تاریخچه ی:
شوک
تفاوت با نگارش: 2
- | اتلال در جریان خون رگهای کوک مصدوم که تباد یاتی مواد بین خون و باتها را مختل می کند __((وک))__ نامیده می شود. |
+ |
|| شوک عبات است از نقص عملکرد دستگاه قلبی ـ روقی در خون رسانی به بافتهای حیاتی بدن به میزان کافی. در حقیقت ار جریان خون مویرگها مختل شود، اکسیژن رسانی و رسیدن ((گلوکز)) (ماده اصلی سوخت و تغذیه سلولها) به سلولها اهش مییابد و دفع ((دیاکسید کربن)) (CO2) وسایر محصولات زائد از سلولها به مقدار کافی صورت نمیپذیرد.|| !عکسالعمل بدن در برابر شوک کاهش جریان خون اعضاء حیاتی مثل ((قلب)) و ((مغز)) میتواند در عرض چد قیقه ، آسیب غیر قابل برگشتی به آنها وارد کند. به منظور جلوگیری از چنین آسیبی ، بدن یک سری مکانسیمهای جبرانی در جهت برقرار ساختن جریانی مداوم و ثابت از خون به سمت مغز و قلب فعا میکند که این به خرج کاهش جریان خون اعضاء کم اهمیتتر و غیر حساستر بدن مثل ((پوست)) و عضله (در مرحله اول) و در مراحل بعدی ، کلیهها و دیگر احشاء شکمی و رودهها انجام میشود. در همان زمان به منظور کمک بیشتر به افزایش جریان خون سیستم عروقی ، ((ضربان قلب)) نیز افزایش مییابد. این مکانیسمهای جبرانی تحت اثر دستگاه عصبی سمپاتیک و ((دد فوق کلیوی|هورمونهای غده فوق کلیه)) (اپی نفرین و نوار پینفرین) میباشند. عکسالعمل بدن در برابر خون رسانی ناکافی به بافتها و اندامهای بدن (شوک) باعث بروز علائم اولیه شوک میشود. !علائم شوک کفایت مکانیسمهای جبرانی به مقدار و سرعت از دست رفتن خون بستگی دارد و معمولاً تا حدی مکانیسمهای جبرانی قادرند فشار خون را در محدوده طبیعی نگه دارند که ((خون)) از دست رفته بیش از 15 تا 20 درصد کل حجم خون و به عبارتی بیش از حدود یک لیتر نباشد. علائم شوک بطور خلاصه عبارتند از: |
- | ! انواع شوک : |
+ | *__تشنگی شدید در مراحل اولیه__. *__رنگ پریدگی و سرد شدن پوست__ به علت تنگ شدن عروق خونی پوست. *__نبض سریع__ به علت تندتر زدن قلب برای جبران شوک و بعد ضعیف شدن نبض. *__احساس ضعف و غش در بیمار__ به علت کاهش خون رسانی به مغز و عضلات. *__((فشار خون پایین|افت فشار خون))__ فشار خون در مراحل اول فقط در حالت ایستاده افت میکند ولی با پیشرفت شوک در حالت دراز کشیده نیز پایین است. *__((تنگی نفس|تنگی نفس شدید)) و تند شدن تنفس__ به علت ناکافی بودن خون از اکسیژن. *__کاهش هوشیاری__ به علت کاهش خونرسانی به مغز. !علل شوک قلب و رگها خونی ، در بدن انسان مخزن عروقی را تشکیل میدهند که خون را در خود جای میدهند و جریان خون طبیعی تحت اثر سه عامل قدرت انقباضی قلب ، حجم خون و قطر عروق خونی میباشد. اگر هر یک ازاین سه عامل فشار ؛ پمپاژ قلب ، میزان خون و انبساط و انقباض رگهای خونی دچار اختلال شده و درست عمل نکنند، خون رسانی به بافتهای بدن به میزان کافی صورت نخواهد گرفت و شوک اتفاق میافتد. از اینرو شوک را به سه نوع کلی میتوان تقسیم کرد. |
- | یا خون یی ت ا ا ی اشد که اتا هر یک ه د جریان ون الا ایجا کده و نتیه س اد وک ی ود. ا ای و اوا شوک بارتنز : |
+ | *__وک نشی از کاش حجم خون__ />*__وک نی کاهش قدرت قلب__ *__شوک نای ز گاد شد گهای خی__ />!شک ناشی ز کاهش حجم خون ایجاد شوک به علت ا دست داد مایعات ب هر دلیل شوک کمو ج ( __هیپوولمیک__ هیپو= کمبود ولمیک = حجم ) نامیده میشود. در مصدومین رایجترین نو شوک که خطرناک نیز میبا ، شوک هیپوولمیک (Hypovolemic) یا شک ناشی از کاهش حجم خون ات. کهش جم خون میوند مستقیمً به علت از دس فتن خون ، (ملاً در ((ونریزی خارجی|خنریزیهای ارجی و داخلی))) یا پلسما ( مثلاً در سوختگیای ویع و ... ) باشد. در اکثر واد ، شوک کود جم به علت ((خونریزی داخلی|خونریزی)) است که به آن وک ونریزی یا شوک هموراژیک میگویند. |
- | شوک ناشی از کاهش حجم خون ک ناشی از اتلال عمل قلب شوک نای از یی قطر رگهای خونی |
+ | باید تاکید شود که خون فقط بخش کوچکی از کل مایعات بدن را تشکیل میدهد . تمام مایعات بدن باهم حدود 60 درصد وزن کل بدن را شامل میشوند. کاهش ((پلاسمای خون)) و بدنبال آن کاهش حجم خون ممکن است به دنبال از دست رفتن جبران نشده مایعات از راههای دیگر مثل ((اسهال)) ، ((استفراغ)) ، تعریق زیاد ، سوختگی ، دهیدراتاسیون ( کم آبی بدن ) و ... باشد. گر بد از قبل دچار کمبود آب نیز باشد ، این عکس العمل زودتر بروز مینمای. در مکانهایی که درجه حرارت بالایی دارند ، مانند انبارها و کارخانه ها ، و یا اگر مصدوم قبل از جراحت ، به شدت عرق کرده است (مثلاً حوادثی که ضمن ورزش کردن و یا شکار رخ میدهند) و یا بعضی کارهای سخت و سنگین ، مانند بار بری و آهنگری ، ممکن است قبل از وقوع حادثه ، آب بدن را کاهش داده ، در نتیجه اثرات کاهش حجم خون سریعتر آشکار شود. !شوک قلبی اگر قلب نتوان بخوبی عمل پمپاژ خون را انجام داده و رگهای بدن را پر از ((ون)) نگه ارد، شوک ایجاد می ود. ((قلب)) ، پمپی است که خون را از طریق رگها به درون بدن میفرستد و هرگونه اختلال در برونده آن فوراً به صورت کاهش جریان خون اعضای مختلف بدن تظاهر میکند. برونده قلب محصولی از دو عامل است: |
- | ! چگونگی ایجاد شوک: |
+ | *((ضربان قلب)) ، یعنی تعداد ضربان در دقیقه. *__حجم ضربهای__ ، یعنی حجمی از خون که در طی هر ضربه از قلب خارج میشود. شوک قلبی معمولاً در اثر صدمه به قلب ، ((حمله قلبی)) و سایر بیماریهای قلبی ایجاد میشود. اکثر بیماریهای قلبی که درمان آن به تعویق میافتد، سرانجام آن قدر به قلب صدمه میرساند تا این که شوک قلبی رخ میدهد. !شوک ناشی از تغییر قطر رهای خوی ظرفیت رگهای بدن در مقایسه با حجم خون نباید خیلی بزرگ باشد. انبساط رگهای خونی ، بدون انقباض کافی دیگر رگهای خونی (به منظور جبران این انبساط) ایجاد شوک میکند. سرخرگها و سیاهرگهای بدن ، میتوانند در پاسخ به تاثیرات هورمونی (شیمیایی) و عصبی قطر خود را تغییر دهند. ((اعصاب سمپاتیک و پاراسمپاتیک|دستگاه عصبی سمپاتیک)) (جزئی از دستگاه عصبی خودکار بدن) مسوولیت کنترل کشش عضلات موجود در جدار رگها رابه عهده دارد و فعالیت این دستگاه سبب افزایش انقباض سرخرگها می شود. اثر مشابهی نیز توسط هورمونها مترشحه از ((غده فوق کلیوی)) ( ادرنال ) ، یعنی اپینفرین و نوراپی نفرین ، ایجاد میشود. |
- | ک عبات اس ع دن در برابر خوننی اکافی ب اها و اامهای دن . ومل تعددی که نی ا بیای یا جرات حا هتد در صدوم ایجاد وک می کن.قل و رگها خونی « ((مخزن عروقی)) » را کیل می هند که ون دن اا ا د خود جای ی د. برای ینکه این مفه ب ار کند اید ر از ((خون)) باد و ((قلب)) مل پمپ کر مناسب، ب ااه کفی ه آن خون بفرستد. خنرسای کای که ایا ک ی کن، زمانی رخ ی دد که« مخزن عروقی » پ نده است. سه ء عوقی رن ا : قلب، خو رگهای خونی. ن اجزاء ممکن ست نتوانن مفه خونی را پر نگه ارند و در نتیجه باعث پیشرفت شوک شوند. اگر ریک ازاین س مل( ((فشار پمپاژ قلب)) ، ((میزان خون)) و ((انبساط و نقبا گهی نی)) ) درست عل نکنند، خون رسانی به ((م))، ((شش))ا دیر ادامهی د به میزان کاف ورت نخواهد گرفت. |
+ | قبا سه قت نها را در برابر خون و اب هی اایش میهد. تیجه یان ون ب بافا کاه یافه در مان مان ر خون رخرگی افیش می یبد. به کس کا فعای دا ایک من شاد د (انبسا ) را اای رین خون بافتا یش ک به مواا ار خ کاهش میید. بعی ری خا ، موعی ک رگهای خونی ، انسا یار یادی پیدا کن فشار خون بطور ا که یت و م دچا ک میود. |
- | ! تشخیص شوک : |
+ | انقباض سیاهرگها نیز میتواند با مکانیسمی متفاوت ، سبب ((فشار خون بالا|افزایش فشار خون)) شود. در هر لحظه معین ، اکثر حجم خون موجود در گردش ، در سیاهرگها باعث می شود حجم زیادی از خون از سمت سیاهرگها به سوی قلب به حرکت درآید که با افزودن برون ده قلب ، فشار خون را افزایش خواهد داد. !اقدامات اورژانس در بیمار مبتلا به شوک مدت زمانی را که فرصت دارید تا اقدامات اورژانس را برای مصدوم با شرایط خطرناک (خونریزی شدید و شوک) به اجرا در آورید، بسیار اندک است. لذا اقدامات درمانی باید هرچه سریعتر شروع شوند. مصدومینی که دچار شوک شدهاند و یا احتمال شوک در آنها وجود دارد، باید سریع به بیمارستان منتقل شوند. |
- | ضی وها ((وک)) یلی سیع ر می دهد و قبل از ی که شا د ص اضر شوی یما را د رای ای ر ی دد. در موارد دیر ، هنگی ک شما مو درمان هستید ، ک طور ریجی اهر م ود. مک است وک در هر ظ ه یج گستش یا راینگونه موارد لم نانه های مو است. یچ گاه فکر نکنید مصدومی که به ا ر اس دار شک نمی ود. دم را کامل ح ن داشه اشی.عائم نشاه های وک ممواً ه تی بوز می کنن. ا ی حال ا باید ب ا ینک مم نانه ی وک ر مدم رو کند ، ماای خود را ا کید. |
+ | *مو ا ر موقیت مناس قرر دهید با جه به مشکات و صدمت مص میوان وی ا ر وعیت مناب قرار دد: />لند کردن پا بهترین وش . پاای وم را 25 ساتیمتر بلند کید. در موارد صدمه ر نحه ((گد)) یا ((و فقرات)) ، ده ر نیه ر دم ب ((قفسه ینه)) و شکم ، در رگی ی ((کگی استوان|شکستگی اوان لگن)) و یا کگی گن اصره از ای و استاده نکنید. بدن مصدوم را به ای که ر و یهاش از س بد پایینتر رار گید، ار ندید، زیرا باعث مید ح شکمی ه یراگم شار بیارد. هدف این ست که مدو ر ویتی (اق بز یا نیم نسته) قار گیرد ک کامل راحت باشد ب رای تنفس ک. مدوم ا در هر وقیی که قار میهید، باید عائم یاتی را در او ررسی کنید و ماب باشید زیرا مکن اتفراغ جود دارد. |
- | !ماب مرتب : |
+ | *راه تنفس مدوم را باز کید. جهت این کار یک دست را بر پییشانی مصدوم و دست دیگر را زیر ((چانه)) او قرار دهید. سر مصدوم را به عقب خم کنید. این کار سبب میشود دهان او اندکی باز شود. اگر مصدوم نفس میکشد، مجاری تنفسی او را بز نگه دارید. اگر مصدوم نفس نمیکشد به او ((تنفس مصنوعی)) بدهید. مراقب مواد مترشحه و استفراغ مصدوم باشید و در صورت وجود آنها را پاک کنید. اگر تنفس و ((گردش خون)) مصدوم متوقف شده است، اقدامات __~~green:احیاء قلبی – ریوی (CPR)~~ __ را انجام دهید. |
- | *((ام شوک)) />*((جلویری از شک ک ن)) />*((مرا ا ار تا به شوک)) />*((اقتهای ارژانس در شو)) |
+ | *((نریزی خاجی|خونریزی)) را با روشهای فشار مستقیم ، بالا نگه داشتن عضو مجروح ، اعمال فشار نقطهای و یا یگر راههای لازم هار کید. کا ج ون برای ومی که دچا شوک شده ،خطراک است. در صت در دسترس بدن ، از ((لباسهای ضد شوک)) ی اتفاده کنید. اگر چنین لباسی در دسترس دارید میتوانید با استفاده از باندهای کشی سرتاسر اندام تحتانی را با فشار متوسط باندا نمایید. |
| + | *هرچه سریعتر به مصدوم ((اکسیژن)) برسانید. کمبود اکسیژن در اثر کاهش جریان خون ایجاد میشود. به مصدوم اکسیژن خالص برسانید. |
| + | *در صورت وجود آسیب احتمالی در ناحیه ((صدمات ستون فقرات|ستون فقرات)) ، مصدوم را بیحرکت نگه دارید. |
- | ! همچنین ببینید: |
+ | *شکستگیها را ((آتل بندی)) کنید. این کار باعث میشود که خونریزی و درد که هر دو شوک را تشدید میند، تخفیف یابد. مصدوم را به تندی و با شدت تکان ندهید چرا که حرکت بدن ، شوک را تشدید میکند. *به مصدوم اطمینان و قوت قلب دهید و او را بیحرکت نگه دارید. اگر مصدومینی که دچار شوک شدهاند، بیحرکت و آرام باشند، شانس بیشتری برای زنده ماندن خواهند داشت. |
- | *((شوک متابولیک)) />*((ک اسیتی)) />*((اهای د شوک)) |
+ | *از کاهش دمای بدن جلوگیری کنید. باید دمای بدن مصدوم را تا حد امکان نزدیک به میزان طبیعی نگهدارید. ولی مصدوم را بیش از حد گرم نکنید. گر اکان رد، لباسهای خیس را از تن مصدوم در آورید. دومینی را که ز ناحیه سر ، ستون فقرات و گردن آسیب یدهاند، آنها را برای گذاشتن پتو در زیرشان تکان ندهید. |
| + | *هیچ چیز به مصدوم نخورانید. مصدومی که دچار شوک شده است، دهانش خشک میشود و احساس تشنگی میکند. همچنین ممکن است در اثر اکسیژن رسانی به مصدوم ، دهان و مجاری بینی مصدوم خشک شوند. مصدوم نباید چیزی بنوشد. هیچ نوع دارو و غذا و مایعی را از طریق دهان به مصدوم ندهید. اگر چنین کنید، احتمال وقوع استفراغ را در مصدوم افزایش میدهید. |
| + | *هدف درمان اولیه در شوک کمبود حجم ، جلوگیری از تداوم از دست دادن ((خون)) است. درمان جایگزینی خون از دست رفته با دادن مایع است. در مرحله اول درمان در صحنه حادثه یک سرم فیزیولوژیک (که جزئی از وسایل هر امدادگری میباشد) یا محلول ((رینگرلاکتات)) میتواند مورد استفاده قرار گیرد. محلول رینگرلاکتات حاوی نمک در غلظتی معادل غلظت خون است و با وجود اینکه گلبولهای خونی را ندارد و نمیتواند تمام اعمال خون را انجام دهد، میتواند در مراحل اولیه درمان جایگزینی حجم خون و بالا آوردن فشار آن نقش موثری ایفا کند. با این کار رینگرلاکتات در حفظ جریان خون به تمام اعضای بدن کمک میکند. انتقال خون تنها با دستور پزشک و در مراحل درمان انجام میشود. |
| + | !مباحث مرتبط با عنوان |
| + | *((اندازه گیری فشار خون)) |
| + | *((انواع شوک)) |
| + | *((ایست قلبی و تنفسی)) |
| + | *((شوک حساسیتی)) |
| + | *((فشار خون بالا)) |
| + | *((لباسهای ضد شوک)) |