تغییرات الکترونگاتیوی عناصر یک دوره و یک گروه



این مطلب از بخش آموزش وب‌سایت المپیاد شیمی رشد،انتخاب شده که با فرمت pdf نیز در وب‌سایت المپیاد رشدموجود می‌باشد. برای مشاهده این موضوعات در وب‌سایت المپیاد، به آدرس فهرست مطالب شیمی مراجعه کنید. همچنین می‌توانید با کلیک اینجا‌ ، با ویژگی‌های بخش آموزش این وب‌سایت آشنا شوید.


تغييرات الكترونگاتيوي عناصر يك دوره و يك گروه


با توجه به اينكه، در هر دوره از جدول تناوبي با افزايش عدد اتمي از يك طرف، اندازه شعاع كووالانسي اتم به تدريج كاهش يافته و از طرف ديگر، بر مقدار بار مؤثر هسته آن به تدريج افزوده مي‌شود و اين دو تغيير، هر دو در جهت افزايش دادن مقدار الكترونگاتيوي اتم صورت مي‌گيرد، از اين رو، به روشني مي‌توان دريافت كه چرا و چگونه الكترونگاتيوي عناصر در طول هر دوره به تدريج افزايش مي‌يابد. در مورد عناصر واسطه هر دوره، به علت اينكه تفاوت بين اندازه شعاع كووالانسي اين عناصر نسبتاً كم است، تفاوت الكترونگاتيوي بين آنها چشمگير نيست.
دليل اينكه الكترونگاتيوي مس و روي برخلاف روند كلي، نسبتاً كم است، بزرگتر شدن شعاع كووالانسي بر اثر افزايش دافعه الكترونها در اوربيتالهاي پر شده تراز در مس و اوربيتالهاي و لايه ظرفيت در روي است.
در يك گروه هم با توجه به اينكه با افزايش عدد اتمي، هم اندازه شعاع كووالانسي اتم و هم مقدار بار مؤثر هسته آن افزايش مي‌يابد، ممكن است تصور شود كه الكترونگاتيوي عناصر در گروه تغيير نمي‌كند. ولي از آنجايي كه، ميزان افزايش شعاع كووالانسي عناصر در گروهها بر افزايش مقدار بار مؤثر هسته آنها غلبه دارد، الكترونگاتيوي عناصر با افزايش عدد اتمي در گروهها به طور كلي كاهش مي‌يابد. بديهي است كه به علت رقابت دو عامل يعني افزايش بار مؤثر هسته (كه عامل افزايش دهنده الكترونگاتيوي است) و افزايش اندازه شعاع كووالانسي اتم (كه عامل كاهش‌دهنده الكترونگاتيوي است)، تفاوت الكترونگاتيوي عناصر در گروهها نسبت به تفاوت الكترونگاتيوي آنها در دوره‌ها، كمتر است و يا ممكن است گاهي تفاوتي وجود نداشته و يا حتي برخلاف روند كلي با افزايش عدد اتمي، الكترونگاتيوي عناصر در گروه كاهش يابد.
در مورد گروههاي عناصر واسطه نيز به طور كلي مقدار الكترونگاتيوي با افزايش عدد اتمي كاهش مي‌يابد. مثلاً در مورد عناصر واسطه گروه الكترونگاتيوي مس، نقره و طلا به ترتيب برابر 75/1 ، 42/1 و 42/1 است.
دليل زياد بودن الكترونگاتيوي طلا را مي‌توان به اثر انقباض لانتانيدي در كاهش اندازه شعاع عناصر واسطه دوره ششم و در نتيجه افزايش بار موثر هسته آنها نسبت داد.
بنابراين به طور كلي، الكترونگاتيوي عناصر هر دوره از چپ به راست (به موازات افزايش تعداد الكترونهاي والانس) و در هر گروه از پايين به بالا (همراه كاهش اندازه اتم) افزايش مي‌يابد. بنابراين الكترونگاتيوترين عناصر، در گوشه بالاي سمت راست جدول تناوبي (بدون در نظر گرفتن گازهاي نجيب) و عناصري كه كمترين الكترونگاتيوي را دارند در گوشه پايين سمت چپ جدول قرار دارند.
فلزات،‌ جاذبه كمي براي الكترونهاي والانس دارند (الكترونگاتيوي آنها كم است). ولي نافلزات، به استثناي گازهاي نجيب، جاذبه قوي براي اين گونه الكترونها دارند (الكترونگاتيوي آنها زياد است). بنابراين، مقادير الكترونگاتيوي را مي‌توان براي تعيين ميزان واكنش‌پذيري فلزات و نافلزات به كار برد.


پیوند های خارجی

http://Olympiad.roshd.ir/chemistry/content/pdf/0248.pdf





تعداد بازدید ها: 51590