||ژن درمانی شامل وارد کردن یک ((ژن)) به داخل یک ((سلول)) با هدف رسیدن به نوعی اثر درمانی است با انتقال نسخه‌های واجد عملکرد ژن مربوط به بیمار اصلح خصوصیات برگشت پذیر فنوتیپ جهش یافته امکان پذیر می‌شود.||
!مقدمه
بیماریهای ژنتیکی را می‌توان در سطوح متعدد ، در مراحل گوناگون دور از ژن جهش یافته درمان کرد. فناوری DNA نو ترکیب ، مد نظر قرار دادن بیماریهای ژنتیکی ترین سطح ، یعنی ژن را امکانپذیر کرده است. یکی از این روشهای درمانی ، ژن درمانی است. هدف از ژن درمانی ، بهبود بخشیدن به سلامت بیمار از طریق اصلاح فنوتیپ جهش یافته است. برای این منظور ، تحویل ژن طبیعی به سلولهای پیکری (نه زاینده) لازم است. وارد کردن یک ژن به داخل سلولهای پیکری ممکن است به 3 منظور لازم باشد.


*امکان دارد، ژن درمانی قادر به جبران کردن یک ژن جهش یافته سلولی که نوعی جهش از دست دهنده عملکرد دارد، بکار برود. مثلا برای درمان بیماری مغلوب اتوزومی فنیل غالب هانتیگون.


*گسترده ترین کاربرد احتمالی ژن درمانی در رسیدن به اثری فارماکولوژیک ، جهت مقابله با آن یک ژن یا ژنهای جهش یافته سلولی یا مقابله با ایجاد بیماری به طریق دیگر باشد. مبتلایان به بیماری اکتسابی از جمله ((سرطان)) ، از این روش بهره می‌برند.
!حداقل شرایط لازم برای ژن درمانی اختلال ژنتیکی
*شناسایی جایگاه ژنی درگیر یا حداقل اساس بیوشیمیایی آن اختلال.
*دودمان DNA مکمل آن ژن یا ویرایش عملکردی از ژنی که اجزای غیر حیاتی آن خارج کرده‌اند تا اندازه‌اش کوچک شود.


*با تبادل توجه بیماری نسبت مطلوب خطر - فایده در مقایسه با درمانهای دیگر.
*آگاهی کافی از اساس مولکولی بیماری.
*اجزای تنظیم کننده مناسب برای ژن انتقال یافته.


*یک سلول هدف مناسب با نیمه عمر ترجیحا طولانی یا قابلیت ((همانند سازی ژنتیکی|همانند سازی)) خوب در داخل بدن.
*اطلاعات کافی از مطالعات سلولهای کشت داده شده.
!خصوصیات ژن انتقال یافته
یک ژن انتقال یافته اکثرا از یک DNA مکمل تحت کنترل توالی پیشبری که ممکن است، لزوما پیشبر طبیعی ژن نباشد، تشکیل شده است. عناصر تنظیم کننده باید طوری انتخاب شوند که ژن در سطوح کافی در سلولهای هدف رونویسی شود و در صورت لزوم به پیامهای تنظیم کننده ضروری پاسخ دهد.
!خصوصیات سلول هدف
یکی از ملاحظات مهم در انتخاب سلول هدف مناسب این است که نیمه عمر طولانی در بدن یا قابلیت همانند سازی چشمگیر داشته باشند تا اثر زیستی ((روشهای انتقال ژن|انتقال ژن)) واجد دوام لازم باشد. سلولهای هدف ایده‌آل ، سلولهای بنیادی یا سلولهای اجدادی با قابلیت همانند سازی بالا می‌شوند که از آنها می‌توان به سلولهای بنیادی ((مغز استخوان)) اشاره کرد. همچنین سلولهای اندوتلیال ممکن است. اهداف بویژه مفیدی برای انتقال ژن باشند. زیرا دیواره‌های ((رگ خونی|عروق خونی)) را مفرونش می‌کنند.
!روشهای انتقال ژن
!!روش اول
((ژن)) به داخل سلولهای کشت داده شده از بیمار در خارج بدن و سپس وارد کردن سلولها به بدنه بیمار پس از انتقال ژن است.
!!روش دوم
روش دوم ، تزریق کردن مستقیم ژن به داخل بافت یا مایع خارج سلولی مورد نظر از طریق ناقلهای ویروسی و ناقلهای غیر ویروسی است. فناوری ناقلهای غیر ویروسی ، هنوز در مراحل مقدماتی است.


*__ناقلهای ویروسی :__ ناقل ایده‌آل برای ژن درمانی باید بی‌خطر باشد، به راحتی ساخته شود، به آسانی وارد بافت هدف گردد، بروز مادام العمر ژن مورد نظر در سطوح مناسب را فراهم کند. از انواع این ناقلها می‌توان به ((دتروویروس)) و ((آدنوویروس|آدنوویروسها)) اشاره کرد. از مزایای ناقلهای ویروسی این است که قادرند وارد هر سلولی در جمعبت هدف شوند.


*__ناقلهای غیر ویروسی :__ اساسا جذاب هستند، زیرا فاقد مخاطرات زیستی (مانند آلودگی) مربوط به ناقلهای ویروسی هستند و تهیه آنها از نظر تئوری راحت تر است. این ناقلها 4 دسته هستند.


**DNA برهنه ، مثلا DNA مکمل با عناصر تنظیم کننده در ((پلاسمیو)).
**DNA برهنه ، بسته بندی شده در ((لیپوزم|لیپوزمها)).
**کونژگه‌های DNA - پروتئین که در آن DNA با پروتئینها مجموعه تشکیل می‌دهد.
**((کروموزومهای مصنوعی)).
!مخاطرات ژن درمانی
*بیمار می‌تواند واکنش نامطلوبی به ناقل یا ژن انتقال یافته بدهد.


*ژن انتقال یافته در DNA بیمار جای می‌گیرند و پروتوانکوژنی را فعال یا یک ژن سرکوب کننده ((تومور)) را غیر فعال می‌کند که موجب بدخیمی می‌شود.


*فعال شدن درجی می‌تواند انسجام یک ژن ضروری را از بین ببرند.
!بیماریهای نامزد ژن درمانی
تعداد زیادی از اختلالات تک ژنی ، نامزدهای بالقوه برای اصلاح از طریق ژن درمانی هستند. اینجا شامل ((اختلالت خون سازی)) مانند ((بیماری تالاسمی|تالاسمی)) ، ((بیماری هموفیلی|هموفیلی)) ، انواع گوناگون کمبود ایمنی و نیز اختلالاتی مانند ((فنیل کتونوریا)) ، کمبود α₁- AT که هر یک بر پروتئینهایی که در ((کبد)) ساخته می‌شوند، موثر هستند.
!آینده بحث
تعداد زیادی کارآزمایی بالینی برای ارزیابی بی‌خطر بودن و کارآیی درمان با ((روشهای انتقال ژن|انتقال ژن)) در دست انجام است. نتایج اصلی میزگرد سال 1995 موسسه ملی سلامت در مورد وضعیت و آینده ژن درمانی هنوز صادق است. پیشرفت در این زمینه آهسته بوده. تاکید تحقیقات همواره مناسب نبوده وادیهای اولیه در مورد کارآیی آن مبالغه آمیز بوده است. با وجود این ، میزگرد به این نتیجه رسید که ژن درمانی برای درمان بیماریهای انسانی در دراز مدت ، بسیار امیدوار کننده است.
!مباحث مرتبط با عنوان
*((آدنوویروس))
*((اختلالت خون سازی))
*((بیماریهای نامزد ژن درمانی))
*((پروتئین سازی))
*((دتروویروس))
*((روشهای انتقال ژن))
*((ژن))
*((ژنتیک))
*((کروموزومهای مصنوعی))
*((مزایا و معایب ناقلهای ویروسی))
*((مهندسی ژنتیک))
*((همانند سازی ژنتیکی))