تاریخچه ی:
سونوگرافی
تفاوت با نگارش: 1
| __سونوگرافی (Ultrasound)__ | | __سونوگرافی (Ultrasound)__ |
| !ریشه لغوی | | !ریشه لغوی |
| کلمه سونوگرافی از لفظ لاتین sound به معنی ((صوت)) و نیز graphic به معنی شکل و ترسیم گرفته شده و ultrasound از ultra به معنی ماورا و نیز sound به معنی صوت یا صدا گرفته شده است. | | کلمه سونوگرافی از لفظ لاتین sound به معنی ((صوت)) و نیز graphic به معنی شکل و ترسیم گرفته شده و ultrasound از ultra به معنی ماورا و نیز sound به معنی صوت یا صدا گرفته شده است. |
| !دیدکلی | | !دیدکلی |
| *سونوگرافی چیست؟ | | *سونوگرافی چیست؟ |
| *چه کارهایی میتواند انجام دهد؟ | | *چه کارهایی میتواند انجام دهد؟ |
| *آیا با انجام سونوگرافی خطری انسان را تهدید میکند؟ | | *آیا با انجام سونوگرافی خطری انسان را تهدید میکند؟ |
| *چرا باید برای انجام سونوگرافی ((مایعات)) نوشید؟ | | *چرا باید برای انجام سونوگرافی ((مایعات)) نوشید؟ |
| *چرا در سونوگرافی تصویر استخوانهای بدن دیده نمیشود؟ | | *چرا در سونوگرافی تصویر استخوانهای بدن دیده نمیشود؟ |
| + |
|
| + | :: {picture=animation-11.gif} {picture=animation-11.gif} {picture=animation-11.gif} {picture=animation-11.gif}:: |
| !تاریخچه | | !تاریخچه |
| در سال 1876 میلادی ، ((گالتون|فرانسیس گالتون)) برای اولین بار پی بوجود ((امواج فراصوت)) برد. در زمان ((جنگ جهانی اول)) کشور ((انگلستان)) برای کمک به جلوگیری از غرق شدن غم انگیز کشتیهایش توسط زیردریاییهای کشور ((آلمان)) در ((اقیانوس آتلانتیک شمالی)) دستگاه کشف کننده ((زیردریایی|زیردریاییها)) به کمک ((امواج صوتی)) به نام Sonar ابداع کرد. این دستگاه امواج فراصوت تولید میکرد که در پید اکردن مسیر ((کشتی|کشتیها)) استفاده میشد. این تکنیک در زمان ((جنگ جهانی دوم)) تکمیل گردید و بعدها بطور گستردهای در صنعت این کشور برای آشکار سازی شکافها در ((فلزات)) و سایر موارد مورد استفاده قرار میگرفت. از کاربرد بخصوصی که انعکاس صوت در جنگ و صنعت داشت Sonar به ((علم پزشکی)) وارد شد و تبدیل به یک وسیله تشخیصی بزرگ در علم پزشکی گردید. | | در سال 1876 میلادی ، ((گالتون|فرانسیس گالتون)) برای اولین بار پی بوجود ((امواج فراصوت)) برد. در زمان ((جنگ جهانی اول)) کشور ((انگلستان)) برای کمک به جلوگیری از غرق شدن غم انگیز کشتیهایش توسط زیردریاییهای کشور ((آلمان)) در ((اقیانوس آتلانتیک شمالی)) دستگاه کشف کننده ((زیردریایی|زیردریاییها)) به کمک ((امواج صوتی)) به نام Sonar ابداع کرد. این دستگاه امواج فراصوت تولید میکرد که در پید اکردن مسیر ((کشتی|کشتیها)) استفاده میشد. این تکنیک در زمان ((جنگ جهانی دوم)) تکمیل گردید و بعدها بطور گستردهای در صنعت این کشور برای آشکار سازی شکافها در ((فلزات)) و سایر موارد مورد استفاده قرار میگرفت. از کاربرد بخصوصی که انعکاس صوت در جنگ و صنعت داشت Sonar به ((علم پزشکی)) وارد شد و تبدیل به یک وسیله تشخیصی بزرگ در علم پزشکی گردید. |
| !سیر تحولی در رشد | | !سیر تحولی در رشد |
| نخستین ((دستگاه تولید امواج فراصوت|دستگاه تولید کننده امواج فراصوت)) در پزشکی ، در سال 1937 میلادی توسط ((دوسیک)) اختراع شد و روی ((مغز انسان)) امتحان شد. اگر چه اولتراسوند در ابتدا فقط برای مشخص کردن خط وسط مغز بود، اکنون بصورت یک روش تشخیصی و درمانی مهم در آمده و پیشرفت روز به روز انواع نسلهای دستگاههای تولید اولتراسوند ، تحولات عظیمی در تشخیص و درمان در علم پزشکی بوجود آورده است. | | نخستین ((دستگاه تولید امواج فراصوت|دستگاه تولید کننده امواج فراصوت)) در پزشکی ، در سال 1937 میلادی توسط ((دوسیک)) اختراع شد و روی ((مغز انسان)) امتحان شد. اگر چه اولتراسوند در ابتدا فقط برای مشخص کردن خط وسط مغز بود، اکنون بصورت یک روش تشخیصی و درمانی مهم در آمده و پیشرفت روز به روز انواع نسلهای دستگاههای تولید اولتراسوند ، تحولات عظیمی در تشخیص و درمان در علم پزشکی بوجود آورده است. |
| !تعریف امواج اولتراسوند (فراصوت) | | !تعریف امواج اولتراسوند (فراصوت) |
| امواج فراصوت به شکلی از ((انرژی)) از ((موج مکانیکی|امواج مکانیکی)) گفته میشود که ((فرکانس)) آنها بالاتر از ((حد شنوایی انسان)) باشد. ((گوش)) انسان قادر است امواج بین 20 هرتز تا 20000 هرتز را بشنود. هر موج (شنوایی یا فراصوت) یک ((آشفتگی مکانیکی)) در یک محیط ((گاز)) ، ((مایع)) و یا ((جامد)) است که به بیرون از ((چشمه صوتی)) و با سرعتی یکنواخت و معین حرکت میکند. در حرکت یا گسیل موج مکانیکی ، ماده منتقل نمیشود. اگر ارتعاش ذرات در جهت عمود بر انتشار صوت باشد، ((موج عرضی)) است که بیشتر در جامدات رخ میدهد و در صورتی که ارتعاش در راستای انتشار امواج باشد، ((موج طولی)) است. انتشار در ((بافت بدن|بافتهای بدن)) به صورت امواج طولی است. از این رو در پزشکی با اینگونه امواج سر و کار داریم. | | امواج فراصوت به شکلی از ((انرژی)) از ((موج مکانیکی|امواج مکانیکی)) گفته میشود که ((فرکانس)) آنها بالاتر از ((حد شنوایی انسان)) باشد. ((گوش)) انسان قادر است امواج بین 20 هرتز تا 20000 هرتز را بشنود. هر موج (شنوایی یا فراصوت) یک ((آشفتگی مکانیکی)) در یک محیط ((گاز)) ، ((مایع)) و یا ((جامد)) است که به بیرون از ((چشمه صوتی)) و با سرعتی یکنواخت و معین حرکت میکند. در حرکت یا گسیل موج مکانیکی ، ماده منتقل نمیشود. اگر ارتعاش ذرات در جهت عمود بر انتشار صوت باشد، ((موج عرضی)) است که بیشتر در جامدات رخ میدهد و در صورتی که ارتعاش در راستای انتشار امواج باشد، ((موج طولی)) است. انتشار در ((بافت بدن|بافتهای بدن)) به صورت امواج طولی است. از این رو در پزشکی با اینگونه امواج سر و کار داریم. |
| !روشهای تولید امواج فراصوت | | !روشهای تولید امواج فراصوت |
| !!روش پیزو الکتریسیته | | !!روش پیزو الکتریسیته |
| تاثیر متقابل فشار مکانیکی و ((نیروی الکتریکی)) را در یک محیط ((اثر پیزو الکتریسیته)) میگویند. بطور مثال بلورهایی وجود دارند که در اثر فشار مکانیکی ، نیروی الکتریکی تولید میکنند و برعکس ایجاد ((اختلاف پتانسیل)) در دو سوی همین ((بلور)) و در همین راستا باعث فشردگی و انبساط آنها میشود که ادامه دادن به این فشردگی و انبساط باعث ((نوسان)) و تولید امواج میشود. مواد (بلورهای) دارای این ویژگی را ((مواد پیزو الکتریک)) میگویند. اثر پیزو الکتریسیته فقط در بلورهایی که دارای ((تقارن مرکزی)) نیستند، وجود دارد. ((بلور کوارتز)) از این دسته مواد است و اولین مادهای بود که برای ایجاد امواج فراصوت از آن استفاده میشد که اکنون هم استفاده میشود.
اگر چه ((مواد متبلور)) طبیعی که دارای ((خاصیت پیزو الکتریسیته)) باشند، فراوان هستند. ولی در کاربرد امواج فراصوت در پزشکی از کریستالهایی استفاده میشود که سرامیکی بوده و بطور مصنوعی تهیه میشوند. از نمونه این نوع کریستالها ، مخلوطی از زیرکونیت و ((تیتانیت سرب)) (Lead zirconat & Lead titanat) است که به شدت دارای خاصیت پیزوالکتریسیته میباشند. به این مواد که واسطهای برای تبدیل ((انرژی الکتریکی)) به ((انرژی مکانیکی)) و بالعکس هستند، مبدل یا تراسدیوسر (transuscer) میگویند. یک ترانسدیوسر اولتراسونیک بکار میرود که ((علامت الکتریکی)) را به انرژی فراصوت تبدیل کند که به داخل ((بافت بدن)) نفوذ و انرژی فراصوت انعکاس یافته را به علامت الکتریکی تبدیل کند. | | تاثیر متقابل فشار مکانیکی و ((نیروی الکتریکی)) را در یک محیط ((اثر پیزو الکتریسیته)) میگویند. بطور مثال بلورهایی وجود دارند که در اثر فشار مکانیکی ، نیروی الکتریکی تولید میکنند و برعکس ایجاد ((اختلاف پتانسیل)) در دو سوی همین ((بلور)) و در همین راستا باعث فشردگی و انبساط آنها میشود که ادامه دادن به این فشردگی و انبساط باعث ((نوسان)) و تولید امواج میشود. مواد (بلورهای) دارای این ویژگی را ((مواد پیزو الکتریک)) میگویند. اثر پیزو الکتریسیته فقط در بلورهایی که دارای ((تقارن مرکزی)) نیستند، وجود دارد. ((بلور کوارتز)) از این دسته مواد است و اولین مادهای بود که برای ایجاد امواج فراصوت از آن استفاده میشد که اکنون هم استفاده میشود.
اگر چه ((مواد متبلور)) طبیعی که دارای ((خاصیت پیزو الکتریسیته)) باشند، فراوان هستند. ولی در کاربرد امواج فراصوت در پزشکی از کریستالهایی استفاده میشود که سرامیکی بوده و بطور مصنوعی تهیه میشوند. از نمونه این نوع کریستالها ، مخلوطی از زیرکونیت و ((تیتانیت سرب)) (Lead zirconat & Lead titanat) است که به شدت دارای خاصیت پیزوالکتریسیته میباشند. به این مواد که واسطهای برای تبدیل ((انرژی الکتریکی)) به ((انرژی مکانیکی)) و بالعکس هستند، مبدل یا تراسدیوسر (transuscer) میگویند. یک ترانسدیوسر اولتراسونیک بکار میرود که ((علامت الکتریکی)) را به انرژی فراصوت تبدیل کند که به داخل ((بافت بدن)) نفوذ و انرژی فراصوت انعکاس یافته را به علامت الکتریکی تبدیل کند. |
| !!روش مگنتو استریکسیون | | !!روش مگنتو استریکسیون |
| این خاصیت در ((مواد فرومغناطیس)) (مواد دارای ((دو قطبی مغناطیسی|دو قطبیهای مغناطیسی)) کوچک بطور خود به خود با دو قطبیهای مجاور خود همخط شوند) تحت تاثیر ((میدان مغناطیسی)) بوجود میآید. مواد مزبور در این میدانها تغییر طول میدهند و بسته به فرکانس (شمارش زنشهای کامل موج در یک ثانیه) ((جریان متناوب)) به نوسان در میآیند و میتوانند امواج فراصوت تولید کنند. این مواد در پزشکی کاربرد ندارند و شدت امواج تولید شده به این روش کم است و بیشتر کاربرد آزمایشگاهی دارد. | | این خاصیت در ((مواد فرومغناطیس)) (مواد دارای ((دو قطبی مغناطیسی|دو قطبیهای مغناطیسی)) کوچک بطور خود به خود با دو قطبیهای مجاور خود همخط شوند) تحت تاثیر ((میدان مغناطیسی)) بوجود میآید. مواد مزبور در این میدانها تغییر طول میدهند و بسته به فرکانس (شمارش زنشهای کامل موج در یک ثانیه) ((جریان متناوب)) به نوسان در میآیند و میتوانند امواج فراصوت تولید کنند. این مواد در پزشکی کاربرد ندارند و شدت امواج تولید شده به این روش کم است و بیشتر کاربرد آزمایشگاهی دارد. |
| !کاربرد امواج فراصوت | | !کاربرد امواج فراصوت |
| !!کاربرد تشخیصی (سونوگرافی) | | !!کاربرد تشخیصی (سونوگرافی) |
| *((بیماریهای زنان و زایمان)) (Gynocology) مانند بررسی قلب جنین ، اندازه گیری قطر سر (سن جنین) ، بررسی جایگاه اتصال ((جفت)) و محل ((ناف)) ، تومورهای پستان. | | *((بیماریهای زنان و زایمان)) (Gynocology) مانند بررسی قلب جنین ، اندازه گیری قطر سر (سن جنین) ، بررسی جایگاه اتصال ((جفت)) و محل ((ناف)) ، تومورهای پستان. |
| *((بیماریهای مغز و اعصاب)) (Neurology) مانند بررسی ((تومور مغزی)) ، ((خونریزی مغزی)) به صورت اکوگرام مغزی یا اکوانسفالوگرافی. | | *((بیماریهای مغز و اعصاب)) (Neurology) مانند بررسی ((تومور مغزی)) ، ((خونریزی مغزی)) به صورت اکوگرام مغزی یا اکوانسفالوگرافی. |
| *بیماریهای چشم (ophthalmalogy) مانند تشخیص اجسام خارجی در درون چشم ، ((تومور عصبی)) ، ((خونریزی شبکیه)) ، اندازه گیری قطر چشم ، فاصله عدسی از شبکیه. | | *بیماریهای چشم (ophthalmalogy) مانند تشخیص اجسام خارجی در درون چشم ، ((تومور عصبی)) ، ((خونریزی شبکیه)) ، اندازه گیری قطر چشم ، فاصله عدسی از شبکیه. |
| *بیماریهای کبدی (Hepatic) مانند بررسی ((کیست)) و ((آبسه کبدی)). | | *بیماریهای کبدی (Hepatic) مانند بررسی ((کیست)) و ((آبسه کبدی)). |
| *بیماریهای قلبی (cardology) مانند بررسی ((اکوکار دیوگرافی)). | | *بیماریهای قلبی (cardology) مانند بررسی ((اکوکار دیوگرافی)). |
| *دندانپزشکی مانند اندازهگیری ضخامت بافت نرم در حفرههای دهانی. | | *دندانپزشکی مانند اندازهگیری ضخامت بافت نرم در حفرههای دهانی. |
| این امواج به علت اینکه مانند تشعشعات یونیزان عمل نمیکنند. بنابراین برای زنان و کودکان بیخطر میباشند. | | این امواج به علت اینکه مانند تشعشعات یونیزان عمل نمیکنند. بنابراین برای زنان و کودکان بیخطر میباشند. |
| !!کاربرد درمانی (سونوتراپی) | | !!کاربرد درمانی (سونوتراپی) |
| !!کاربرد گرمایی | | !!کاربرد گرمایی |
| با جذب امواج فراصوت بوسیله بدن بخشی از ((انرژی)) آن به ((گرما)) تبدیل میشود. گرمای موضعی حاصل از جذب امواج فراصوت بهبودی را تسریع میکند. قابلیت کشسانی ((کلاژن)) (پروتئینی ارتجاعی) را افزایش میدهد. کشش در scars (اسکار=جوشگاههای زخم) افزایش میدهد و باعث بهبود آنها میشود. اگر ((اسکار)) به بافتهای زیرین خود چسبیده باشد، باعث آزاد شدن آنها میشود. گرمای حاصل از امواج فراصوت با گرمای حاصل از ((گرمایش)) متفاوت است. | | با جذب امواج فراصوت بوسیله بدن بخشی از ((انرژی)) آن به ((گرما)) تبدیل میشود. گرمای موضعی حاصل از جذب امواج فراصوت بهبودی را تسریع میکند. قابلیت کشسانی ((کلاژن)) (پروتئینی ارتجاعی) را افزایش میدهد. کشش در scars (اسکار=جوشگاههای زخم) افزایش میدهد و باعث بهبود آنها میشود. اگر ((اسکار)) به بافتهای زیرین خود چسبیده باشد، باعث آزاد شدن آنها میشود. گرمای حاصل از امواج فراصوت با گرمای حاصل از ((گرمایش)) متفاوت است. |
| !!میکروماساژ مکانیکی | | !!میکروماساژ مکانیکی |
| به هنگام فشردگی و انبساط محیط ، امواج طولی فراصوتی روی بافت اثر میگذارند و باعث جابجایی ((آب میان بافتی)) و در نتیجه باعث کاهش ورم (تجمع آب میان بافتی در اثر ضربه به یک محل) میشوند. | | به هنگام فشردگی و انبساط محیط ، امواج طولی فراصوتی روی بافت اثر میگذارند و باعث جابجایی ((آب میان بافتی)) و در نتیجه باعث کاهش ورم (تجمع آب میان بافتی در اثر ضربه به یک محل) میشوند. |
| *__درمان آسیب تازه و ورم :__آسیب تازه معمولا با ورم همراه است. فراصوت در بسیاری از موارد برای از بین بردن مواد دفعی در اثر ضربه و کاهش خطر چسبندگی بافتها بهم بکار میرود. | | *__درمان آسیب تازه و ورم :__آسیب تازه معمولا با ورم همراه است. فراصوت در بسیاری از موارد برای از بین بردن مواد دفعی در اثر ضربه و کاهش خطر چسبندگی بافتها بهم بکار میرود. |
| *__درمان ورم کهنه یا مزمن :__فراصوت چسبندگیهایی که میان ساختمانهای مجاور ممکن است ایجاد شود را میشکند. | | *__درمان ورم کهنه یا مزمن :__فراصوت چسبندگیهایی که میان ساختمانهای مجاور ممکن است ایجاد شود را میشکند. |
| !خطرات اولتراسوند | | !خطرات اولتراسوند |
| !سوختگی | | !سوختگی |
| اگر امواج پیوسته و در یک مکان بدون چرخش بکار روند، در بافت باعث ((سوختگی)) میشود و باید امواج حرکت داده شوند. | | اگر امواج پیوسته و در یک مکان بدون چرخش بکار روند، در بافت باعث ((سوختگی)) میشود و باید امواج حرکت داده شوند. |
| !!پارگی کروموزومی | | !!پارگی کروموزومی |
| استفاده دراز مدت از امواج اولتراسوند با شدت خیلی بالا پارگی در رشته ((دی ان ای (DNA))) را نشان میدهد. | | استفاده دراز مدت از امواج اولتراسوند با شدت خیلی بالا پارگی در رشته ((دی ان ای (DNA))) را نشان میدهد. |
| !!ایجاد حفره یا کاویتاسیون | | !!ایجاد حفره یا کاویتاسیون |
| یکی از عوامل کاهش انرژی امواج اولتراسوند هنگام گذشتن از بافتهای بدن ایجاد حفره یا کاویتاسیون میباشد. همه محلولها شامل مقدار قابل ملاحظهای حبابهای گاز غیر قابل دیدن هستند و دامنه بزرگ نوسانهای امواج اولتراسوند در داخل محلولها میتواند بر روی بافتها ((تغییرات بیولوژیکی)) ایجاد کند (پارگی در دیواره سلولها و از هم گسستن مولکولهای بزرگ). | | یکی از عوامل کاهش انرژی امواج اولتراسوند هنگام گذشتن از بافتهای بدن ایجاد حفره یا کاویتاسیون میباشد. همه محلولها شامل مقدار قابل ملاحظهای حبابهای گاز غیر قابل دیدن هستند و دامنه بزرگ نوسانهای امواج اولتراسوند در داخل محلولها میتواند بر روی بافتها ((تغییرات بیولوژیکی)) ایجاد کند (پارگی در دیواره سلولها و از هم گسستن مولکولهای بزرگ). |
| !مباحث مرتبط با عنوان | | !مباحث مرتبط با عنوان |
| *((آب میان بافتی)) | | *((آب میان بافتی)) |
| *((امواج فراصوت)) | | *((امواج فراصوت)) |
| *((اکوکار دیوگرافی)) | | *((اکوکار دیوگرافی)) |
| *((تغییرات بیولوژیکی)) | | *((تغییرات بیولوژیکی)) |
| *((تومور عصبی)) | | *((تومور عصبی)) |
| *((تومور مغزی)) | | *((تومور مغزی)) |
| *((خاصیت پیزو الکتریسیته)) | | *((خاصیت پیزو الکتریسیته)) |
| *((خونریزی شبکیه)) | | *((خونریزی شبکیه)) |
| *((خونریزی مغزی)) | | *((خونریزی مغزی)) |
| *((ساختمان دستگاه سونوگرافی)) | | *((ساختمان دستگاه سونوگرافی)) |
| *((کلاژن)) | | *((کلاژن)) |