تاریخچه ی:
مشهورات
تفاوت با نگارش: 3
| V{maketoc} | | V{maketoc} |
| !معنای مشهورات | | !معنای مشهورات |
| __مشهورات__ یکی از اقسام ((ماده و صورت قیاس|مواد قیاس)) و منظور از آن، ((قضیه|قضایائی)) است که زبانزد همه است و میان مردم شهرت دارد. آنچه موجب اعتقاد به این قضایا می شود، یا شهادت همگان است یا شهادت اکثر مردم یا شهادت همه دانشمندان و بزرگان به آنچه موافق رای و عقیده عموم مردم است. | | __مشهورات__ یکی از اقسام ((ماده و صورت قیاس|مواد قیاس)) و منظور از آن، ((قضیه|قضایائی)) است که زبانزد همه است و میان مردم شهرت دارد. آنچه موجب اعتقاد به این قضایا می شود، یا شهادت همگان است یا شهادت اکثر مردم یا شهادت همه دانشمندان و بزرگان به آنچه موافق رای و عقیده عموم مردم است. |
| مانند قضایای: | | مانند قضایای: |
| "عدل نیکو است" | | "عدل نیکو است" |
| "دروغ زشت است" | | "دروغ زشت است" |
| "وفای به عهد وظیفه انسان است" | | "وفای به عهد وظیفه انسان است" |
| قضایای مشهورات ذاتا فطری نیستند، زیرا در ((فطریات|قضایای فطری)) هیچ شکی راه ندارد. | | قضایای مشهورات ذاتا فطری نیستند، زیرا در ((فطریات|قضایای فطری)) هیچ شکی راه ندارد. |
| در صورتی که در قضایای مشهور می توان شک کرد، اما ذهن از شک کردن در آن ها ابا دارد و در حقیقت این قضایا مسائلی مورد اتفاق همگان هستند؛ یعنی به دلیل آنکه ذهن از آغاز کودکی با آنها انس گرفته، در نفس استوار شده اند. | | در صورتی که در قضایای مشهور می توان شک کرد، اما ذهن از شک کردن در آن ها ابا دارد و در حقیقت این قضایا مسائلی مورد اتفاق همگان هستند؛ یعنی به دلیل آنکه ذهن از آغاز کودکی با آنها انس گرفته، در نفس استوار شده اند. |
| گاهی نیز مسالمت جویی و سازگاری روح آدمی یا ((اخلاق)) انسانی (مانند حیا و دلسوزی و غیرت و ...) یا سنت های دیرین، موجب اعتقاد به مشهورات شده است. | | گاهی نیز مسالمت جویی و سازگاری روح آدمی یا ((اخلاق)) انسانی (مانند حیا و دلسوزی و غیرت و ...) یا سنت های دیرین، موجب اعتقاد به مشهورات شده است. |
| به عبارت دیگر، مشهورات قضایائی هستند که مردم بر حسب مصلحت خود و جامعه یا بر حسب اخلاق و عادت یا به واسطه عواطف و تاثرات نفسانی آنها را مورد قبول قرار می دهند. | | به عبارت دیگر، مشهورات قضایائی هستند که مردم بر حسب مصلحت خود و جامعه یا بر حسب اخلاق و عادت یا به واسطه عواطف و تاثرات نفسانی آنها را مورد قبول قرار می دهند. |
| !علت شهرت مشهورات | | !علت شهرت مشهورات |
| برای شهرت قضایای مشهور، علت های زیادی را می توان ذکر کرد. | | برای شهرت قضایای مشهور، علت های زیادی را می توان ذکر کرد. |
| برخی از این علل، عبارتند است از: | | برخی از این علل، عبارتند است از: |
| 1- مصلحت جامعه: مثلا چون دادگری سبب حفظ مصالح اجتماع است، مردم قبول دارند که "عدالت پسندیده است." | | 1- مصلحت جامعه: مثلا چون دادگری سبب حفظ مصالح اجتماع است، مردم قبول دارند که "عدالت پسندیده است." |
| 2- اخلاق و عادات و سنن: گاهی اخلاق و عادت مردم سبب می شود که حکمی را مورد قبول قرار دهند. مثال: "ادب و تواضع پسندیده است." | | 2- اخلاق و عادات و سنن: گاهی اخلاق و عادت مردم سبب می شود که حکمی را مورد قبول قرار دهند. مثال: "ادب و تواضع پسندیده است." |
| 3-عواطف و تاثرات: گاهی عواطف و تاثرات شخصی، سبب قبول حکمی است. مثال: "از بین بردن گیاهان ناپسند است." | | 3-عواطف و تاثرات: گاهی عواطف و تاثرات شخصی، سبب قبول حکمی است. مثال: "از بین بردن گیاهان ناپسند است." |
| 4- یقینی بودن حکم: گاهی یقینی بودن قضیه، سبب شهرت و قبول عامه مردم است. مانند: دو ((تضاد|ضد))، یکجا جمع نمی شوند. | | 4- یقینی بودن حکم: گاهی یقینی بودن قضیه، سبب شهرت و قبول عامه مردم است. مانند: دو ((تضاد|ضد))، یکجا جمع نمی شوند. |
| !چهار نکته | | !چهار نکته |
| 1- مشهوراتی که موافق مصلحت عموم و بر حسب سیرت های پسندیده است، __آراء محموده__ نامیده می شوند. | | 1- مشهوراتی که موافق مصلحت عموم و بر حسب سیرت های پسندیده است، __آراء محموده__ نامیده می شوند. |
| مانند: "عدل نیکو است." | | مانند: "عدل نیکو است." |
- | 2- بعضی مشهورات تنها نزد گروه خاصی مشهور هستند؛ مانند ((اصل امتناع تناقض)) در نزد ((فلاسفه)) و ((متکلم|متکلمان))؛ یا ((قانون فیثاغورس)) نزد ((هندسه دانان)). و یا این قضیه که: "کشتن گاو ناپسند است"(نزد هندیان). این قبیل مشهورات را می توان ((مشهورات محدود)) نامید. (در صورتی که قضایایی مانند "عدل نیکو است" قضایایی همگانی و نزد تمامی انسان ها صادق است.) |
+ | 2- بعضی مشهورات تنها نزد گروه خاصی مشهور هستند؛ مانند ((اصل امتناع تناقض)) در نزد ((فیلسوف|فلاسفه)) و ((متکلم|متکلمان))؛ یا ((قانون فیثاغورس)) نزد ((هندسه دانان)). و یا این قضیه که: "کشتن گاو ناپسند است"(نزد هندیان). این قبیل مشهورات را می توان __مشهورات محدود__ نامید. (در صورتی که قضایایی مانند "عدل نیکو است" قضایایی همگانی و نزد تمامی انسان ها صادق است.) |
| 3- مشهورات را به پسندیده یا ناپسندیده تقسیم می کنند؛ یعنی آن ها را پسندیده یا ناپسندیده می نامند نه صادق و کاذب؛ زیرا صدق و کذب، صفت قضایای ((یقینیات|یقینی)) و ((وهمیات|وهمی)) است. | | 3- مشهورات را به پسندیده یا ناپسندیده تقسیم می کنند؛ یعنی آن ها را پسندیده یا ناپسندیده می نامند نه صادق و کاذب؛ زیرا صدق و کذب، صفت قضایای ((یقینیات|یقینی)) و ((وهمیات|وهمی)) است. |
- | 4- مورد استعمال مشهورات در ((صناعات پنجگانه(خمس)|صناعات)) ((جدل)) و ((خطابه)) است. |
+ | 4- مورد استعمال مشهورات در ((صناعات پنجگانه(خمس) |صناعات)) ((جدل)) و ((خطابه)) است. |
| به طور کلی در ((منطق))، مشهورات در دو معنا به کار می رود. در این رابطه نگاه کنید به: | | به طور کلی در ((منطق))، مشهورات در دو معنا به کار می رود. در این رابطه نگاه کنید به: |
| *((معنای مشهورات در منطق )) | | *((معنای مشهورات در منطق )) |
| و برای اطلاع از اقسام آن ها بنگرید به: | | و برای اطلاع از اقسام آن ها بنگرید به: |
| *((اقسام مشهورات)) | | *((اقسام مشهورات)) |
| !منابع | | !منابع |
| *کلیات منطق صوری، صفحه 372 و 371 | | *کلیات منطق صوری، صفحه 372 و 371 |