یزید بن مهلب ابن ابی صفره ازدی معروف به ابو خالد، برادر زن
حجاج بن یوسف و فرزند مهلب والی حجاج در
خراسان بود.
پس از مرگ پدر او به حکومت خراسان رسید ولی بعد حجاج او را زندانی نمود، او از زندان گریخت و در
فلسطین به حضور
سلیمان بن عبدالملک رفت و او از برادرش
ولید بن عبدالملک عفو او را گرفت.
با مرگ حجاج در سال 96 به فرمانروایی
عراق و به سال 98 به فرمانروایی خراسان رسید و
گرگان و طبرستان و سرزمین های دیگری را بتصرف آورده و با 25 میلیون درهم پول نقد به سوی سلیمان بن عبدالملک در شام شتافت، در راه که بود سلیمان در گذشت و
عمر بن عبدالعزیز به خلافت نشست.
عمر او را به سبب پولی که به ظلم و ستم از مردم گرفته بود زندانی ساخت در سال 101 با مرگ عمر بن عبدالعزیز و خلافت
یزید بن عبدالملک که با وی دشمنی داشت از زندان گریخته به
بصره رفت و یزید بن عبدالملک را از خلافت عزل نموده، مردم را به سوی خود دعوت نمود.
یزید بن عبدالملک نیز برادرش سلمه را با سپاهی گران برای سرکوبی او فرستاد که سرانجام سلمه پیروز شد و یزید بن مهلب را کشت و سر او را برای برادر به شام فرستاد خانواده او به کرمان رفتند و به جنگ ادامه دادند ولی سرانجام منکوب شدند.
منابع:
تاریخ الخلفا ص 164، 228، 233 / تاریخ اسلام 162 تا 167 و حبیب السیر
