آنافیلاکسى یا شوک آنافیلاکسى، یک واکنش ناگهانى و خطرناک
آلرژى است که همه بدن را در بر مى گیرد. آنافیلاکسى مجموعه اى از علائم ایجاد مى کند که در ترکیب با هم به یک واکنش شدید حساسیتى عمومى همراه با اشکال تنفسى و کاهش فشار خون منتهى مى شود.واکنش اولیه تورم و خارش در محل ورود ماده آلرژى زا به بدن است.
درمان فورى این عارضه ضرورى است و گرنه ممکن است بیمار به علت اختلال گردش
خون و
قلب بمیرد.در حال حاضر دقیقاً معلوم نیست که چرا عده اى از افراد به آنافیلاکسى دچار مى شوند، اما آنافیلاکسى معمولاً در افرادى رخ مى دهد که سابقه آلرژى دارند.
گردو ،
بادام ،
فندق و سایر
میوه هاى داراى مغزخوراکى، خوراکى هایى هستند که بیش از همه در افراد مستعد ممکن است آنافیلاکسى ایجاد کنند.همچنین
ماهى ،
صدف ،
تخم مرغ و
لبنیات نیز ممکن است آلرژى هاى شدید به وجود آورند. در افراد حساس حتى خوردن مقدار اندکى از این غذاها ممکن است به آنافیلاکسى منجر شود.
آلرژى نسبت به نیش زنبور و نیز آلرژى به داروهایى مثل
آنتى بیوتیک ها ممکن است آنافیلاکسى ایجاد کند.
براى مثال در
آلرژى غذایى ،
دهان و
گلو دچار
تورم و خارش مى شود یا در حساسیت به سم زنبور محل گزیدگى به شدت تورم پیدا مى کند و خارش شدیدى به وجود مى آید.سپس به سرعت دانه هاى پوستى خارش دارى سراسر بدن را مى پوشاند. صورت و بافت هاى نرم از جمله مخاط راه هاى هوایى متورم مى شوند و فرد اشکال تنفسى پیدا مى کند.بیمار به شدت هیجان زده است و احساس مى کند که «دارد مى میرد»،
فشار خون شروع به پایین آمدن مى کند و فرد هوشیارى خود را از دست مى دهد.این علائم به سرعت و در طول چند دقیقه پس از تماس با ماده حساسیت زا ظاهر خواهند شد. آنافیلاکسى باید به فوریت درمان شود زیرا
انسداد مجارى تنفسى و افت فشار خون به سرعت رخ مى دهد. درمان اورژانس شامل تزریق داروى آدرنالین است که فشار خون را بالا مى برد،
اختلال تنفسى را برطرف مى کند و تورم را کاهش مى دهد، بیمار در این صورت معمولاً به سرعت بهبود مى یابد.در هر حال مبتلایان به آنافیلاکسى باید براى بررسى بیشتر به بیمارستان برده شوند، زیرا هنگامى که اثر
آدرنالین تمام مى شود ممکن است درمان هاى بیشترى از جمله آنتى هیستامین ها، داروهاى
کورتونى و گاهى
اکسیژن و تزریق سرم لازم باشد.
اقدامات اولیه در برخورد با بیمار دچار آنافیلاکسى :
- اگر شخص هوشیار است و مشکل تنفس دارد، به او کمک کنید بنشیند. اگر بیمار به علت کاهش فشار خون دچار شوک شده است، بهتر است دراز بکشد و پاهایش بالا برده شوند.
- اگر شخص به هوش نیست وضع تنفس او را ارزیابى کنید و او را به پهلو بخوابانید.
- اگر مطمئن هستید که او به علت حساسیت دچار آنافیلاکسى شده است، ببینید که سرنگ آدرنالین در دسترس هست یا نه. در صورت لزوم به بیمار در تزریق آن به داخل عضله ران کمک کنید.
- فوراً اورژانس را خبر کنید تا بیمار به بیمارستان منتقل شود.
پیشگیری از آنافیلاکسی:
براى پیشگیرى از آنافیلاکسى، در صورتى که حساسیت شدید در ماده اى در شما تشخیص داده شده است، همیشه باید
سرنگ خودکار تزریق آدرنالین و نیز سایر داروهاى تجویز شده را به همراه داشته باشید. همچنین باید به اطرافیان، همکاران و بستگان خود اطلاعات لازم در مورد بیمارى خود و نحوه درمان آن را بدهید. اطمینان حاصل کنید که تاریخ مصرف داروهایتان نگذشته باشد و یک دستبند یا گردنبند هشدار پزشکى بپوشید که بیمارى شما روى آن ثبت شده باشد.