منو
 صفحه های تصادفی
کارشناس امور بهزیستی
عماد الدین احمد مظفر
قرآن، بزرگترین کتاب تاریخ بشریت
جان فردریک هرشل
رشته مهندسی آبیاری
فعالیت مسلم در کوفه و اقدام بنی امیه
برکت
باتری
Meitnerium
سیستم انتقال قدرت
 کاربر Online
752 کاربر online
تاریخچه ی: صناعات پنجگانه(خمس)

V{maketoc}
!معنای صناعت
صناعت یا فن (یا همان تکنیک(Technic) در ((زبان انگلیسی))) در اصطلاح به ملکه نفسانی و حاصل شده ای گفته می شود که انسان توسط آن می تواند اموری را برای دستیابی به یک هدف به کار ببرد و این کاربرد در حد امکان از روی بصیرت و آگاهی است. فرق ((علم ))و صناعت این است که غایت علم، شناخت نظری حقیقت است؛ در حالی که غایت صناعت، بهره وری است.
!صناعات پنجگانه(خمس) در منطق
در ((منطق))، بر حسب این که ((قیاس)) از چه نوع ((مقدمات قیاس|مقدماتی)) تشکیل یابد، ارزش آن قیاس، متفاوت خواهد بود و متناسب با هر یک از آن مقدمات، عنوانی خاص دارد.به بیان دیگر، قیاس از نظر ارزش مقدمات پنج قسم است و پنج گونه ارزش دارد.
بدین ترتیب پنج صناعت یا پنج فن (صناعات خمس) به وجود می آید که ((ارسطو)) درباره هر یک از این پنج صناعت، رساله ای مخصوص دارد.
این صناعات عبارتند از:
*((برهان))
*((جدل))
*((سفسطه (مغالطه)))
*((خطابه))
*((شعر))
اساسا قیاس ها از نظر اثر و فایده، پنج گونه مختلف اند و این پنج گونگی قیاس ها مربوط است به ((ماده قیاس)) نه به صورت آن ها.
انسان، متناسب با اهداف مختلی که دارد، قیاس به کار برده و ((استدلال)) می کند؛ یعنی هدف انسان ها از قیاس ها یکی از آثار پنج گانه است که بر قیاس ها مترتب است.
*__برهان__:
اثری که بر قیاس مترتب می شود و هدفی که از آن منظور است، گاهی یقین است؛ یعنی هدف قیاس کننده این است که واقعا مجهولی را برای خود یا برای مخاطب خود، تبدیل به معلوم کند و حقیقتی را کشف کند.
در ((فلسفه)) و ((علوم)) معمولا چنین هدفی منظور است و در آن ها چنین نوع قیاس هایی تشکیل می شود. واضح است که برای این منظور، حتما باید از ((ماده قیاس|موادی)) در مقدمات قیاس استفاده شود که یقین آور و غیر قابل تردید باشد.
گاهی هدف قیاس کننده مغلوب کردن و به تسلیم وادار کردن طرف مقابل است. در این صورت ضرورتی ندارد که امور یقینی استفاده شود یعنی می توان از اموری استفاده کرد که خود طرف قبول دارد؛ و لو یک امر یقینی نباشد.
*__جدل__:
گاهی هدف، اقناع ذهن مخاطب است برای اینکه به کاری وادار شود و یا از کاری بازداشته شود. در این صورت، اگر از امور غیر قطعی و ظنی نیز دلیل آورده شود، مشکلی نخواهد بود.
*__سفسطه(مغالطه)__:
و گاهی نیز هدف، صرفا گمراه ساختن مخاطب است. در این صورت، یک امر غیر یقینی را به جای یقینی و یا یک امر نادرست را به جای درست؛ و یا یک امر غیر ظنی را به جای یک امر ظنی به کار می برد و مخاطب خود را به اشتباه می اندازد.
*__خطابه__:
گاهی هدف شخص قیاس کننده، مغلوب کردن و به تسلیم وادار کردن طرف مقابل است.در این صورت، ضرورتی ندارد که حتما از امور یقینی و برهانی استفاده شود؛ بلکه می توان از مطالبی بهره برد که مخاطب، قبول دارد؛ هرجند یقینی نباشد.
*__شعر__:
گاهی هدف استدلال کننده و کسی که قیاسی را می چیند تا نتیجه ای بگیرد، صرفا این است که امر مورد نظر خود را در خیال مخاطب، زیبا یا زشت جلوه دهد. در این صورت با پوشاندن آرایه ها و زینت های خیالی زیبا و یا زشت، استدلال خویش را در نظر مخاطب، موجه می سازد.

پس هدف انسان از استدلال های خود، یا کشف حقیقت است(برهان)؛ یا به زانو درآوردن طرف مقابل و صرفا مجاب کردن وی است(جدل)؛ یا اقناع ذهن اوست برای انجام یا ترک کاری (خطابه)؛ و یا این که هدف، گمراه کردن مخاطب است(سفسطه یا مغالطه)؛ و یا صرفا بازی کردن با خیال و احساسات طرف مقابل است تا امر زشتی را در خیال او زیبا و یا امر زیبایی را در نظرش زشت، و یا امر زیبایی را زیباتر و زشتی را زشت تر جلوه دهد(شعر )؛

به حکم ((استقراء))، قیاس ها از نظر هدفشان و ارزش مقدماتشان، منحصر به همین پنج نوع هستند.
اما مواد قیاس ها از نظر تامین این هدف ها مختلف اند. به عبارت دیگر، هر یک از این پنج صناعت، هر یک چند ماده قیاس مخصوص به خود دارد.
در همین زمینه نگاه کنید به:
*((ماده قیاس))
!منابع
*کلیات منطق، (از مجموعه آثار شهید مطهری، جلد5) صفحه 117و 118
*منطق مظفر، جلد2، صفحه 168
*کلیات منطق صوری، ص375
*فرهنگ فلسفی

تاریخ شماره نسخه کاربر توضیح اقدام
 شنبه 21 آذر 1383 [05:29 ]   4   محمدحسین حقیقت      جاری 
 شنبه 21 آذر 1383 [05:22 ]   3   محمدحسین حقیقت      v  c  d  s 
 سه شنبه 17 آذر 1383 [06:36 ]   2   محمدحسین حقیقت      v  c  d  s 
 سه شنبه 17 آذر 1383 [06:27 ]   1   محمدحسین حقیقت      v  c  d  s 


ارسال توضیح جدید
الزامی
big grin confused جالب cry eek evil فریاد اخم خبر lol عصبانی mr green خنثی سوال razz redface rolleyes غمگین smile surprised twisted چشمک arrow



از پیوند [http://www.foo.com] یا [http://www.foo.com|شرح] برای پیوندها.
برچسب های HTML در داخل توضیحات مجاز نیستند و تمام نوشته ها ی بین علامت های > و < حذف خواهند شد..