ابراهیم امام (ابواسحاق ابراهیم بن محمد بن علی بن عبدالله بن عباس) سامان دهنده دعوت عباسیان بر ضد امویان و برادر
سفاح و
منصور، اولین و دومین خلیفه عباسی، بود.
ابراهیم در سال 82 قمری در حُمیمه از توابع عمان به دنیا آمد. می گویند پدرش به دستور عبدالله بن محمد بن حنفیه دست به دعوت سرّی بر ضد امویان زد و به همین منظور به حمیمه رفت و در همان جا بود که با یک کنیز بربری ازدواج کرد و ابراهیم به دنیا آمد.
پس از مرگ محمد، پسرش ابراهیم به وصیت پدر، رهبری دعوت عباسیان را بر عهده گرفت و در مراکز نفوذ دعوت عباسی، به‌خصوص در خراسان، این نهضت را سامان داد.
او پس از مرگ پدر برای آگاه ساختن طرفداران و مبلغان نهضت از حادثه مرگ پدرش و جانشینی خود،
بکیر بن ماهان را برای این ماموریت به خراسان فرستاد. مردم نیز ضمن ابراز وفاداری به ابراهیم امام، اموالی برای او فرستادند.
ابراهیم با هوش و زیرکی خاص به مبلغان عباسی فرمان داد تا مردم را به اطاعت از آل محمد صلی الله علیه و آله و سلم، بی ذکر نام خاصی، فرا خواند و به آنان بگویند این دعوت را دعوتی برای خونخواهی اهل بیت پیامبر که به دست حاکمان اموی کشته شده‌اند، قلمداد نمایند.
ابراهیم از این کار دو هدف داشت: اول اینکه از خطر دستگیری از سوی حاکمان اموی در امان می‌ماند، چرا که نام او به عنوان رئیس و رهبر نهضت مطرح نبود، و دیگر اینکه روح انتقام خواهی را در شیعیان می‌دمید. ابراهیم در سال 128
ابومسلم خراسانی را در جهت قیام و سرکوبی اعراب به خراسان فرستاد تا مخالفان عباسیان را قلع و قمع نماید. او نیز اندکی بعد با قتل عامی فجیع، خراسان را تحت نفوذ خود درآورد.
ابراهیم امام در سال 131 قمری توسط
مروان حمار خلیفه اموی دستگیر و زندانی شد. او پس از دستگیری برادرش عبدالله سفاح را به جانشینی برگزید.
مروان حمار او را در حران به زندان افکند. ابراهیم در زندان بود تا در سال 132 قمری در 51سالگی به بیماری وبا درگذشت یا بنا بر روایتی مسموم یا مقتول شد.
منابع:
دایره المعارف بزرگ اسلامی، ج 2