شهر در جنوب شرقی تهران و حاشیه ((کویر لوت)) قرار دارد. طول جغرافیایی آن از رصد خانه گرینویچ 51 درجه و 35 دقیقه شرقی و عرض جغرافیای آن از ((استوا)) 32 درجه و 40 دقیقه شمالی است. از دوران قدیم به سبب حاصلخیزی اراضی خود که از آب فراوان زاینده رود سیراب می گردید، نقطه مهمی بوده است.

در قرون وسطی محلات مسکونی شهر فقط در ساحل شمالی یعنی قسمت چپ زاینده رود واقع بود. در این قسمت دو شهر کنار هم قرار داشتند: « جی» و« الیهودیه» وجه تسمیه الیهودیه آن بود که در زمان ((بخت نصر))، یهودیان را از بابل کوچ داده و در این مکان ساکن کرده بودند. نام قدیمی ((اسپادانا)) بوده سپس به سپاهان نامیده شد .

بعد از ورود اسلام، نام شهر معرب شده به نام خوانده شد پیش از حمله اسکندر مرکزیکی از ایالات ایرانی بود. در سال 21 هجری و در دوران خلافت عمر فتح شد. در جریان مغول، مورد حمله تیمور قرار گرفت و مردمانش قتل عام شدند.در عصر ((صفویه)) پایتخت ایران بود. (قرن 17 میلادی) و در دوران شاه عباس اول، به اوج عظمت خود رسید. اما بر اثر تهاجم افغانها در سال 1722 میلادی از رونق کاسته شد و سپس در دوران ((قاجار|قاجاریه))، پایتخت ایران به تهران متصل شد .

منابع:

لغت نامه دهخدا به نقل از الموسوعه العربیه و مجمل التواریخ.