__گویچه‌های سفیدخون (Leukocytes)__
!مفاهیم پایه
این سلولها براساس حضور یا عدم حضور گرانولهای اختصاصی در سیتوپلاسم خود به دو دسته دانه دار یا گرانولوسیتها (granulocytes) و بدون دانه یا آگرانولیست ها (agranulocytes) تقسیم می گردند. بر اساس شکل هسته در لکوسیتها گرانولوسیتها را پلی مورفو نوکلئید دارای (دارای هسته چند شکلی) و آگرانولیست ها را مونو نوکلوئر (تک هسته ای) نیز می نامند. لکومیتها به تعداد 6 تا 10 هزار در هر میکرولیتر خون دیده می شوند وتعداد آنها با توجه به سن و زمان اندازه گیری متغیر می باشد و شرایط عفونی کاملا افزایش می یابد. لکوسیتها در مقایسه با اریتروسیتها سلولهایی هسته متحرکند که این امر خروج آنها از دیواره رگها به طریق دیاپدز diapedesis امکان پذیر می سازد. خروج لکوسیت از خون برای شرکت در عمل دفاع از بدن در مقابل عوامل بیگانه صورت می گیرد.
!گرانولیستها
سلولهایی به ابعاد 12-10 میکرون و هسته چند لوله می باشند. عمر این سلولها پس از ترک مغز استخوان 4-1 روز می باشد که از این مدت 10-6 ساعت در خون و بقیه در بافت همبند سپری می گردد. بنابراین این سلولها از خون به عنوان وسیله جابه جایی برای رسیدن از محل تشکیل (مغز استخوان) به محل فعالیت (بافت همبند) استفاده می نمایند. گرانولوسیتها بر اساس رنگ پذیری گروانولهای اختصاصی به سه دسته نوتروفیلها ، اسیدوفیلها ،بازوفیلها تقسیم می گردد.
!نوتروفیلها
70-60 درصد لکومیتها را تشکیل می دهند و فراوانترین لکومیتها در خون می باشند. و هسته آنها دارای 5-2 لوب می باشد. نوتروفیلهای با بیش از 5 لوب را هیپرسگمانته می نامند. که اغلب در سلولهای پیر دیده می شوند. در عفونت های باکتریایی ، نوتروفیلها از خون خارج شده و به محل عفونت کشیده می شوند و به عنوان خط مقدم دفاعی به فاگوسیتوز باکتریهای پاتوژن می پردازند.
*اسیدو فیلها یا ائوزیندفیلها:
سلولهایی هستند دارای هسته دو لوبه و 4-2 درصد لکوسیتها را تشکیل می دهند. 12-8 روز عمر دارند که 4 روز آن در مغز استخوان می مانند و پس از ورود به خون فقط 4-3 ساعت در خون باقی مانده و سپس وارد بافت همبند شده و در آنجا می مانند. و بیشتر در بافت همبند دستگاه گوارشی و تنفسی دیده می شوند. اسیدوفیلها در شرایط آلرژیک و بیماریهای انگلی در خون و کانونهای التهابی افزایش می یابد.
!بازوفیلها
معدود ترین سلولهای خونی اند که به طور متوسط 5/0 درصد سلولهای سفید خونی (لوکوسیتها ) را تشکیل می دهند. هسته خمیده و U شکل دارند که دو لبه می باشد. بازوفیلهای خارج شده از خون خارج شده به تعداد زیاد در بافت همبند زیر پوست یافت می شوند.
!آگرانولوسیتها
به دو دسته لنفوسیتها و مونوسیتها تقسیم می گردند.

*لنفوسیتها Lynphocytes
حدود 30-20 درصد لکوسیتها را تشکیل می دهند. که از نظر اندازه به سه دسته لنفوسیتهای کوچک (8-6 میکرون) متوسط (12-10 میکرون) و بزرگ (18-14 میکرون) لنفوسیتهای کوچک و متوسط در خون و اعضا لنفی ، ولی لنفوسیتهای بزرگ معمولا در اعضا لنفی یافت می شوند. لنفوسیتها به دو دسته B و T نیز تقسیم می گردند. که این دو نوع سلول نه تنها در مقابله با عوامل خارجی عملکرد متفاوت دارند ، بلکه محل متمایز و تکامل آنها نیز متفاوت است. لنفوسیتهای B دارای عمر کوتاه چند روزه اند. ولی لنفوسیتهای T دارای عمر طولانی (چند سال) می باشند. و اکثریت لنفوسیتهای موجود در خون را تشکیل می دهند. لنفوسیتها سلولهای در گردش می باشند. یعنی مکررا از خون به اعضا لنفی و بافتهای همبند رفته و مجددا به خون مراجعت می کنند.

*مونوسیتها:
مونوسیتها حدود 7-5 درصد لکوسیتهای خون را تشکیل می دهند. اندازه آنها 20-15 میکرون می باشد. هسته در مونوسیتهای جوان ، بیضی یا لوبیایی و در سلولهای پیر نعل اسبی شکل است. که نسبت به هسته لنفوسیتها روشنتر (کم تراکم تر) و دارای 2 تا 3 هستک می باشد. سیتوپلاسم سلول در رنگ آمیزی آبی روشن دیده می شود. مونوسیتها حاوی دستگاه گلژی ، شبکه آندوپلاسمی دانه دار محدود و مقدار زیادی ریبوزوم و میتوکندری می باشند. مونوسیتها پس از تکامل در مغز استخوان وارد گردش خون می شوند. و اقامت آنها در خون 2-1 روز می باشد. که پس از آن وارد بافت همبند ارگانهای مختلف می گردند. در بافت همبند مونوسیت به ماکروفاژ تمایز یافته و برای ماهها در آن باقی می ماند. مونوسیتها در بافت همبند قادر به تکثیر بوده و به طور مداوم آنزیم سنتز می کنند و علاوه بر پردازش آنتی ژن ها و ارائه آنها به لنفوسیتها نقش دارند. تحت شرایط متعددی از جمله التهابات عفونی و غیر عفونی ، سل ، بیماریهای قارچی و برخی بدخیمی ها تعداد مونوسیتهای خونی افزایش می یابد.
!پلاکتها Plackets
اجسام کروی یا بیضوی کوچکی به قطر 4-2 میکرون هستند که از قطعه قطعه شدن سیتوپلاسم سلولهای بزرگی به نام مگا کاریوسیتMega karyocytes در مغز استخوان حاصل می شود. فاقد هسته اند. با وجود این در مهره داران پست سلولهای هسته داری به نام ترومبوسیت معادل پلاکت می باشد. پلاکتها را ترومبوسیت نیز می نامند. تعداد پلاکتها 400-200 هزار در هر میکرولیتر خون می باشد. و عمر آنها 11-8 روز می باشد. هر پلاکت توسط غشایی غنی از گلیلو پروتئین محصور شده و بررسیها بیانگر وجود آنتی ژن های گروههای خونی ABO در غشا پلاکتها می باشد. کار اصلی پلاکت جلوگیری از خونریزی است. که این عمل با چسبیدن پلاکتها به همدیگر و محل آسیب دیده رگ و ترشح مواد دخیل در انعقاد انجام می گیرد. تحریک پلاکتها در محل آسیب عروقی باعث ترشح ADP می گردد که ADP چسبیده به سطح پلاکت موجب چسبیدن پلاکتها به هم و تشکیل توده پلاکتی را می کند که به صورت درزگیر عمل کرده و از ادامه خونریزی جلوگیری می کند. همزمان با ترشح ADP ، سرتونین و ترومبوبلاستین پلاکتی نیز ترشح می گردد. که اولی باعث انقباض عروق و دومی باعث تبدیل پروتروبین به ترومبین می شود. ترومبین ، فیبروژن محلول پلاسما را به فیبرین غیر محلول تبدیل می نماید که سلولهای خونی در لابه لای توری ظریف حاصل از فیبرین گرفتار شده و لخته تشکیل می گردد.
!مباحث مرتبط با عنوان
*
*
*
*
*