محمد بن محمد نعمان بغدادی ملقب به شیخ مفید در ذیقعده سال 336 هجری قمری در ده فرسنگی بغداد متولد شد.
وی استاد شیخ طوسی و سید مرتضی بود. فقیه و متکلم شیعی که بیشتر در علم کلام تبحر داشت و مکتب کلامی شیعه در عصر او به اوج کمال رسید. او در مناظرات دینی مهارت خاصی داشت و مناظراتش با قاضی عبدالجبار (رئیس فرقه متعزله بغداد) و قاضی ابوبکر باقلانی رئیس اشاعره معروف بود.
گویند لقب «مفید» را علی بن عیسی معتزلی در عهد جوانی، در نتیجه مباحثه با وی به او داد. در حدود 200 اثر به او نسبت داده شده که این کتاب‌ها از جمله آنهاست:
« ارکان فی دعائم الدین »، « العیون و المحاسن »، « اصول الفقه» «الکلام فی وجوه اعجاز القرآن»، «تاریخ الشریعه».
بسیاری از این تالیفات در رد مذاهب دیگر و بسیاری در باب عقاید مخصوص شیعه و احکام فقهی است. رساله «المقنعه» نیز -که متن فقهی جامع و محکمی است- از آثار اوست که توسط شیخ طوسی شرح گردید و به صورت «التهذیب»، یکی از کتب اربعه حدیث، در آمد.
او در رمضان سال 413 ه.ق در بغداد درگذشت و سید مرتضی بر او نماز گزارد. می‌گویند سخنوران غیر شیعه که از تاثیر سخن شیخ و استحکام منطق او در دعوت به مذهب تشیع به تنگ آمده بودند با درگذشت وی آسوده شدند.

منابع: لغت‌نامه دهخدا.