بازالتهای فلدسپاتوئیددار سنگهای تمام بلورین خروجی هستند که دارای خمیره آفاستیک میباشند و مثل
گابروهای فلدسپاتوئیددار دارای دو دسته اصلی هستند که بر حسب وجود یا عدم وجد
پلاژیوکلازهای کلسیک به عنوان کانی شاخص دسته بندی شدهاند.
انواع بازالتهای فلدسپاتوئیدی
- آنهایی که دارای پلاژیوکلاز کلسیک به عنوان کانی شاخص میباشند.
- آنهایی که فاقد پلاژیوکلازهای کلسیک به عنوان کانی شاخص میباشند.
- بازالتهای فلدسپاتوئیدی : دارای الیوین به عنوان کانی اصلی میباشند و انواع مهم آن شامل نفلین بازالت و لوسیت بازالت و میلیت بازالت هستند.
- سنگهایی که فاقد الیوین به عنوان کانی اصلی می باشند. انواع مهم آن عبارتند از نفلینیت ، لوسیتیت
کانیهای اصلی در بازالتهای فلدسپاتوئیدی
پلاژیوکلازهای که به صورت بلورهای درشت هستند معمولا قدری کلسیکتر از پلاژیوکلازهای خمیرهاند. نفلین معمولا در خمیر دیده میشود ولی گاهی نیز به صورت بلورهای درشت اولیه ظاهر میشود.
لوسیت هم در خمیره و هم به صورت بلورهای درشت دیده میشود و در حالت اخیر معمولا دارای مقطع هشت ضلعی است و کمی غیر ایزوتروپ میباشد در صورتی که لوسیتهای خمیره کاملا ایزوتروپ میباشند.
ملیلیتها ممکن است دارای ترکیبهای مختلفی باشند. آنها معمولا دارای علامت نوری منفی هستند ولی ممکن است گاهی مثبت نیز باشند. سایر
فلدسپاتوئیدهایی که ممکن است در این سنگها دیده شود عبارتند از
سودالیتها ، هائوین ، انالیسم و
کالسیلیت.
کانیهای فرومنیزین
پیروکسی به صورت بلورهای درشت اولیه دیده میشوند معمولا زونه است و بیشتر از نوع
دیوسپید ، اوژیت و لوژیت اژیرینک است که به رنگهای قهوهای و سبز روشن دیده میشود. در یک سنگ ممکن است بلوراهای لوژیت به دو رنگ مختلف ظاهر شوند. انکلوزیونهای از
بیوتیت ،
منیتیت و
شیشه ممکن است در آنها وجود داشته باشد. پیروکسنهای خمیره معمولا اوژیت اژیونییک و یا اژیوین است. الیوین از نوع متوسط قدری به طرف حد
آهن میباشد که ممکن است به سرپانتین یا ایدنیگزیت تبدیل شده باشد.
کانیهای فرعی
کانیهای فرعی عبارتند از
هورنبلند ، بیوتیت ، اسفن ، پروسکیت ،
ملانین ، کرومیت ، اسپینلهای کرمدار ،
منیتیت ، ایلنیت ،
اپاتیت ، سایندین و
شیشه.
دگرسانی در بازالتهای فلدسپاتوئیدی
محصولات دگرسانی در این سنگها عبارتند از
ناترولیت و زئولیتهای دیگر ، سرپانتین ، ایدینگزیت ، نانترونیت ،
کلسیت ،
لیمونیت.
ساخت و بافت
اکثرا این سنگها پورفیری و تمام بلورین و ندرتا پورفیری و نیمه بلورین هستند. انواع شیشهای آنها لوسیلیتدار و قهوهای رنگ است که از نظر ترکیب شیشههای پتاسیمدار محسوب میشود. بلورهای درشت اولیه ممکن است از لوسیلیت ، نفلین ، نوزآن ، هائرین ،
سودالیت ، پلاژیوکلازهای کلسیم ،
دیوسپید ، اوژیت ،
الیوین ، بیوتیت و فلوگوپیت تشکیل شده باشد. خیلی از کانیهایی که در خمیره دیده میشود ممکن است شکلدار باشد و عدهای از آنها نیز بیشکل است.
محل و نحوه تشکیل
بازالتهای فلدسپاتوئیددار به صورت جریانهای گدازه در بعضی مناطق دیده میشود. همچنین به صورت
دایک و تودههای نظیر آن در بعضی مناطق بافت میشوند. این سنگها معمولا بیشتر مربوط به یا ترسیری یا جوانتر است و اکثرا همراه با سانیدین بازالت و هیپدتین لاتیت دیده میشود.
مباحث مرتبط با عنوان