((Titanium)) - __Vanadium__ - ((Chromium)) __V__ ((Niobium|Nb)) {picture=V_TableImage.png} جدول کامل __عمومی__ نام, علامت اختصاری, شماره Vanadium, V, 23 گروه شیمیایی فلز انتقالی گروه, تناوب, بلوک ((عنصر گروه 5|5 )), ((عنصر دوره 4|4)) , ((بلوک d|d)) جرم حجمی, سختی 6110 kg/m3, 7.0 رنگ خاکستری نقره‌ای فلزی {picture=125pxV2C23.jpg} __خواص اتمی__ وزن اتمی 1 E-26 kg شعاع اتمی (calc.) 1 E-10 m شعاع کووالانسی 125 ((پیکومتر|pm)) شعاع وندروالس n/a pm ((آرایش الکترونی عناصر|ساختار الکترونی)) ~np~~/np~((Argon|Ar))~np~]~/np~3d34s2] ((الکترون|e-)) بازای هر سطح انرژی 2, 8, 11, 2 درجه اکسیداسیون (اکسید) __5__,3 (آمفوتریک) ساختار کریستالی body centered مکعبی __ خواص فیزیکی __ ((حالات ماده|حالت ماده)) جامد ((«مغناطیسی|__))) نقطه ذوب 2175 K (3456 °F) نقطه جوش 3682 K (6168 °F) حجم مولی 8.32 ((scientific notation|ש)10-6 m3/mol گرمای تبخیر 0.452 kJ/mol گرمای هم‌جوشی 20.9 kJ/mol ((فشار بخار)) 3.06 Pa at 2175 K سرعت صوت 4560 m/s at 293.15 K __ متفرقه __ ((الکترونگاتیویته)) 1.63 (درجه پائولینگ) ظرفیت گرمایی ویژه 490 J/kg·K رسانائی الکتریکی 4.89 106/m اهم رسانائی گرمایی 30.7 W/m·K 1st پتانسیل یونیزاسیون 650.9 kJ/mol 2nd پتانسیل یونیزاسیون 1414 kJ/mol 3rd پتانسیل یونیزاسیون 2830 kJ/mol 4th پتانسیل یونیزاسیون 4507 kJ/mol 5th پتانسیل یونیزاسیون 6298.7 kJ/mol __ پایدارترین ایزوتوپها __ (( ایزوتوپ |iso)) (( وفور طبیعی |NA)) (( نیمه عمر)) (( روش فروپاشی |DM)) (( انرژی فروپاشی |DE)) ((مگا |M))(( الکترون ولت |eV)) (( محصول فروپاشی |DP)) 48V ((رادیو ایزوتوپ مصنوعی|{syn.})) ((1 E6 s|15.9735 روز)) ((الکترون گیری|ε)) 4.012 48((titanium|Ti)) 49V {syn.} ((1 E7 s|330 روز)) ε 0.602 49((titanium|Ti)) 50V {syn.} ((1 E19 s|1.4E17 y)) ε ((انتشار بتا|β)) 2.208 1.037 50((titanium|Ti)) 50((chromium|Cr)) 51V 100% vanadium با28 ((نوترون)) پایدار است. International System ofواحدهایSI & STP استفاده شده ، مگر آنکه ذکر شده باشد.

!اطلاعات اولیه
وانادیوم ، ((عنصر شیمیایی)) جدول تناوبی است که نماد آن __V__ و ((عدد اتمی)) آن 23 می‌باشد. وانادیوم ، یک عنصر کمیاب نرم و هادی است که به‌صورت ترکیبی با کانی‌های خاصی یافت شده و برای تولید آلیاژهایی بکار گرفته می‌شود.
!تاریخچه
وانادیوم ( وانادیس ، الهه اسکاندیناوی‌ها ) توسط "__Andres Manuel del Rio__" که یک معدن شناس اسپانیایی بود، در شهر مکزیکو سیتی در سال 1801 کشف شد. او این عنصر را سرب قرمز نام نهاد. با انجام آزمایشاتی وی ملاحظه کرد که رنگ این عنصر بدلیل وجود کروم می باشد؛ از این‌رو ، این عنصر را __Panchromium__ نام نهاد. وی بعدا این عنصر را به نام __Erythronium__ تغییر داد، چرا که بیشتر نمکها با حرارت دادن قرمز می‌شدند.

یک شیمیدان فرانسوی اشتباها اعلام کرد که عنصر جدید __del rio__ تنها یک کروم ناخالص است. __Del Rio__ نیز گمان داشت که اشتباه کرده است و نظر شیمیدان فرانسوی را قبول کرد. در سال 1831، __سوئد__ وانادیوم را در اکسید جدیدی که وی به هنگام کار کردن با معادن ((آهن)) یافته بود دوباره کشف کرد. در همان سال "__Friedrich W…r__" کشف سابق __Del Rio__ را تائید کرد.

وانادیوم فلزی در سال 1867، توسط "__Henry Enfield Roscoe__" که کلرید وانادیوم را با ((هیدروژن)) تقلیل کرد، به‌صورت جدا گانه بدست آمد. نام وانادیوم از کلمه وانادیس ، الهه زیبایی در اسکاندیناوی گرفته شده است، چرا که این عنصر در ترکیبات گوناگون رنگهای الوانی دارد.
!پیدایش
وانادیوم هرگز بصورت آزاد در طبیعت یافت نمیشود. اما در 65 گونه کانی‌های گوناگون وجود دارد. وانادیوم همچنین در Bauxite و ((کربن)) نیز وجود دارد که حاوی ذخایری مانند ((نفت خام)) ، ((زغال سنگ)) Oil Shale وTar می‌شود. طیف وانادیوم در نور خورشید و دیگر ستارگان نیز شناسایی شده است.

بیشتر وانادیوم تولید شده توسط تقلیل کلسیم از V₂o₅ در یک لوله فشار می‌باشد. وانادیوم معمولا به‌صورت محصولات جنبی بدست می‌آید . از این رو منابع جهانی از این عنصر حاکی از وجود ذخایر در دسترس نمی‌باشد.
!خصوصیات قابل توجه
وانادیوم ، فلز نرم و رسانا به رنگ سفید براق می‌باشد. این عنصر در برابر فرسودگی توسط مواد قلیایی و ((اسید سولفوریک)) و اسید هیدروکلریک مقاوم است. در 933k به‌سرعت اکسید می‌شود. وانادیوم ساختار محکمی داشته ، شکاف نوترونی ندارد که این خاصیت آن را برای استفاده در زمینه‌های هسته‌ای مناسب می‌نماید. حالتهای ((اکسیداسیون-احیا|اکسیداسیون)) معمول این عنصر ، +2،+3،+4،+5 می‌باشد.

حالت اکسیداسیون +1 نیز برای این عنصر دیده شده است.
!کاربردها
*تقریبا 80% وانادیوم تولید شده به مصرف فرووانادیم که یک ماده افزوده به فلز ((فولاد)) می‌باشد، می‌رسد.
*در ((آلیاژ|آلیاژها)) به‌عنوان:
**فلزات ضد خش وسایل جراحی و ابزار آلات
**ماده ضد زنگ و افزایش دهنده سرعت در فلزات
**ماده مخلوط شونده با آْلیاژهای ((آلومینیوم)) و ((تیتانیوم)) برای استفاده در موتورهای جت و هواپیماهای پر سرعت
*آلیاژ فلز وانادیوم در ساخت محورها میل لنگ دنده‌ها و .... بکار می‌رود.
*متعادل کننده کاربید در ساخت فلزات
*کاربردهای هسته‌ای بدلیل نداشتن شکافت نوترونی
*استفاده از ورق وانادیوم در آبکاری تیتانیوم در فلزات
*نوار وانادیوم گالیوم که مگنت ابر رسانا می‌باشد.
*استفاده از ترکیبات وانادیوم به‌عنوان ((کاتالیزور)) در تولید Maleic Anhydride و اسید سولفوریک
*استفاده از پنتاکسید وانادیوم به‌عنوان کاتالیزور در سفالگری
!نقش بیولوژیکی
در بیولوژی ، اتم وانادیوم از اجزاء لازم ((آنزیم|آنزیمها)) بشمار می‌رود. به‌طور خاص "__Vanadium Nitrogenase__" توسط میکرو ارگانیسم‌های ثابت کننده هیدروژن استفاده می‌شود. وانادیوم برای Ascidian ها لازم است. تمرکز وانادیوم در بدن آنها یک میلیون برابر تمرکز وانادیوم در آب اطراف آنها می‌باشد. همچنین موشها و جوجه‌ها نیز به مقادیر بسیار کمی وانادیوم نیاز دارند و کمبود این عنصر باعث کمبود رشد و تولید مثل معیوب می‌شود.

وجود ترکیبات Oxovanadium برای سبک کردن نشانه‌های بیماری دیابت در برخی نمونه‌های حیوانی و انسان نشان داده شده است، همانند تاثیر کرومیوم بر متابولیسم شکر ، مکانیسم این تاثیر نیز ناشناخته مانده است.
!ترکیبات
پنتااکسید وانادیوم V₂O₅ به‌عنوان کاتالیزور رنگ‌دهنده و ثابت‌کننده رنگ استفاده می‌شود.
!ایزوتوپها
وانادیوم طبیعی از یک ایزوتوپ پایدار تشکیل شده است V-51. برای این عنصر 15 ایزوتوپ رادیواکتیوی دیگر شناسایی شده است که پایدارترین آنها V-50 با نیمه عمر 1.4e17 سال و V49 با نیمه عمر 330 روز و V48 با نیمه عمر 15.9735 روز می‌باشند. تمام ایزوتوپهای رادیواکتیو باقیمانده ، ((نیم عمر|نیم عمری)) کمتر از یک ساعت دارد که نیم عمر بیشتر آنها کمتر از 10 ثانیه است. این عنصر یک حالت متا دارد.

ایزوتوپهای وانادیوم به ترتیب وزن اتمی از 43.981 amu تا 59.959 amu V59 مرتب شده‌اند. حالت Decay اولیه قبل از فراوان‌ترین ایزوتوپ V51 الکترون گیری و حالت اولیه بعد از آن Beta Decay می‌باشد. محصولات decay اولیه قبل از V51 ایزوتوپهای عنصر تیتانیوم22 و محصولات اولیه بعد از آن ایزوتوپهای عنصر Chromium24 می‌باشد.
!هشدارها
پودر فلز وانادیوم خطر آتش‌سوزی به همراه داشته و ترکیبات وانادیوم بشدت سمی هستند. ترکیبات وانادیوم ممکن است که در صورت تنفس باعث سرطان ریه شود.
سازمان OSHA) Occupational Safety and Health Administration) محدودیت تماس تا 0.05mg/m را برای پنتا اکسید وانادیوم در نظر گرفته است. National Institute of Ocupational Safety and health یا NIOSH هم پیشنهاد کرده است که ₃35mg/m عنصر وانادیوم برای سلامتی بشدت خطرناک می‌باشد. این مقداری است که به‌سرعت باعث بوجود آمدن مشکلات همیشگی و حتی مرگ برای انسان می‌شود.
!منبع
*[http://periodic.lanl.gov/elements/23.html|Los|Alamos|National Laboratory - Vanadium]
!پیوندهای خارجی
*[http://www.webelements.com/webelements/elements/text/V/index.html WebElements.com - Vanadium]
*[http://environmentalchemistry.com/yogi/periodic/V.html EnvironmentalChemistry.com - Vanadium]
*[http://www.amm.com/ref/vanad.HTM AMM.com Vanadium Profile]
*[http://www.mii.org/Minerals/photovan.html Mineral Information Institute - Vanadium]
*[http://www.atsdr.cdc.gov/tfacts58.html ATSDR - ToxFAQs: Vanadium]
!مباحث مرتبط با عنوان
*((ایزوتوپ))
*((جدول تناوبی))
*((عناصر واسطه))
*((عنصر شیمیایی))
*((فلز))