||__~~green:شیمی دارویی~~__ ، گسترهای از علوم دارویی است که اصول ((شیمی)) و محیط ((زیست شناسی)) را برای ایجاد واکنشی که میتواند منجر به مواد دارویی جدید شود، بکار میبرد.||
{img src=img/daneshnameh_up/3/37/book_inside-cv_bk.jpg}
!تعاریف اولیه از شیمی دارویی
شیمی دارویی ، جنبهای از ((علم شیمی)) است که درباره کشف ، تکوین ، شناسایی و تغییر روش اثر ترکیبات فعال زیستی در سطح ((مولکول|مولکولی)) بحث میکند و تاثیر اصلی آن بر داروهاست، اما توجه یک شیمیدان دارویی تنها منحصر به ((دارو)) نبوده و بطور عموم ، دیگر ترکیباتی که فعالیت زیستی دارند، باید مورد توجه باشند. شیمی دارویی ، علاوه بر این ، شامل ((جداسازی مواد|جداسازی)) و تشخیص و سنتز ترکیباتی است که میتوانند در __علوم پزشکی__ برای پیشگیری و بهبود و درمان بیماریها بکار روند.
!سیر تاریخی شیمی دارویی
آغاز درمان بیماریها با دارو ، در قدمت خود محو شده است. اولین داروها منشاء طبیعی داشته و عمدتا از گیاهان استخراج میشدند و برای درمان بیماریهای عفونی بکار رفتهاند. قرنها پیش از این ، __چینیها__ ، __هندیها__ و __اقوام نواحی مدیترانه__ ، با مصارف درمانی برخی گیاهان و مواد معدنی آشنا بودهاند. به عنوان مثال ، برای درمان مالاریا از __گیاه چهانگشان__(__Changshan__) در چین استفاده میشد. اکنون ثابت شده است که این گیاه ، حاوی آلکالوئیدهایی نظیر __فبریفوگین__ است.
سرخپوستان برزیل ، اسهال و اسهال خونی را با ریشههای __اپیکا__ که حاوی __آستن__ است، درمان میکردند. __اینکاها__ از پوست درخت __سین کونا__ ، برای درمان تب مالاریا استفاده میکردند. در سال 1823 ، __کینین__ از این گیاه استخراج شد. ((بقراط)) در اواخر قرن پنجم قبل از میلاد استفاده از نمکهای ((فلز|فلزی)) را توصیه کرد و درمانهای طبی غرب را نزدیک به 2000 سال تحت نفوذ خود قرار داد.
!تاریخ معرفی شیمی دارویی به عنوان علم
اولین __فارماکوپه__ در قرن 16 و قرنهای بعد منتشر شد. گنجینه عوامل دارویی سرشار از داروهای جدید با منشاء گیاهی و ((شیمی معدنی|معدنی)) معرفی شدند. در اواخر قرن 19 ، شیمی دارویی با کشف "__پل ارلیش__" که او را __پدر شیمی درمانی جدید__ مینامند، در ارتباط با اینکه ((ترکیبات شیمیایی)) در برابر عوامل عفونی ویژهای از خود سمیت انتخابی نشان میدهند، دچار یک تحول شگرف شد.
در همین دوران ، "__امیل فیشر__" ، نظریه قفل و کلید را که یک تغییر منطقی برای مکانیسم عمل داروها بود، ارائه داد. تحقیقات بعدی ارلیش و همکارانش ، منجر به کشف تعداد زیادی از عوامل شیمی درمانی جدید شد که از آن میان ، __آنتی بیوتیکها__ و __سولفامیدها__ ، از همه برجستهتر بودند.
{img src=img/daneshnameh_up/0/08/Pharmacy.gif}
!جنبههای بنیادی داروها
__~~green:سازمان بهداشت جهانی~~__ ، __دارو__ را به عنوان « ''__هر مادهای که در فرایندهای دارویی بکار رفته و سبب کشف یا اصلاح فرایندهای فیزیولوژیک یا حالات بیماری در جهت بهبود مصرف کننده شود.__'' » تعریف نموده است و فراوردههای دارویی را تحت عنوان « ''__یک شکل دارویی که حاوی یک یا چند دارو همراه با مواد دیگری که در فرایند تولید به آن اضافه میشود.__'' » معرفی میکند.
!شکل داروها
بسیاری از داروها ، حاوی __اسیدها و بازهای آلی__ میباشند. دلایل متعددی مبنی بر اینکه این ترکیبات در ((داروسازی)) و ((پزشکی)) باید به فرم نمک مصرف شوند، عبارتند از :
*اصلاح خصوصیات فیزیکوشیمیایی ، مانند ((قابلیت انحلال مواد|حلالیت)) ، پایداری و حساسیت به نور و اثر بر اعضاء مختلف
*بهبود نواحی زیستی از طریق اصلاح جذب ، افزایش قدرت و گسترش اثر
*کاهش سمیت
!کاربرد داروها
داروها بر اساس مقاصد خاصی بکار میرود که عبارتند از :
#تامین مواد مورد نیاز بدن ، مثل ویتامینها
#پیشگیری از عفونتها ، مثل سرمهای درمانی و واکسنها
#سمیتزدایی ، مانند پادزهرها
#مهار موقتی یک عملکرد طبیعی ، مانند بیهوش کنندهها
#تصحیح اعمالی که دچار اختلال شدهاند و ... .
{img src=img/daneshnameh_up/a/aa/m-daroo-ghaza.gif}
!فعالیت زیستی داروها
عملکرد داروها در سه مرحله مشاهده میشود :
*تجویز دارو (فروپاشی شکل دارویی مصرف شده)
*((سینتیک داروها|سینتیک دارو)) (جذب ، توزیع ، متابولیسم و دفع دارو)
*نحوه اثر دارو (پدیدههای شیمیایی و ((بیو شیمی|بیو شیمیایی)) که باعث ایجاد تغییرات زیستی مورد نظر میشوند.)
!دارو نماها
داروهایی هستند که اثرات ویژهای بر __ارگانیسم__ دارند، اما درمان کننده بیماری خاصی نیستند. نمونههایی از این داروها عبارتند از : ~~green:مورفین~~ (مسکن) ، ~~green:کوکائین~~ (بیهوش کننده) ، ~~green:آتروپین~~ (ضد تشنج) و ... . استفاده از این داروها ممکن است به بهبودی یک بیماری عفونی میکروبی یا ویروسی کمک کند. اما دارو مستقیما روی ارگانیزم بیماریزا عمل نمیکند، در صورتی که در درمان شیمیایی عامل بیماریزا هدف اصلی است.
!طبقهبندی داروها
داروها را بر اساس معیارهای گوناگون طبقهبندی میکنند که عبارتند از :
#ساختمان شیمیایی
#اثر فارماکولوژی
#مصارف درمانی
#ساختمان شیمیایی درمانی ، تشریحی
#مکانیسم عمل در سطح سلول
{img src=img/daneshnameh_up/5/57/92.jpg}
!نامگذاری داروها
هر دارو دارای سه یا چند نام میباشد که عبارتند از:
#شماره رمز یا رمز انتخابی
#نام شیمیایی
#نام اختصاصی غیر علمی (تجاری)
#نام غیر اختصاصی ژنریک
#نامهای مترادف
نام شیمیایی دارو ، نامی است که بدون ابهام ، ساختمان شیمیایی دارو را توصیف و آن را دقیق و کامل معرفی کند و بر اساس __قوانین نامگذاری ترکیبات شیمیایی__ نامگذاری میشود.
!مباحث مرتبط با عنوان
*((آنتی بیوتیک))
*((پزشکی))
*((دارو))
*((داروسازی))
*((ساختمان شیمیایی داروها))
*((سولفامیدها))
*((سینتیک داروها))
*((فعالیت نوری))
*((واکسن))
*((ویتامینها))