اوس، نام قبیله ای بزرگ از قبایل قحطانی است. نسب این قبیله چنین است: اوس بن حارثة بن ثعلبة بن عمر و مزیقاء بن عامر بن. . . ازد.
اوسی ها با اینکه نام پدر آنان حارثه بود، خود را بنی حارثه نمی گفتند، بلکه خود را به قیله که مادر آنهاست منسوب می کردند و بنی قیله می نامیدند. در تاریخ اسلام غالباً نام این قبیله و
قبیله خزرج که با یکدیگر مناسبات و معارضاتی داشته اند با هم می آید. موطن اصلی این قبیله
یمن بوده است و سپس به
مدینه هجرت کرده و مدتها با قبایل یهود مدینه و قبیله خزرج در این شهر زندگی کرده اند و میان آنها و قبیله خزرج جنگهایی روی داده است که بیش از ده سال تداوم داشت. از جنگهای معروف آنها
یوم بعاث و
یوم الربیح است.
قبیله اوس در جاهلیت
مناة را می پرستیدند و چون پیغمبر اسلام صلی الله علیه و آله و سلم به مدینه هجرت کرد، اوس و خزرج به یاری آن حضرت برخاستند و در پیشرفت اسلام کوشش کردند و به نام
انصار معروف شدند.
منابع :
لغت نامه دهخدا ج 3، معجم قبائل العرب ج 1، الکامل ج 1