تاریخچه ی:
چگالی
تفاوت با نگارش: 4
- | || چگالی مقدار جرم موجود در واحد حجم ماده است. که آنرا با علامت اختصاری ρ نشان میدهندکه از رابطه ρ=m/V یا D=m/V به دست میآید. در این رابطه D یا ρ چگالی ماده ، m جرم جسم و V حجم اشغال شده توسط آن ماده میباشد.|| |
+ |
{img src=img/daneshnameh_up/2/22/image001.jpg}
|
چگالی ماده شناور در مایع
|
||چگالی مقدار جرم موجود در واحد حجم ماده است که آنرا با علامت اختصاری __ρ__ نشان میدهند که از رابطه __ρ=m/V__ یا __D=m/V__ بدست میآید. در این رابطه D یا ρ چگالی ماده ، m جرم جسم و V حجم اشغال شده توسط آن ماده میباشد.|| |
| !دید کلی | | !دید کلی |
- | *آیا تا به حال ((جرم)) مواد را با هم مقایسه کردهاید؟ *آیا تا به حال از خود پرسیدهاید که ((شیر خوردنی|شیر)) سنگینتر است یا ((آب))؟
مردم گاهی میگویند سرب سنگیتر از پر است. اما یک گونی بزرگ پر از پر سنیگتر از یک ساچمه سربی است. واژه سنگینی سه مفهوم متفاوتی دارد. مثلا در عبارت «یک سنگ خیلی سنگین است و نمیشود حرکت داد.» منظور وزن سنگ است. در چنین مفهومی هیچ جوابی برای پرسش «شیر سنگینتر است یا آب؟» وجود ندارد. سوالات اخیر مربوط به یک ویژگی عام از کلیه مواد میباشد. این ویژگی __چگالی__ یا ''جرم حجمی'' نام دارد که از مشخصههای فیزیکی مواد به حساب میآید. که این ویژگی مواد مستقل از ابعاد نمونه میباشد. بنابراین برای بیان دقیق ، باید بگوییم چگالی سرب بیشتر از چگالی پر است. و در مورد شیر و آب نیز این امر صادق است. |
+ | *آیا تا به حال ، جرم مواد را با هم مقایسه کردهاید؟ *آیا تا به حال از خود پرسیدهاید که شیر سنگینتر است یا ((آب))؟
مردم گاهی میگویند سرب سنگیتر از پَر است. اما یک گونی بزرگ پُر از پَر ، سنیگتر از یک ساچمه ((سرب|سربی)) است. واژه سنگینی سه مفهوم متفاوت دارد. مثلا در عبارت «یک سنگ خیلی سنگین است و نمیشود حرکت داد.» ، منظور وزن سنگ است. در چنین مفهومی هیچ جوابی برای پرسش «شیر سنگینتر است یا آب؟» وجود ندارد. سوالات اخیر مربوط به یک ویژگی عام از کلیه مواد میباشد. این ویژگی __~~green:چگالی~~__ یا __~~green:جرم حجمی~~__ نام دارد که از مشخصههای فیزیکی مواد به حساب میآید که این ویژگی مواد مستقل از ابعاد نمونه میباشد. بنابراین برای بیان دقیق ، باید بگوییم چگالی سرب بیشتر از چگالی پر است و در مورد شیر و آب نیز این امر صادق است. |
| !واحدها | | !واحدها |
- | در اندازه گیری چگالی جامدات و مایعات معمولا جرم را بر حسب گرم (g) یا کیلوگرم (kg) و حجم را بر حسب سانتیمتر مکعب (cm3) یا مترمکعب (m3) بیان میکنند. که در این صورت چگالی برحسب واحدهای کیلوگرم بر متر مکعب (Kg/m3) یا گرم بر سانتیمتر مکعب (gr/cm3) میسنجند. چگالی نشانگر این است که جرم ماده تا چه حد متراکم شده است. مثلا ، ((سرب)) یک ماده چگال است زیرا مقدار زیادی از آن در حجم کوچکتر متراکم شده از طرف دیگر چگالی آزمایشهای مربوط به هوا بسیار کم است. |
+ | در اندازهگیری چگالی جامدات و مایعات معمولا جرم را بر حسب گرم (g) یا کیلوگرم (kg) و حجم را بر حسب سانتیمتر مکعب (cm3) یا مترمکعب (m3) بیان میکنند که در این صورت چگالی برحسب واحدهای کیلوگرم بر متر مکعب (Kg/m3) یا گرم بر سانتیمتر مکعب (gr/cm3) میسنجند. چگالی نشانگر این است که جرم ماده تا چه حد متراکم شده است. مثلا ، ((سرب)) یک ماده چگال است، زیرا مقدار زیادی از آن در حجم کوچکتر متراکم شده از طرف دیگر چگالی هوا بسیار کم است. |
| !طریقه اندازه گیری | | !طریقه اندازه گیری |
- | برای اندازه گیری چگالی یک جسم باید هم جرم جسم (m) و هم حجم (V) آن را اندازه گیری کنیم. جرم را میتوانیم با ((ترازو)) اندازه گیری کنیم. حجم یک جسم جامد را میتوانیم با راههای گوناگون اندازه بگیریم. مثلا برای به دست آوردن حجم یک مکعب ، اندازه یک ضلع آن را به توان 3 میرسانیم و یا برای تعیین حجم یک مکعب مستطیل طول ، عرض و ارتفاع آن را در هم ضرب میکنیم. حجم یک مایع را میتوانیم با ظرف شفاف مدرجی که واحدهای حجم را نشان میدهد اندازه بگیریم. در آزمایشگاه معمولا برای اندازه گیری حجم مایعات از ((استوانه مدرج)) استفاده میکنند. در مواردی بوسیله اندازه گیری جرم نسبی مواد نسبت به هم از طریق چگالی نسبی مواد نسبت به هم میتوانیم چگالی تک تک مواد را اندازه گیری نموده و مشخص نماییم. !((چگالی نسبی)) مقایسه چگالی دو مایع با یکدیگر یا مقایسه چگالی یک ((جامد)) با یک ((مایع)) خیلی راحت است. اگر چگالی جسمی کمتر از مایع باشد در آن ((شناور شدن|شناور)) میشود و در غیر اینصورت در آن غرق می گردد. مثلا چگالی ((چوب)) از آب کمتر است و برای همین است که چوب روی آب شناور میماند «((نیروی ارشمیدس))». |
+ | برای اندازهگیری چگالی یک جسم باید هم جرم جسم (m) و هم حجم (V) آن را اندازهگیری کنیم. جرم را میتوانیم با ترازو اندازهگیری کنیم. حجم یک جسم جامد را میتوانیم با راههای گوناگون اندازه بگیریم. مثلا برای بدست آوردن حجم یک مکعب ، اندازه یک ضلع آن را به توان 3 میرسانیم و یا برای تعیین حجم یک مکعب مستطیل طول ، عرض و ارتفاع آن را در هم ضرب میکنیم. حجم یک مایع را میتوانیم با ظرف شفاف مدرجی که واحدهای حجم را نشان میدهد، اندازه بگیریم. در آزمایشگاه معمولا برای اندازه گیری حجم مایعات از ((استوانه مدرج)) استفاده میکنند. در مواردی بوسیله اندازهگیری جرم نسبی مواد نسبت به هم از طریق چگالی نسبی مواد نسبت به هم میتوانیم چگالی تکتک مواد را اندازهگیری نموده و مشخص نماییم.
{img src=img/daneshnameh_up/d/d5/DensityColumn.gif}
|
ستون چگالی روغن آب مایع طلا
|
!چگالی نسبی مقایسه چگالی دو مایع با یکدیگر یا مقایسه چگالی یک ((حالات ماده|جامد)) با یک ((حالات ماده|مایع)) خیلی راحت است. اگر چگالی جسمی کمتر از مایع باشد، در آن شناور میشود و در غیر اینصورت در آن غرق می گردد. مثلا چگالی ((چوب)) از آب کمتر است و برای همین است که چوب روی آب شناور میماند «((نیروی ارشمیدس))». |
| !مواد چگال | | !مواد چگال |
- | ((هسته)) اتمهای تشکیل دهنده مواد و ((ستارگان)) از جمله ((کوتوله سفید|کوتولههای سفید)) ، ((ستاره نوترونی|ستارههای نوترونی)) ، ((ابر نواختران)) ، ((سیاه چالهها)) و ... چگالترین موادها هستند. !((قیف جدا کننده)) وسیلهای است که مایعات را بر اساس شاخص چگالی از هم جدا میکند مثلا اگر مخلوط روغن و آب را در مخزن این دستگاه بریزیم بر حسب چگالی مواد در داخل این ظرف تفکیک میشود اگر شیر ی ظرف را باز کنیم مایعی که دارای چگالی بالاست در زیر قرار گرفته و از دستگاه خارج میگردد تا اینکه به مرز جدایی مایعات (((روغن)) و ((آب))) برسد، در چنین حالتی شیر را میبندیم و دستگاه با موفقیت دو مایع مخلوط را از هم جدا میکند. /> |
+ | ((هسته)) اتمهای تشکیل دهنده مواد و ستارگان از جمله ((کوتوله سفید|کوتولههای سفید)) ، ((ستاره نوترونی|ستارههای نوترونی)) ، ((ابر نواختران)) ، ((سیاه چالهها)) و ... چگالترین موادها هستند. !قیف جدا کننده وسیلهای است که مایعات را بر اساس شاخص چگالی از هم جدا میکند؛ مثلا اگر مخلوط روغن و آب را در مخزن این دستگاه بریزیم، بر حسب چگالی مواد در داخل این ظرف تفکیک میشود. اگر شیر ی ظرف را باز کنیم، مایعی که دارای چگالی بالاست، در زیر قرار گرفته و از دستگاه خارج میگردد تا اینکه به مرز جدایی مایعات ((روغن)) و ((آب)) برسد، در چنین حالتی شیر را میبندیم و دستگاه با موفقیت دو مایع مخلوط را از هم جدا میکند. > > |
| -=::توجه: تغییرات دما سبب تغییر حجم جسم میشود. بنابراین، با تغییر دما چگالی یک ماده تغییر میکند. از این رو چگالی اغلب مواد را در ˚25C معین میکنند.::=- | | -=::توجه: تغییرات دما سبب تغییر حجم جسم میشود. بنابراین، با تغییر دما چگالی یک ماده تغییر میکند. از این رو چگالی اغلب مواد را در ˚25C معین میکنند.::=- |
| + |
| + | {img src=img/daneshnameh_up/b/b9/Density2.jpg} |
| + | | |
| + | !جدول چگالی بعضی از مواد معمولی در 25 درجه سانتیگراد |
| || | | || |
- | @#18:در جدول زیر چگالی بعضی از مواد معمولی در دمای ˚25C فهرست شده است.#@ | |
| __ماده__|__چگالی g/cm3__ | | __ماده__|__چگالی g/cm3__ |
| ((گاز طبیعی))|0.000656 | | ((گاز طبیعی))|0.000656 |
| ((هوا))|0.00118 | | ((هوا))|0.00118 |
| ((اتانول))0.78948 | | ((اتانول))0.78948 |
| سدیم کلرید|2.164 | | سدیم کلرید|2.164 |
| ((فولاد ضد زنگ))|8.037 | | ((فولاد ضد زنگ))|8.037 |
| ((جیوه))|13.545 | | ((جیوه))|13.545 |
| || | | || |
| !حل یک مسئله | | !حل یک مسئله |
| مسئله: حجم یک قطعه موم 8.50cm3 و جرم آن 8.06g است. چگالی موم را بدست آورید. | | مسئله: حجم یک قطعه موم 8.50cm3 و جرم آن 8.06g است. چگالی موم را بدست آورید. |
| راه حل: | | راه حل: |
| چگالی، جرم در واحد حجم است و به صورت زیر نشان داده میشود. | | چگالی، جرم در واحد حجم است و به صورت زیر نشان داده میشود. |
| ::__D=m/V__:: | | ::__D=m/V__:: |
| با جایگذاری مقادیر معلوم ، خواهیم داشت: | | با جایگذاری مقادیر معلوم ، خواهیم داشت: |
| ::__D=8.06g/8.5cm3=0.948g/cm3__:: | | ::__D=8.06g/8.5cm3=0.948g/cm3__:: |
| ! مباحث مرتبط با عنوان | | ! مباحث مرتبط با عنوان |
| *((جرم)) | | *((جرم)) |
| *((حجم)) | | *((حجم)) |
| *((چگالی نسبی)) | | *((چگالی نسبی)) |
| *((قیف جدا کننده)) | | *((قیف جدا کننده)) |
| *((نیرو)) | | *((نیرو)) |
| *((نیروی گرانشی)) | | *((نیروی گرانشی)) |
| *((نیروی ارشمیدوس)) | | *((نیروی ارشمیدوس)) |
| *((شناور شدن)) | | *((شناور شدن)) |