نوار قلب یکی از بی خطر ترین و سادهتری اقداماتی است که اطلاعاتی ارزشمند در مورد
قلب به پزشک میدهد . نوار قلب در بررسی
دردهای قلب و
سکتههای قلبی ارزش خاصی دارند و به عنوان اقداماتی
روتین در تمام کسانی که مشکوک به مشکلات حاد قلبی باشند صورت میگیرد. گرفتن نوار قلب بسیار ساده است و برای آشنایی با آن لازم است که شرایط دستگاه و بیمار و نحوه انجام کار را بازگو نماییم.
در بیشتر موارد دستگاه نوار قلب شامل سیمهای زیادی است که باید به بدن فرد اتصال داده شوند تا
فعالیت الکتریکی قلب را از دیدگاههای مختلف به ثبت برسانند . حلقه نوار قلب که کاغذی مدرج است داخل دستگاه قرار دارد و سوزن دستگاه که کمی گرم میشود خطوطی را روی کاغذ ثبت میکند. دستگاههای نوار قلب خاصتری نیز ساخته شدهاند که همزمان از چند جهت نوار قلب میگیرند در مدت کوتاهی تمام لیدهای لازم را دریافت میکنند. از این دستگاه 10 سیم خارج میشود که 4 سیم آن مربوط به چهار دست و پاست و 6سیم دیگر مربوط به جلوی قلب است .سیمهای دست و پا حالتی مانند گیره چوب لباسی دراند و پس از آنکه به ژل خاصی آغشته شدند به اندام متصل میشود. بهتر است که بیمار ساعت و سایر لوازم فلزی خود را در بیاورد. سیمهای مربوط به جلوی قلب نیز با بادکشهای خاص و یا ترتیب مشخصی ا جلوی قلب تا پهلوی چپ به بیمار چسبانده میشوند و سپس به صورت اتوماتیک یا دستی 12 نوع مختلف نوار گرفته میشود. در هر نوع سیمهای خاصی دریافت الکتریسیته را بر عهده دارند تا در نهایت نمایی کامل از قلب برداشته شود. 6 نوار اول وظیفه ثبت لیدهای از دست و پا را به عهده دارند و 6 نوار دوم مربوط به سیمهای جلوی قلبی میباشند. در ضمن معمولاً یک نوار بلندتر از لید شماره 2 گرفته میشود تا سلامت ضربان قلب در طول زمان مشخص شود.
بیمار بهتر است به دور از
استرس باشد و وعده غذایی سنگینی میل نکرده باشد. در ضمن اتاق گرفتن نوار قلب باید گرم باشد تا وی دچار لرزش بدن نگردد. زیر لرزش بدن( چه عمومی و چه در اثر سرما) روی نوار قلب تاثیر سوء میگذارد و به اصطلاح
پارازیت ایجاد میکند. موهای بلند سینه نیز مانع گرفتن نوارهای مخصوص جلوی سینه میشوند و کار را برای
تکنسین مربوطه دشوار میسازند. گرفتن نوار قلب ضرری ندارد و هیچگونه برق یا جریان الکتریسیتهای به بیمار القا نمیشود.
روش کار
روش کار به این صورت است که سیمهای مربوط از طریق گیرهها یا بادکش های مخصوصی به بدن وصل میشوند و بعد از تنظیم دستگاه 12 لید قلبی و یک لید بلند از فرد گرفته میشود .وصل بودن درست تمام سیمها برای گرفتن یک نوار قلب دقیق لازم است . محل وصل شدن بادکشهای جلوی قلبی نیز اهمیت خاصی دارد و فرد باید با این کار کاملا آشنا باشد.
کاربرد
نوار قلب کاربرهای زیادی دارد اما شاید بیشترین استفاده ای که از آن برده میشود در بررسی
بیماریهای ایسکمی قلب ( مانند
آنژین صدری و
سکته قلبی) باشد. در این بیماریها
نوار قلب دچار تغییرات خاصی میشود که حتی میتواند محل سکته و شدت آنرا بازگو نماید. در افرادی که تمام یا قسمتی از قلبشان بزرگ شده است نیز نوار قلب کاربرد دارد. و در نهایت تشخیص دقیق
آریتمیها یا
بی نظمی قلبی از موارد بسیار مهمی است که تنها با انجام نوار قلب مسیر است .
از آنجایی که نوار قلب یک نوع بررسی وضعیت الکتریکی یا انقباضی قلب است . این آزمایش میتواند اختلالات هدایتی و عضلانی قلب را بخوبی نشان دهد.
نوار قلب طبیعی از چندین موج, قطعه و ترکیب ایجاد میشود. هر دوره قلبی از یک موج P شروع میشود تا موج P بعدی ادامه دارد. P یک موج نسبتا کوچک است که انقباض
دهلیز را نشان میدهد . بعد از مکثی کوتاه ترکیب QRS به چشم میخورد که گویی خط نوار قلب حرکتی سریع به سمت پایین, بالاو دو مرتبه به سمت پایین داشته است . این ترکیب در اثر انقباض
بطن ها ایجاد میشود و در نهایت پس از مکثی بلندتر
موجT مشاهده میشود که پر شدن ناگهانی بطن ها را نشان میدهد. نوار قلب نه تنها وضعیت قلب را نشان میدهد بلکه در بررسی وضعیت کلی بدن نیز واجد اهمیت است . میزان
پتاسیم خون تاثیر مستقیم روی نوار قلب میگذارد و حتماً باید صحت آن مورد بررسی قرار گیرد. از سوی دیگر در
سکتههای مغزی و
بیماریهای ریوی نیز نوار قلب ممکن است تغییرات خاصی را نشان دهد که تشخیص آن به عهده پزشک است.
نوار قلب محدودیهای خاص خود را نیز دارد و نباید آن را به عنوان تنها وسیله تشخیص بیماریها قلبی مطرح کرد . بیماریهای بسیاری را نمیتوان با نوار قلب تشخیص داد و باید از روشهای
معاینه یا آزمایشی دیگر ممد گرفت , لذا انتخاب صحیح هر وسیله برای هر بیماری قلبی اهمیت دو چندان پیدا میکند و باید این انتخاب را با خیال آسوده به عهده پزشک گذاشت تا ابزار تشخیص خود را شخصاً انتخاب کند.