__مغناطیس (Magnetic)__
__فهرست مقالات مغناطیس__
__مباحث علمی__ |
__مباحث کاربردی و تجربی__
|
((مغناطیس طبیعی)) |
((میدان مغناطیسی زمین)) |
((آهنربای الکتریکی)) |
((اتاقک ابر ویلسون)) |
((الکترومغناطیس)) |
((اثر هال)) |
((بار متحرک در مغناطیس)) |
((اثرات مغناطیسی سیملوله)) |
((اثر مغناطیسی جریان الکتریکی)) |
((کاربرد انرژی مغناطیسی)) |
((میدان مغناطیسی سیم جریان دار|میدان مغناطیسی سیم)) |
((گالونومتر بالستیک)) |
((اثر جریان بر جریان)) |
((چشمه میدان مغناطیسی)) |
((خاصیت مغناطیسی مواد)) |
((ممان مغناطیسی القایی)) |
((تراوایی مغناطیسی ماده)) |
((سیستم منزوی)) |
((دوقطبی مغناطیسی)) |
((سیستم غیرمنزوی)) |
((مواد پارا مغناطیس)) |
((کاربرد قانون آمپر)) |
|
((مواد دیا مغناطیس)) |
((سنجش القای مغناطیسی)) |
((مواد فرومغناطیس)) |
((آزمایش هایپل و توماس)) |
((واحد القای مغناطیسی)) |
((خطوط میدان آهنربا)) |
((نیروی مغناطیسی)) |
((برهمکنش میادین مغناطیسی)) |
((خطوط نیروی مغناطیسی)) |
((طیف دوقطبی مغناطیسی)) |
((خواص خطوط میدان مغناطیسی)) |
((تعیین قطبهای آهنربا)) |
((نیروی مغناطیسی و جریان)) |
((پوش مغناطیسی)) |
((گشتاور نیروی مغناطیسی)) |
((آزمایش اورستد)) |
((حرکت دورانی بار الکتریکی)) |
((میدان مغناطیسی حلقه جریان)) |
((قانون آمپر)) |
((میدان مغناطیسی سیم پیچ)) |
((میدان الکتریکی سیم جریان دار|میدان الکتریکی سیم)) |
((آهنربا)) |
((رساناهای جریان دار موازی)) |
((آهنربای مصنوعی)) |
((قانون بیوساوار)) |
((اثر مغناطیسی جریان الکتریکی)) |
((دوقطبی مغناطیسی)) |
((اثرات میدان مغناطیسی)) |
((گشتاور مغناطیسی)) |
((سنجش القای مغناطیسی با سوزن مغناطیسی|تعیین القای مغناطیسی)) |
((چگالی انرژی مغناطیسی)) |
((سوزن مغناطیسی)) |
((انرژی مغناطیسی)) |
((تولید میدان مغناطیسی)) |
((تک قطبی مغناطیسی)) |
((خاصیت آهنربایی)) |
((قانون گوس مغناطیسی)) |
((قطب نما)) |
((شار مغناطیسی)) |
((قبله نما)) |
((مغناطیس هستهای)) |
((وسایل سنجش مغناطیسی|سنجش مغناطیسی)) |
((سه بردار مغناطیسی)) |
((مغناطیسهای طبیعی و مصنوعی|مواد مغناطیس)) |
((پتانسیل برداری مغناطیسی|پتانسیل مغناطیسیA)) |
((حفاظت مغناطیسی)) |
((پتانسیل اسکالر مغناطیسی|پتانسیل مغناطیسیΦ)) |
((مغناطیس و حیات)) |
((مغناطش)) |
((کاربرد آهنربای الکتریکی)) |
((ماده مغناطیده)) |
((ترمز مغناطیسی)) |
((چگالی قطب مغناطیسی)) |
((گره مغناطیسی)) |
((شدت میدان مغناطیسی)) |
((ضبط بر روی نوار مغناطیسی)) |
((پذیرفتاری مغناطیسی)) |
|
((پسماند مغناطیسی)) |
|
((مدار مغناطیسی)) |
|
((میدان مولکولی مغناطیس)) |
|
((نظریه فرومغناطیس)) |
|
((حوزه فرومغناطیس)) |
|
((جابجایی مغناطیسی)) |
|
((فریت)) |
|
((میدان مغناطیسی)) |
|
((القای مغناطیسی)) |
|
((خاصیت مغناطیسی)) |
|
((فرضیه آمپر درباره جریانهای جزئی|فرضیه آمپر درجریان جزئی)) |
|
((منشأ میدان مغناطیسی آهنربای دائمی|منشأ میدان مغناطیسی)) |
|
((میدان مغناطیسی بارهای متحرک|میدان مغناطیسی بار متحرک)) |
|
((مؤلفههای میدان مغناطیسی زمین|مؤلفه میدان مغناطیسی زمین)) |
|
((مبانی نظریه فرومغناطیس)) |
|
((نظریه مولکولی مغناطیس)) |
|
((موتور مغناطیسی منظومه شمسی)) |
|
(( مغناطیس گرانشی)) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
!تاریخچه
علم مغناطیس از این مشاهده که برخی سنگها (((سنگ ماگنتیت|ماگنتیت))) تکههای ((آهن)) را جذب می کردند سرچشمه گرفت. واژه مغناطیس از ماگنزیا یا واقع در آسیای صغیر ، یعنی محلی که این سنگها در آن پیدا شد، گرفته شده است. زمین به عنوان ((آهنربای دائمی)) بزرگ است که اثر جهت دهنده آن بر روی عقربه قطبهای آهنربا ، از زمانهای قدیم شناخته شده است. در سال 1820 ((اورستد)) کشف کرد که ((جریان الکتریکی)) در سیم نیز میتواند اثرهای مغناطیسی تولید کند، یعنی میتواند سمت گیری عقربه ((قطب نما)) را تغییر دهد.
در سال 1878 __رولاند__ (__H.A.Rowland__) در __دانشگاه جان هاپکینز__ متوجه شد که یک جسم باردار در حال حرکت (که آزمایش او ، یک قرص باردار در حال دوران سریع) نیز منشاأ اثرهای مغناطیسی است. در واقع معلوم نیست که بار متحرک هم ارز جریان الکتریکی در سیم باشد. جهت مطالعه زندگینامه علمی رولاند فیزیکدان برجسته آمریکایی به کتاب زیر مراجعه شود:
Phusics by John D.Miller,Physics
Today , July 1976Rowland،s البته دو علم ((الکتریسیته)) و مغناطیس تا سال 1820 به موازات هم تکامل می یافت اما کشف بنیادی اورستد و سایر دانشمندان سبب شد که ((الکترومغناطیس)) به عنوان یک علم واحد مطرح شود. برای تشدید ((اثر مغناطیسی جریان الکتریکی)) در سیم میتوان را به شکل پیچهای با دورهای زیاد در آورد و در آن یک ((هسته آهنی)) قرار داد. این کار را میتوان با یک ((آهنربای الکتریکی)) بزرگ ، از نوعی که معمولا در پژوهشگاههای برای کارهای پژوهشی مربوط به مغناطیس بکار میرود، انجام داد.
{picture=hot_magneticr.gif}
|
!تولد میدان مغناطیسی
دومین میدانی که در مبحث الکترومغناطیس ظاهر می شود، ((میدان مغناطیسی)) است. این میدانها و به عبارت دقیقتر آثار این میدانها از زمانهای بسیار قدیم ، یعنی از همان وقتی که آثار مغناطیسهای طبیعی سنگ آهنربا (~~green:__Fe
3O
4__ ~~یا اکسید آهن III) برای اولین بار مشاهده شد، شناخته شدهاند. خواص شمال و جنوب یابی این ماده تاثیر مهمی بر دریانوردی و اکتشاف گذاشت با وجود این، جز در این مورد مغناطیس پدیده ای بود که کم مورد استفاده قرار می گرفت و کمتر نیز شناخته شده بود، تا اینکه در اوایل قرن نوزدهم اورستد دریافت که جریان الکتریکی میدان مغناطیسی تولید میکند.
این کار تواأم با کارهای بعدی ((گاؤس)) ، ((هنری)) . ((فاراده)) و دیگران نشان دادند که این شراکت واقعی بین ((میدان الکتریکی|میدانهای الکتریکی)) و مغناطیسی وجود دارد و این دو توأم تحت عنوان ((میدان الکترومغناطیسی)) حضور دارند. به عبارتی این میدانها به طرز جدایی ناپذیری در هم آمیخته شدهاند.
!حوزه عمل و گسترش میدان مغناطیسی
تلاش مردان عمل به توسعه ((ماشین الکتریکی|ماشینهای الکتریکی)) ، ((وسایل مخابراتی)) و ((رایانه|رایانهها)) منجر شد. این وسایل که پدیده مغناطیسی در آنها دخیل است نقش بسیار مهمی در زندگی روزمره ایفا میکنند. با گسترش و سریع علوم از اعتبار این علوم اولیه کاسته نمیشود و همیشه سازگاری خود را با کشفیات جدید حفظ میکند.
!مغناطیسهای طبیعی و مصنوعی
*بعضی از سنگهای آهن یاد شده در طبیعت خاصیت جذب اشیای آهنی کوچک ، مانند برادهها یا میخهای مجاور خود را دارند. اگر تکهای از چنین سنگی را از ریسمانی بیاویزیم ، خودش را طوری قرار میدهد که راستایش از شمال به جنوب باشد، تکههای چنین سنگهایی به __آهنربا__ یا __مغناطیس__ معروف است.
*یک تکه آهن یا ((فولاد)) با قرار گرفتن رد مجاورت آهنربا ، آهنربا یا مغناطیده میشود، یعنی توانایی جذب اشیای آهنی را کسب میکند. خواص مغناطیسی این تکه آهن یا فولاد هر چه به آهنربا نزدیکتر باشد، قویتر است. وقتی که تکهای از آهن و آهنربا با یکدیگر تماس پیدا کنند ، ((مغناطش)) یا آهنربا شدگی به مقدار ماکزیمم (میخ آهنی که به آهنربا نزدیک شود خاصیت آهنربایی پیدا میکند و برادههای آهنربا را جذب میکند) میباشد.
*هنگامی که آهنربا دور شود، تکه آهن یا ((فولاد)) که توسط آهنربا شدهاند بخش زیادی از خواص مغناطیسی بدست آورده را از دست میدهند، ولی باز هم تا حدی آهنربا میمانند. از اینرو به ((آهنربای مصنوعی)) تبدیل میشوند و همان خواص ((آهنربای طبیعی)) را دارد. این پدیده را میتوان با آزمایش سادهای به اثبات رسانید. خاصیت آهنربایی که به هنگام تماس تکه آهن با آهنربا پیدا میشود بر خلاف مغناطش بازمانده که با دور شدن آهن ربا باقی میماند، مغناطش موقت نامیده میشود. آزمایشهایی از این نوع نشان میدهد که مغناطش بازمانده خیلی ضعیفتر از مغناطش موقت است، مثلا در ((آهن نرم)) فقط کسر کوچکی از آن است.
*هم مغناطش موقت و هم مغناطش بازمانده برای درجات مختلف آهن و فولاد متفاوت است. مغناطش موقت آهن نرم و آهن تابکاری شده از آهن نرم و فولاد تابکاری نشده به مقدار زیادی قویتر است. بر عکس مانده مغناطش فولاد ، به ویژه درجاتی از آن که شامل مثلا آمیزه ((کبالت)) است، خیلی قویتر از مغناطش باز مانده در آهن نرم است. در نتیجه ، اگر دو میله یکسان ، یکی ساخته شده از آهن نرم و دیگری از فولاد را اختیار کنیم و آنها را در مجاورت آهنربای یکسانی قرار دهیم ، میله آهن نرم قویتر از فولاد آهنربا میشود.
ولی اگر آهنربا را دور کنیم، میله آهن نرم تقریبا بطور کلی مغناطیده میشود، در حالیکه میله فولاد مقدار قابل توجهی از خاصیت آهنربایی اولیه خود را حفظ می کند. در نتیجه ، آهنربای دائمی از میله فولادی از میله آهنی خیلی قویتر است. به این دلیل آهنرباهای دائمی را از درجات خاصی از فولاد درست میکنند نه از آهن.
*((آهنربای الکتریکی|آهنرباهای مصنوعی)) که بطور ساده با قرار دادن تکهای فولاد در نزدیکی یک آهنربا یا با تماس با آن بدست آمده نسبتا ضعیف هستند. آهنرباهای قویتر را با مالیدن تیغه فولادی با آهنربا در یک جهت بدست میآورند. البته در این حالت نیز آهنرباهایی که بدست میآید که از آهنربایی که مغناطش به توسط آن انجام شده است، ضعیفتر است. هر نوع ضربه یا تکانی در طول مغناطش عمل را آسانتر میکند. برعکس تماس دادن ((آهنربای دائمی)) با تغییر ناگهانی و زیاد دمای آن ممکن است باعث وامغناطش آن شود.
*وامغناطش بازمانده نه تنها به ماده بلکه به شکل جسمی که آهنربا میشود نیز بستگی دارد. میلههای نسبتا کوتاه و کلفت از آهن نرم بعد از دور شدن آهنربا تقریبا به کلی خاصیت آهنربایی را از دست میدهند. با وجود این ، اگر همین آهن را برای ساختن سیمی به طول 300 تا 500 برابر قطر آن بکار بریم، این سیم (ناپیچیده) خاصیت مغناطیسی خود را به مقدار زیادی حفظ خواهد کرد.
{picture=magnetism1.gif}
|