ام الکتاب

ترکیب ام الکتاب در سه آیه از قرآن کریم به کار رفته است :
آیه 7 آل‏عمران، 39 رعد، و 4 زخرف. این واژه در این آیات بر روی هم در سه معنی به کار رفته است.
نخست در آیه 7 سوره آل عمران آیات محکم قرآن «ام الکتاب» خوانده شد که به معنی بنیاد و اساس کتاب است، زیرا بازگشت آیات متشابه به آیات محکم می باشد و به مدد همین آیات، معانی آیه های متشابه روشن می گردد.

دوم به معنی لوح محفوظ است که مراد از دو آیه دیگر فوق، همین معنی است.

معنی سوم ام الکتاب، سوره فاتحه الکتاب (سوره حمد) است. چون این سوره در آغاز قرآن است و مقاصد اصلی قرآن است و سر فصل های معانی آن را در بر دارد، از آن به «ام الکتاب» یاد می کند، سید هاشم بهرانی و شماری از مفسران دیگر شیعه با استناد به بعضی از روایات از معانی چهارمی برای «ام الکتاب» سخن گفته اند.
آنان می گویند که منظور از «ام الکتاب» علی بن ابیطالب علیه السلام است.

مراجعه شود به:
محکم و متشابه

منابع:
مجمع البیان، ج 2، ص239؛ المیزان، ج 3، ص 19؛ البرهان، ج 3، ص 143؛ تفسیر نمونه.