: رشته زراعت

V{maketoc}

!مقدمه

رشته زراعت و اصلاح نباتات یکی از گرایشهای مهم و اساسی در مجموعه مهندسی کشاورزی به شمار می آید. مجموعه مهندسی کشاورزی نیز از رشته های پراهمیت و جذاب در مجموعه علوم تجربی می باشد که توسط داوطلبان گروه آزمایشی علوم تجربی انتخاب می گردد. ایران کشوری است که از توانمندیهای خوب بالقوه و بالفعل کشاورزی برخوردار بوده و کشاورزی در برنامه های توسعه کشور از محورهای اصلی است. توسعه کشاورزی نیازمند نیروی انسانی ماهر است که بتواند عملیات کشاورزی مربوط به محصولات زراعی و باغی را بر اساس یافته های جدید علمی انجام دهد و بیشترین بازدهی و محصول را در بهره گیری از منابع به دست آورد. بدین منظور برای تأمین نیروی انسانی متعهد و متخصص در رشته زراعت و اصلاح نباتات، برای نیل به خودکفایی در مواد اولیه غذایی و صنعتی لازم است متخصصانی تربیت شوند که بتوانند با استفاده از دانش و تجربیات خود، تولید اقتصادی محصولات زراعی را به طور علمی امکان پذیر سازند و از امکانات موجود کشور حداکثر استفاده را برده، در امور تحقیقات و آموزش و برنامه ریزی کشاورزی نیز خدمت نمایند. تربیت کاردان فنی، به عنوان رابط بین مهندسان و متخصصان کشاورزی و کشاورزان در کشور، دارای اهمیت فوق العاده است و از نظر تعداد نیروی انسانی در حال حاضر در سطح پایینی قرار دارد. تأمین نیروی انسانی در این مقطع می تواند نقش سازنده ای را در توسعه کشاورزی ایفا نماید.

__1- زراعت و اصلاح نباتات __

__1-1) تعریف و هدف __

مطالعه و بررسی در زمینه کاشت و پرورش گیاهان زراعی و انتخاب ارقام مناسب این گیاهان و برداشت صحیح محصولات آنها در رشته ای از علوم دانشگاهی قرار می گیرد که با عنوان زراعت و اصلاح نباتات نامیده می شود. این رشته در دو مقطع کاردانی و کارشناسی ارائه می شود.

هدف از ایجاد دوره کارشناسی در رشته زراعت و اصلاح نباتات تربیت افرادی است که بتوانند به عنوان کارشناس در زمینه های مختلف تولیدی کار و در برنامه ریزیهای منطقه ای و مطالعاتی و همچنین به صورت مربی آموزشی در دبیرستانها و هنرستانهای کشاورزی، و به عنوان مجری امور تحقیقات کشاورزی و یا به عنوان مدیر و مجری واحدهای تولیدی دولتی و خصوصی بخش کشاورزی منشأ خدمت باشند.

در دوره کاردانی تولیدات گیاهی و امور زراعی افرادی تربیت می شوند که بتوانند برنامه های تولیدی تدوین شده در این رشته را زیر نظر مهندسان کشاورزی بر اساس اصول علمی اجرا کنند. این افراد همچنین قادر خواهند بود طرحهای تحقیقاتی را زیر نظر متخصصان مربوط اجرا نموده، در برنامه های آموزش کشاورزی به عنوان مروج کشاورزی خدمت نمایند.

__1-2) اهمیت و جایگاه در جامعه __

ایجاد رشته زراعت و اصلاح نباتات برای تربیت کارشناسانی است که بتوانند در جهت افزایش سطح زیرکشت محصولات اصلی کشاورزی، استفاده بهینه از زمان و بالا بردن عملکرد این محصولات در واحد سطح (هکتار) تلاش کنند. با توجه به این که در حال حاضر حدود 16 میلیون هکتار از اراضی کشور زیرکشت محصولات مختلف زراعی قرار دارد و با عنایت به این که مساحت زمینهای قابل کشت در کشور حدود 50 میلیون هکتار است، و نظر بر این که ایران از تنوع آب و هوایی برخوردار است؛ با برنامه ریزی صحیح و دقیق و با استفاده از دانش کارشناسان رشته زراعت و اصلاح نباتات، می توان به میزان هر چه بیشتر از زمینهای کشور برای افزایش تولید کمی و کیفی بهره برداری نمود. این مطالب ضرورت و اهمیت تربیت افرادی را که بتوانند با به کار گرفتن دانش خود در جهت رسیدن به این اهداف اقدام نمایند، مشخص می کند. همچنین از جمله مشکلات کشاورزی در کشور ما همواره این بوده است که مجریان فعالیتهای تولیدی کشاورزی، کمتر تحصیلاتی در زمینه کشاورزی داشته اند؛ به طوری که روشهای کار همچنان سنتی و قدیمی باقی مانده است. در حالی که در سطوح بالاتر یعنی کارشناسان و یا مراکز برنامه ریز و هدایت گر، توان بالایی برای تأمین فن آوری مورد نیاز وجود دارد. از بین بردن این خلا یعنی تربیت کاردانها در این رشته، می تواند ضمن بهره گیری از تواناییهای متخصصان و صاحبنظران سطوح بالاتر، با به کارگیری دانش و فنون جدید در امور کاشت و نگه داری محصولات زراعی و باغی، برنامه های کشاورزی را با بازدهی بیشتری قرین سازد.

!سطوح رشته

||ردیف| نام دانشگاه| کاردانی |کارشناسی |ارشد| دکترا

1| آزاد- آمل | |* | |

2| آزاد- ارسنجان| |* |* |

3| آزاد- اهواز| | |* |

4| آزاد- بجنورد| | * |* |

5| آزاد- بم | |* | |

6| آزاد- بیرجند | | | * |

7| آزاد- پیشوا | | * |* |

8| آزاد- تبریز | | | * |

9| آزاد- جیرفت| | * |* |

10| آزاد- خرم آباد| |* | * |

11| آزاد- دامغان| |* | |

12| آزاد- دزفول| |* | * |

13| آزاد- رشت | | * | |

14| آزاد- رودهن| |* | |

15| آزاد- ساوه | |* |* |

16| آزاد- شهرری | | * | |

17| آزاد- شهریار | | * | |

18| آزاد- شوشتر | | * | |

19| آزاد- شیروان| |* | |

20| آزاد- علوم و تحقیقات اهواز| | | * |

21| آزاد- علوم و تحقیقات تهران| | |* |

22| آزاد- فسا | |‌ * | |

23| آزاد- فیروزآباد | |* | |

24| آزاد- قایم شهر | |* | |

25| آزاد- گرگان | | * | ‌ |

26| آزاد- گلبهار | | * | |

27| آزاد- گناباد | | * | |

28| آزاد- لاهیجان | |* | |

29| آزاد- محلات | |* | |

30| آزاد- مشهد | | |‌* |

31| آزاد- میانه | | | * |

32| آزاد- میبد | | | * |

33| آزاد- نراق | |‌* | |

34| آزاد- نوشهر و چالوس | |* ‌ | |

35| آزاد- ورامین پیشوا | | |* |

36| آزاد- کرج | | * |* |

37| آزاد- کرمانشاه | |* |‌ |

38| آزاد- یاسوج | |* ‌ | |

39| آزاد-آستارا | | * | |

40| آزاد-اراک | | |* |

41| آزاد-اردبیل | | |* |

42| آزاد-بروجرد | |* |* |

43|آزاد-تاکستان | |* | * |

44| آزاد-خوراسگان | | |* |

45| آزاد-خوی | | | * |

46| آزاد-زاهدان | |* | |

47| آزاد-نیشابور | | * |* |

48| آمورشکده کشاورزی کرج | | * | |

49| ارومیه | | | * |

50| ایلام | | * | |

51| بوعلی سینا همدان | |* | |

52| بیرحند | | * | |

53| تبریز | | | * |

54| تربیت مدرس | | |* |

55| تهران | | |* |

56| رازی کرمانشاه | | |* |

57| زابل | |* | * |

58| زاهدان | |* | |

59| زنجان | | * |* |

60| شاهد تهران | |* | |

61| شهرکرد| | * | * |

62| شهیدباهنرکرمان| |* |‌* |

63| شهیدچمران اهواز| |* | * |

64| شیراز| |* |* |

65| صنعتی اصفهان | | * |* |

66| صنعتی شاهرود | |* | |

67 |علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان | | * |* |

68| فردوسی مشهد | |* |* |

69| گیلان | | * | * |

70| لرستان | |* | * |

71| مازندران | | * | * |

72| مجتمع آموزش عالی ابوریحان- مامازن ورامین | |* | |

73| محقق اردبیلی اردبیل | |* | * |

74| یاسوج | |* |‌ | ||

!درسهای رشته

||ردیف |نام درس | ردیف|نام درس

1| آبیاری عمومی |2| آفات مهم گیاهان زراعی

3| آمار و احتمالات |4| ازدیاد نباتات

5| اصلاح نباتات خصوصی |6| اصول اصلاح نباتات

7| اصول تبدیل و نگهداری فرآورده‌های کشاورزی |8| اصول ترویج و آموزش کشاورزی

9| اقتصاد کشاورزی |10| اکولوژی

11| باغبانی عمومی |12| برنامه نویسی کامپیوتر

13| بیماریهای گیاهی |14| بیماریهای مهم گیاهان زراعی

15| بیوشیمی عمومی |16| جلسه بحث

17| حاصلخیزی خاک و کودها |18| حشره‌شناسی و دفع آفات

19| خاک‌شناسی عمومی |20| خاک‌های شور و قلیایی

21| دامپروری عمومی |22| دیم‌کاری

23| رابطه آب و خاک و گیاه |24| روشهای پیشرفته آماری

25| ریاضیات عمومی |26| زراعت حبوبات و گیاهان منطقه ای

27| زراعت عمومی |28| زراعت غلات

29| زراعت نباتات صنعتی |30| زراعت نباتات علوفه‌ای

31| ژنتیک |32| سیتولوژی

33| شیمی آلی |34| شیمی عمومی

35| طرح آزمایشهای کشاورزی1 |36| طرح آزمایشگاههای کشاورزی 2

37| علف‌های هرز و کنترل آنها |38| عملیات کشاورزی

39| عملیات کارگاهی |40| فیزیولوژی گیاهان زراعتی

41| فیزیک عمومی |42| گیاهشناسی 1(فیزیولوژی و تشریح )

43| گیاه شناسی 2 (سیستماتیک و مرفولوژی) |44| ماشین‌های کشاورزی

45| ماشینهای برداشت |46| مدیریت و حسابداری

47| مرتع‌داری |48| مساحی و نقشه برداری

49| مکانیزاسیون کشاورزی |50| هوا و اقلیم شناسی

51 |کارآموزی |52 |کنترل و گواهی بذر ||

!صنعت و بازارکار

تواناییهای لازم برای داوطلبان این رشته و ادامه تحصیل در آن

سابقه طولانی رشته شیمی در ایران موجب شده است که تعداد متخصصان قابل توجهی در این رشته در جامعه، در مقاطع مختلف مشغول فعالیتهای گوناگون باشند. دوره های تحصیلات تکمیلی در دانشگاههای کشور یکی پس از دیگری دایر شده و فارغ التحصیلان آنها در مشاغل مختلف مشغول به کار شده اند، به طوری که کیفیت علمی آنها نیز با کشورهای با سابقه طولانی در این سطوح قابل مقایسه است. مهمترین گرایشهای مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری دانشگاههای کشور عبارت است از: شیمی آلی، شیمی تجزیه، شیمی فیزیک، شیمی معدنی، شیمی پلیمر و بیوشیمی.

گستردگی علم شیمی باعث جذب تعداد زیادی دانشجو در گرایشهای مختلف شده است، دانشجویانی که استعداد ریاضی قوی دارند در گرایشهای شیمی فیزیک و شیمی تجزیه و شیمی معدنی جذب می شوند. دانشجویانی که پایه علوم تجربی قویتری دارند قادر به ادامه تحصیل در رشته های شیمی آلی، بیوشیمی نیز هستند.

__تواناییهای فارغ التحصیلان __

فارغ التحصیلان این دوره می توانند مسوولیت زمینه های مختلف از جمله موارد زیر را عهده دار باشند:

* طرح، نظارت و اجرای طرحهای تحقیقاتی کوچک و بزرگ شیمیایی در سطوح مختلف کاربردی و علمی محض، در دانشگاهها، کارخانجات و مراکز تحقیقاتی، به منظور ارتقای کمی و کیفی محصولات مورد نیاز جامعه.

* مسوولیت و ارائه خدمات در آزمایشگاههای کنترل کیفی، پیگیری و ارائه معیارهای استاندارد به منظور افزایش کمیت و کیفیت محصولات تولیدی و همچنین مواد مصرفی کارخانه ها و صنایع.

* ارائه خدمات آموزشی در سطح دانشگاهها، دبیرستانها و موسسات آموزشی.

* ارائه طرحهای پژوهشی به منظور استفاده از منابع اولیه ارزنده موجود در جامعه در جهت افزایش بهره وری از آنها و جلوگیری از صادرات بی رویه مواد اولیه ارزشمند و تبدیل آنها به محصولات واسطه ای که ارزش اقتصادی بالاتری دارند.

* ارائه خدمات در کارخانجات پتروشیمی، پلاستیک، لاستیک، رنگ و رزین، الیاف، صنایع غذایی، صنایع دارویی، بهداشتی و شوینده ها.

* آمادگی برای ادامه تحصیلات در مقاطع بالاتر برای تأمین کادر علمی دانشگاهها و سایر مراکز علمی.

* کمک به توسعه صنایع دستی که در سطح گسترده ای در جامعه پراکنده هستند؛ از جمله ساخت رنگهای بهتر و متنوع تر، بخصوص استفاده از رنگهای طبیعی موجود در صنعت فرش.

* استفاده از گیاهان دارویی فراوانی که در مملکت موجودند، به منظور استخراج و شناسایی موارد کاربرد این گیاهان به کمک متخصصان داروساز.