مقدمه
امام زین العابدین علیه السلام
با همراهی پدر از مدینه تا کربلا و حضور در عاشورا و سپس به دوش کشیدن بار سنگین
رهبری نهضت بعد از پدر روشنترین و درخشانترین عملکرد سیاسی یک امام را در تاریخ به ثبت رسانید.
در این جا رئوس این عملکرد را مرور کنیم.
حضور جدی در صحنه های نهضت پدر
- بودن با پدر که به قصد به دست گرفتن رهبری امت اسلام بر علیه نظام اموی قیام کرده است
- حضور جدی در صحنه های مختلف نهضت پدر
- حضور در کنار پدر در طول راه و سئوال ازاو
- حضور در کنار پدر و جمع یاران در شب عاشورا، شنیدن کلام حضرت و گریه کردن بخاطر تنهایی پدر « زمان عروض بیماری برای امام چهارم علیه السلام »
- عدم ترک صحنه مخاطره آمیز کربلا با وجود رخصت پدر که دیگر اصحاب خاص نیز حاضر به ترک صحنه نشدند. (وضعیت امام سجاد علیه اسلام در شب عاشورا)
- اقدام برای شرکت در نبرد و ممانعت پدر از آن و انجام مقدمات آن که پوشیدن زره است و مجروح شدن بواسطه برخورد دستشان با مقدار اضافی زره « علّت عروض بیماری حضرت سجاد علیه السلام »
- پرسیدن احوال صحنه نبرد از پدر و تاثّر شدید و اقدام برای یاری پدر (برخورد آخر امام حسین علیه السلام و آخرین وداع حضرت با امام چهارم علیه السلام)
- به دست گرفتن رهبری نهضت خونین عاشورا پس از پدر از همان عصر عاشورا که پس از شنیدن خبر شهادت پدر آغاز و با هجوم به خیمه ها و اقدام به آتش زدن آن و صدور فرمان فرار از آن جا برای حفظ جان بازماندگان، به فعلیّت می رسد.
بودن با قافله اسرا
نماز خواندن بر اجساد شهداء
ایراد خطبه
برخورد قاطع با عبیدالله بن زیاد
برخورد قاطع و انقلابی با
عبیدالله بن زیاد و شکستن منطق جبر گرایانه او و ارائه آرمان و اهداف دودمان اهل بیت درشهادت طلبی و حق جوئی «
امام سجاد در مجلس عبیدالله بن زیاد » بیانات امام سجاد علیه السلام در طول مسیر کوفه تا
شام و اهتمام به افشاگری علیه خاندان امویان از یک سو و حفاظت از کاروان اسرا و به ویژه پاسداری از عفاف و حجاب آنها از سوی دیگر «
وقایع مربوط به امام سجاد علیه السلام در مسیر کوفه تا شام »
نقش الهی حضرت در شام
برخورد قاطع با یزید
- برخورد قاطع با یزید که: « خداوند لعنت کند کشنده پدرم را » و ردّ استدلال جبر گرایانه او و خواندن اشعار بلند در اعلان برائت از دودمان اموی و معرفی خود و بیان مصائب وارد شده و خطاب کوبنده به یزید که: «ای یزید وای برتو. . . . . . . » و بیان حقانیت پدر و استمرار جریان نبوت و امامت در خاندان خود « امام چهارم علیه السلام در کاخ یزید »
برخورد فرهنگی با پیرمرد شامی
برخورد کوبنده با مزدور اموی
برخورد کوبنده با خطیب مزدور اموی در مسجد به هنگام
نماز جمعه و گذاشتن
یزید در شرائطی که مجبور به اجازه دادن به حضرت برای سخنرانی شود و بالاخره خواندن خطبه ای تاریخی که تنظیم آن نشانه اعجاز حضرت در عملکرد سیاسی خود می باشد. خطبه ای که به افتضاح و رسوایی کامل یزید و خواندن او منجر شده و حقانیت
اهل بیت و پدر و جد خود را به بهترین نحو در قلب حکومت اموی که محل لعن به خاندان نبوی است به اثبات می رساند و اوضاع شهر را که مهد حکومت چهل ساله امویان بود، به نفع خود تغییر داده و زمینه ای فراهم ساخت که یزید برای ظاهر فریبی برخورد و رفتار خود را با حضرت عوض کرد و همه گناهان را به گردن عبید الله انداخت و بالاخره حضرت و قافله اسرا را با عزّت و احترام به سمت مدینه به حرکت در آورد. «
خطبه تاریخی حضرت سجاد علیه السلام در شام و بازتاب آن »
در بازار شام
مصائب امام
- مقاومت شدید در مقابل تمامی مصائب و تحقیرها و پلشتی های دشمن در مدت اقامت در شهر شام و عدم اظهار عجز و انفعال « مصائب عمومی حضرت در شام »
تغییر اوضاع فرهنگی شام
- تغییر دادن وضعیت فرهنگی شهر شام و تغییر نگرش مردم آن دیار به نفع جریان حق و تصمیم یزید برای مراجعت حضرت به مدینه در پی مقاومتها و افشاگریهای حضرت و برخورد سنجیده و حکیمانه آن حضرت « تصمیم یزید برای مراجعت حضرت به مدینه »
زیارت تربت پدر
خطبه در مدینه
- تدبیر سیاسی معجزه گونه حضرت به هنگام ورود کاروان اسرا به مدینه با فرستادن پیک به آن شهر و خبر کردن مردم و بعد ایراد خطبه ای غرّاء که بدون ذکر نام قاتلان حضرت ابی عبد الله علیه اسلام همه ظلمها و جنایتهای آنها را افشا نمود و مردم را به صورت کامل در جریان ماوقع قرار دادند و بهانه ای هم به بدست دشمن ندادند. « ورود امام سجاد به مدینه و خطبه افشاگرانه و آگاهی بخش حضرت »
عزاداری در کنار قبر پیامبر
پاسخ دندان شکن
آنچه ذکر شد تنها رئوس برخوردهای سیاسی حضرت سجاد علیه السلام و جریان نهضت خونین عاشورا بود که با تأمل در هر یک از آنها و تجزیه و تحلیل دقیق و کامل آن می توان به گوشه ای از بعد سیاسی وجود اقدس حضرت سجاد علیه السلام واقف شد.
حال آیا با این کارنامه درخشان و مملو از عنصر سیاست، باز هم می توان این امام همام را به انعزال و کناره گیری از اجتماع و سیاست متهم نمود؟!!
مراجعه شود به: