «
دیوپتری» خواهد بود. درجه ناهنجاری را با علامت عدسی تصحیح کننده نشان می‌دهند. بنابراین برای نزدیک‌بینی ، این علامت منفی و برای دوربینی مثبت است.
مباحث مرتبط با عنوان