هاشم بن عتبه بن ابی وقاص ملقب به « مرقال » از شجاعان مشهور عرب بود.
مرقال یعنی کسی که می‌دود و چون او در کارزار به سوی دشمن می‌شتافت، این لقب به او داده شد.

در روز فتح مکه مسلمان شد و از اصحاب رسول خدا صلّی الله علیه و‎آله و سلّم بود. در جنگ با ایرانیان در کنار عمویش سعد بن ابی وقاص جنگید و درخشید.

پس از کشته شدن عثمان، ابوموسی اشعری در کوفه در بیعت با امام علی علیه السلام تعلل ورزید. هاشم بن عتبه خطاب به مردم گفت: ای مردم، دست راست من به منزله دست علی است و دست چپ من از آن خودم. من با علی بیعت کردم و با دست چپ دست راستش را گرفت.

ابوموسی که در موضع انفعال قرار گرفته بود، بلافاصله با او بیعت کرد و سران کوفه و دیگران نیز به دنبال ابوموسی بیعت کردند. او در این باره گفت: من با این بیعت یقین دارم که خدا و رسولش را شاد می کنم.

هاشم بن عتبه از امیران لشگر امام علی علیه السلام در جنگ صفین بود که حملات جانانه‌ای به لشگر معاویه داشت و در یکی از این حمله‌ها به درجه رفیع شهادت نائل شد.

منابع:
مجالس المومنین قاضی نور الله شوشتری
الوصاله فی تمییز اصحابه
منتهی الامال در باب یاران علی علیه السلام