مقدمه
امام زین العابدین علیه السلام
با همراهی پدر از مدینه تا کربلا و حضور در عاشورا و سپس به دوش کشیدن بار سنگین
رهبری نهضت بعد از پدر روشنترین و درخشانترین عملکرد سیاسی یک امام را در تاریخ به ثبت رسانید.
در این جا رئوس این عملکرد را مرور کنیم.
حضور جدی در صحنه های نهضت پدر
- بودن با پدر که به قصد به دست گرفتن رهبری امت اسلام بر علیه نظام اموی قیام کرده است
- حضور جدی در صحنه های مختلف نهضت پدر
- حضور در کنار پدر در طول راه و سئوال ازاو
- حضور در کنار پدر و جمع یاران در شب عاشورا، شنیدن کلام حضرت و گریه کردن بخاطر تنهایی پدر «
زمان عروض بیماری برای امام چهارم علیه السلام »
- عدم ترک صحنه مخاطره آمیز
کربلا با وجود رخصت پدر که دیگر اصحاب خاص نیز حاضر به ترک صحنه نشدند. (وضعیت امام سجاد علیه اسلام در شب عاشورا)
- اقدام برای شرکت در نبرد و ممانعت پدر از آن و انجام مقدمات آن که پوشیدن زره است و مجروح شدن بواسطه برخورد دستشان با مقدار اضافی زره «
علّت عروض بیماری حضرت سجاد علیه السلام »
- پرسیدن احوال صحنه نبرد از پدر و تاثّر شدید و اقدام برای یاری پدر (برخورد آخر امام حسین علیه السلام و آخرین وداع حضرت با امام چهارم علیه السلام)
- به دست گرفتن
رهبری نهضت خونین عاشورا پس از پدر یو از همان عصر عاشورا که پس از شنیدن خبر شهادت پدر آغاز و با هجوم به خیمه ها و اقدام به آتش زدن آن و صدور فرمان فرار از آن جا برای حفظ جان بازماندگان، به فعلیّت می رسد.
بودن با قافله اسرا
- بودن با قافله اسرا و انجام دقیق آنچه مقتضای مصلحت و عزت آن عزیزان بوده است. «
حضرت سجاد علیه السلام درعصر عاشورا »
نماز خواندن بر اجساد شهداء
-
نماز خواندن بر اجساد مطهر شهدا و دفن کردن آنهاتوسط حضرت
ایراد خطبه
- ایراد خطبه افشاگرانه و کوبنده در
کوفه و دریدن پرده تزویر و جهالت کوفیان و امویان «
خطبه غرّا و تاریخی امام چهارم علیه السلام در شهر کوفه »
برخورد قاطع با عبیدالله بن زیاد
برخورد قاطع و انقلابی با
عبیدالله بن زیاد و شکستن منطق جبر گرایانه او و ارائه آرمان و اهداف دودمان اهل بیت درشهادت طلبی و حق جوئی «
امام سجاد در مجلس عبیدالله بن زیاد » بیانات امام سجاد علیه السلام در طول مسیر کوفه تا
شام و اهتمام به افشاگری علیه خاندان امویان از یک سو و حفاظت از کاروان اسرا و به ویژه پاسداری از عفاف و حجاب آنها از سوی دیگر «
وقایع مربوط به امام سجاد علیه السلام در مسیر کوفه تا شام »
نقش الهی حضرت در شام
- نقش الهی حضرت در شهر شام و تغییر شرائط اجتماعی و سیاسی موجود در آنجا به نفع خود «
امام سجاد علیه السلام در شام »
برخورد قاطع با یزید
- برخورد قاطع با یزید که: « خداوند لعنت کند کشنده پدرم را » و ردّ استدلال جبر گرایانه او و خواندن اشعار بلند در اعلان برائت از دودمان اموی و معرفی خود و بیان مصائب وارد شده و خطاب کوبنده به یزید که: «ای یزید وای برتو. . . . . . . » و بیان حقانیت پدر و استمرار جریان نبوت و امامت در خاندان خود «
امام چهارم علیه السلام در کاخ یزید »
برخورد فرهنگی با پیرمرد شامی
- برخورد فرهنگی، سیاسی با پیرمرد گمراه از اهل شام و تغییر ذهنیت او که به توبه و انابه آن شخص منجر شد. «
برخورد یک پیرمرد شامی با حضرت در کنار درب مسجد »
برخورد کوبنده با مزدور اموی
برخورد کوبنده با خطیب مزدور اموی در مسجد به هنگام
نماز جمعه و گذاشتن
یزید در شرائطی که مجبور به اجازه دادن به حضرت برای سخنرانی شود و بالاخره خواندن خطبه ای تاریخی که تنظیم آن نشانه اعجاز حضرت در عملکرد سیاسی خود می باشد. خطبه ای که به افتضاح و رسوایی کامل یزید و خواندن او منجر شده و حقانیت
اهل بیت و پدر و جد خود را به بهترین نحو در قلب حکومت اموی که محل لعن به خاندان نبوی است به اثبات می رساند و اوضاع شهر را که مهد حکومت چهل ساله امویان بود، به نفع خود تغییر داده و زمینه ای فراهم ساخت که یزید برای ظاهر فریبی برخورد و رفتار خود را با حضرت عوض کرد و همه گناهان را به گردن عبید الله انداخت و بالاخره حضرت و قافله اسرا را با عزّت و احترام به سمت مدینه به حرکت در آورد. «
خطبه تاریخی حضرت سجاد علیه السلام در شام و بازتاب آن »
در بازار شام
- برخورد حضرت در بازار شام با « منهال بن عمرو » و ارائه گزارش از وضعیت خود در مابین شامیان که یک بیانیه و گزارش کاملاً سیاسی است. «
سایر قضایای مربوط به اقامت حضرت در شام »
مصائب امام
- مقاومت شدید در مقابل تمامی مصائب و تحقیرها و پلشتی های دشمن در مدت اقامت در شهر شام و عدم اظهار عجز و انفعال «
مصائب عمومی حضرت در شام »
تغییر اوضاع فرهنگی شام
- تغییر دادن وضعیت فرهنگی شهر شام و تغییر نگرش مردم آن دیار به نفع جریان حق و تصمیم یزید برای مراجعت حضرت به مدینه در پی مقاومتها و افشاگریهای حضرت و برخورد سنجیده و حکیمانه آن حضرت «
تصمیم یزید برای مراجعت حضرت به مدینه »
زیارت تربت پدر
- تصمیم به زیارت تربت پاک پدر به هنگام برگشت از شام و اقامه عزا در آن محل که به خون اولیاء خدا گلگون بود و زنده کردن و شعله ور ساختن یاد و خاطره سالار شهیدان «
برگشت حضرت سجاد به همراه کاروان اسیران به کربلا »
خطبه در مدینه
- تدبیر سیاسی معجزه گونه حضرت به هنگام ورود کاروان اسرا به مدینه با فرستادن پیک به آن شهر و خبر کردن مردم و بعد ایراد خطبه ای غرّاء که بدون ذکر نام قاتلان حضرت ابی عبد الله علیه اسلام همه ظلمها و جنایتهای آنها را افشا نمود و مردم را به صورت کامل در جریان ماوقع قرار دادند و بهانه ای هم به بدست دشمن ندادند. «
ورود امام سجاد به مدینه و خطبه افشاگرانه و آگاهی بخش حضرت »
عزاداری در کنار قبر پیامبر
- اقامه عزا در کنار قبر پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم و گسترش برخورد عاطفی و جلب قلوب به خواب رفته مردم و زنده داشتن یاد قیام حضرت امام حسین علیه السلام «
ورود اهل بیت به مدینه و عزاداری کنار قبر پیامبر ،
تداوم عزاداری حضرت سجاد برای پدر »
پاسخ دندان شکن
- جواب سخن گزنده یکی از مخالفین و نشان دادن هدف واقعی قیام حضرت ابی عبدالله علیه السلام «
سخن گزنده یکی از مخالفین و پاسخ دندان شکن امام سجاد »
آنچه ذکر شد تنها رئوس برخوردهای سیاسی حضرت سجاد علیه السلام و جریان نهضت خونین عاشورا بود که با تأمل در هر یک از آنها و تجزیه و تحلیل دقیق و کامل آن می توان به گوشه ای از بعد سیاسی وجود اقدس حضرت سجاد علیه السلام واقف شد.
حال آیا با این کارنامه درخشان و مملو از عنصر سیاست، باز هم می توان این امام همام را به انعزال و کناره گیری از اجتماع و سیاست متهم نمود؟!!
مراجعه شود به:
بعد سیاسی امام سجاد علیه السلام