__رنگدانهها یا پیگمانها__
!نگاه کلی
معمولا مواد رنگی را به دو دسته پیگمانها ( رنگدانهها) و رنگها طبقه بندی میکنند. رنگدانه با رنگ متفاوت میباشد. تفاوت آنها در این است که رنگ بایستی توسط ماده مورد ((رنگرزی)) جذب شود در حالیکه رنگدانه فقط سطح جسم را رنگی میکند. رنگدانهها در آب نامحلول هستند. اما میتوان آنها را مانند رنگدانههای مورد مصرف در ((نقاشی)) توسط ((حلال)) مناسبی به صورت ((محلول سوسپانسیون|سوسپانسیون)) در آورد. اگر ساختمان شیمیایی رنگدانه را بتوان اندکی تغییر داد بطوری که در آب انحلال پذیر گردد در اینصورت ممکن است بتوان آن را به عنوان رنگ در رنگرزی مصرف کرد.
!تاریخچه
پیدایش پیگمانهای جدید در طول زمان به کندی صورت گرفت بعد از سنتز اولین ((رنگ مصنوعی)) توسط __ویلیام پرکین__ در سال 1856 متعاقباً در اوایل قرن بیستم پیگمانهای مصنوعی آلی تهیه و به بازار عرضه شدند این پیگمانها دارای اهمیت خاصی بودند زیرا علاوه بر موارد استعمال پیگمانهای معدنی (((لاک|لاکها)) ، رنگهای روغنی ، ((صنعت چاپ|صنعت چاپ)) و …) در رنگرزی الیاف و منسوجات هم بکار میرفتند. یکی از مهمترین اکتشافات در مورد ((رنگدانه آلی|پیگمانهای آلی)) ، کشف پیگمانهای ، فتالوسیانین در سال 1935 توسط شیمیدانهای شرکت رنگرزان اسکاتلند بود.
!رنگدانهها
رنگدانهها یا پیگمانها مواد جامد تزئینی هستند که در شکل و اندازههای مختلف در حلالهای مربوط به حالت معلق تهیه و بکار میروند و مشتمل بر مواد سیاه – سفید و رنگی بوده و موارد استفاده زیادی در رویه زدن ، رنگرزی انبوه و ((دیسپرسیون)) در هوا دارند.
!انواع رنگدانهها
معمولاً رنگدانهها را براساس انواع شیمیایی به رنگدانههای معدنی یا آلی طبقهبندی میکنند اما این رنگدانههای آلی یا معدنی میتوانند طبیعی یا سنتزی باشند.
!!رنگدانههای طبیعی و مصنوعی
رنگدانههای معدنی طبیعی از ((پوسته زمین)) استخراج میشوند، خرد شده و شسته شده و از لحاظ اندازه درجهبندی میشود. غالباً برای این ((رنگدانه طبیعی|رنگدانههای طبیعی)) معادل مصنوعی هم وجود دارد یعنی رنگدانه از اجزاء دیگری در اثر یک فرآیند شیمیایی ساخته میشود. ظاهراً از نظر شیمیایی با نمونه طبیعی یکسان است ولی اغلب خواص متفاوتی دارد و معمولاً به خاطر شکل بلوری مطلوبتر خلوص بیشتر و دانهبندی مطلوبتر مرغوبتر از نوع طبیعی می باشد. رنگدانههای معدنی طبیعی که هنوز اهمیت دارند از خانواده ((اکسید آهن)) میباشد که عبارتند از ((گل اخرا)) ، ((گل ماشی)) (خاک سرخ) ، اخرای زرد ، اکسیدهای آهن قرمز زرد و سیاه
!!رنگدانههای آلی
امروزه رنگدانههای آلی به مراتب بیشتر از رنگدانههای معدنی میباشند بعضی از جدیدترین رنگدانهها ساختمان آلی فلزی دارند. بیشتر رنگدانههای آلی مواد شیمیایی آلی هستند که روی یک هسته معدنی ((هیدروکسید آلومینیوم)) رسوب داده شده اند. از مهمترین رنگدانههای آلی میتوان به ((گروه فتالوسیانین|گروه فتالوسیانینها)) اشاره کرد که طیف رنگهای آبی و سبز را در بر میگیرد و فتالوسیانین مس رنگدانه آبی میباشد که به علت خواص مقاومتی خوب در برابر عوامل مختلف یک رنگدانه با ارزش به شمار میرود. فتالوسیانینها را فتالیک و ((اوره)) سنتز میکنند. ((رنگدانه آلی|رنگدانههای آلی)) به صورتی که امروزه در صنعت استفاده میشوند در طبیعت یافت نمیشوند و تقریباً همه آنها سنتزی میباشند.
!!عمدهترین رنگدانههای معدنی
*__پیگمانهای سفید__ {TEX()} {\Leftarrow} {TEX}{TEX()} {Tio_2 , Zns , CaCo_3 , CuSO_4 } {TEX}
*__پیگمانهای قرمز سرنج__ {TEX()} {PbO} {TEX}{TEX()} {\Leftarrow} {TEX}
*__((تولید صنعتی رنگدانه شنگرف|شنگرف))__ {TEX()} {\Leftarrow} {TEX}{TEX()} { HgS , PbCrO_4} {TEX}
*__پیگمانهای زرد و نارنجی__ {TEX()} {\Leftarrow} {TEX} cds {TEX()} {CdS} {TEX}
*__پیگمانهای آبی__ {TEX()} {\Leftarrow} {TEX} {TEX()} {fe_4\left[Fe\left(CN\right)_^\right]_3} {TEX}
*__پیگمانهای لاجورد یا اولترامارین__ {TEX()} {\Leftarrow} {TEX} {TEX()} {Na_7Al_6Si_6S_2O_24} {TEX}
*__پیگمانهای سبز__ {TEX()} {\Leftarrow} {TEX} cr2o3 {TEX()} {Cr_2O_3} {TEX}
!جدول مقایسه خواص رنگدانههای آلی و معدنی
__خاصیت__ |
__مرجع__ |
__دلایل__ |
درخشندگی و روشنی |
__آلی__ |
جالبترین و روشنترین رنگها را فقط با ((رنگدانه آلی|رنگدانههای آلی)) میتوان به دست آورد. |
رنگهای سفید و سیاه |
معدنی |
خالصترین رنگدانه سفید ((دی اکسید تیتانیوم)) ، براقترین و سیاهترین آنها ((کربن)) میباشد. جزء رنگهای معدنی طبقهبندی میشود. رنگدانههای سیاه و سفید آلی وجود ندارد. |
غیر نفوذ کننده |
معدنی |
ترکیبات معدنی حلالیت ناچیزی در ((حلال آلی|حلالهای آلی)) دارند. |
((مقاومت نوری)) |
معدنی |
پیوندهای ظرفیتی در ترکیبات معدنی در مقابلuv پایدارتر از پیوندهای ظرفیتی ترکیبات آلی هستند. |
پایداری حرارتی |
معدنی |
ترکیبات آلی اندکی در دمای {TEX()} {300 C^\circ} {TEX} یا بالاتر پایدارهستند اغلب در دماهای پایین تجزیه شده یا ذوب میشوند. |
عمل ضد خورندگی |
معدنی |
تمام رنگدانههای ضد خورنده معدنی هستند. |
!کاربرد عمده پیگمانها
موارد استعمال عمده پیگمانها در لاکها ، ((رنگ روغنی|رنگهای روغنی)) ، ورنیها ، ((رنگ سلولزی|رنگهای سلولزی)) ، ((نگ پلاستیک|نگهای پلاستیکی)) ، ((مرکب چاپ|مرکبهای چاپ)) و ((رنگرزی کاغذ)) و تاسیسات آهنی میباشد. صنایع پوششی عمدهترین موارد استعمال پیگمانها میباشد. امروزه پوشش سطح وسایل فلزی و چوبی بناها ، ((وسایل نقلیه)) و … اهمیت فراوانی دارد زیرا این وسایل توسط رنگ از عوامل مختلف مثل ((هوا)) ، ((رطوبت)) و ((ترکیبات شیمیایی)) محافظت میشوند. در رنگ زدن اشیا به زیباتر شدن آنها کمک میکند.
!مباحث مرتبط با عنوان
*((تولید صنعتی رنگدانه سفید))
*((تولید صنعتی رنگدانه سیاه))
*((تولید صنعتی رنگدانه شنگرف))
*((رنگ روغنی))
*((رنگ پلاستیک))
*((رنگدانه آلی))
*((رنگدانه معدنی))
*((رنگرزی))
*((رنگرزی پارچه))
*((رنگرزی کاغذ))
*((رنگ سلولزی))
*((رنگ مصنوعی))
*((صنعت رنگرزی))
*((محلول سوسپانسیون))
*((مرکب چاپ))