V{maketoc}

! دید کلی :

آزمایش نشان می دهد که ((ظرفیت الکتریکی)) یک ((خازن)) نه فقط به شکل هندسی ، اندازه و آرایش متقابل رساناهای آن بلکه به ((خواص عایق)) ((«عایق|دی الکتریک))) پرکننده فضای بین این رسانا ها نیز بستگی دارد.

! آزمایش اثر دی الکتریک:

((خازن تخت|خازن مسطح))ی را باردار کنید و اندازه ((ولتاژ)) دو سر آن را از روی ((ولت متر)) بخوانید. بعد یک صفحه ((کائوچو))یی خنثی در فاصله بین صفحات خازن بگذارید. خواهید دید که ((اختلاف پتاسیل الکتریکی)) بین دو سر خازن به مقدار زیادی کاهش پیداکرد. اگر صفحه کائوچورا بردارید، از نو ولتاژ قبلی را روی ولت متر خواهید خواند.

این آزمایش نشان می دهد که با تعویض جای هوا با کائوچو ظرفیت خازن افزایش می یابد. اگر دی الکتریک دیگری به جای کائوچو بگذارید. نتیجه متفاوتی برای ولتاژ بدست می آورید. اگر ظرفیت خازن را هنگامی که بین صفحات آن خالی است با C₀ و ظرفیت همان خازن را هنگامی که فاصله بین صفحات تماما با دی الکتریک پرشود، C باشد. این دو ظرفیت از طریق خاصیت دی الکتریک که آنرا با ε نشان می دهیم و به آن ((گذردهی عایق|گذردهی الکتریکی عایق)) می گوییم ، به هم مربوط می شوند. به عبارتی: '' C = εC₀''

آنچه گفتیم نه تنها در مورد خازن مسطح بلکه درباره خازن های نوع دیگر نیز صادق است. هر گاه در خازن به جای هوا عایق دیگری بگذاریم ((ظرفیت الکتریکی|ظرفیت خازن)) ε برابر می شود.

! جدول ((گذردهی عایق)) در ((متریک SI)) :

__ماده__	__گذردهی عایق__	__ماده__	__گذردهی عایق__
هوا	1.0006	میکا	6-8
کهربا	2.8	پارافین	2.3
سفال(برای مهندسی رادیو)	تا 80	کوارتز	4.5
کائوچو	3	آب خالص	81
شیشه	4-7

! مکانیزم علمی افزایش ظرفیت با گذردهی عایق:

ظرفیت خازن فقط وقتی ε برابر می شود که همه ((خطوط میدان الکتریکی)) که از یک صفحه دیگر می روند، ازمیان عایق خازن بگذرند. مثلا آن را می توان در خازنی مشاهده کرد که به تمامی در داخل ((مایع دی الکتریک)) انداخته شده است. با وجود این هر گاه فاصله بین دو صفحه در مقایسه با ابعاد آنها کوچک باشد، می توان پذیرفت که فقط فضای بین رسانا ها را با دی الکتریک پرکنیم. زیرا ((میدان الکتریکی)) خازن عملا در این ناحیه جایگزین می شود.

با قراردادن ماده ای با گذر دهی بالا بین صفحات می توان ظرفیت خازن را به مقدار زیادی بالا برد در کارهای عملی امروزه از این امر استفاده می کنند و به جای هوا از عایق هایی مانند شیشه ، ((عایق میکا|میکا)) ، ((عایق پارافین|پارافین)) ، کاغذ یا مواد دیگری به کار می برند. در ((چگالنده های صنعتی)) عایق هایی مانند ((کاغذ آغشته به پارافین)) به عنوان دی الکتریک به کار می رود.

بدیهی است جهت ساخت خازن ها فقط دی الکتریک هایی که خواص عایقی خوبی دارند مورد استفاده قرار می گیرند، در غیر این صورت بارها به داخل دی الکتریک نفوذ می کنند. به این دلیل آب به رغم گذردهی بالایش برای ساخت خازن ها مناسب نیست زیرا فقط هنگامی می شود به عنوان دی الکتریک خوب از آن استفاده کرد که به میزان بسیار بالایی خالص شده باشد.

! تغییرات پارامترهای خازن به توسط دی الکتریک:

*دی الکتریک ((ظرفیت الکتریکی|ظرفیت خازن)) را برابر ε می کند. '' C = εC₀''

*دی الکتریک ((شدت میدان الکتریکی)) در بین جوشن های خازن را کاهش می دهد. '' E=E₀/ε''
که در آن E₀ میدان الکتریکی خازن بدون دی الکتریک و E میدان الکتریکی خازن بادی الکتریک می باشد.

*اگر دو ((بارنقطه ای)) در داخل دی الکتریک باشند. ((شدت میدان الکتریکی)) هر بار در محل بار دیگری نیز کاهش می یابد. در نتیجه نیروی موثر روی هر بار در مقایسه با ((خلا)) نیز با همان نسبت کاهش می یابد یعنی :
در مورد ((نیروی بین جوشن های خازن)) نیز چنین است یعنی : '' F=F₀/ε''

! مباحث مرتبط با عنوان:

*((قطبش پذیری عایق))
*((ظرفیت الکتریکی))
*((خواص عایق))
*((ولت متر)) ، ((آمپرسنج))
*((اختلاف پتاسیل الکتریکی))
*((ظرفیت الکتریکی|ظرفیت خازن))
*((شدت میدان الکتریکی))
*((مایع دی الکتریک))
*((عایق میکا))
*((عایق پارافین))
*((چگالنده های صنعتی))
*((عایق آب خالص))