((Terbium)) - __Dysprosium__ - ((Holmium)) __Dy__ Californium {picture=Dy_TableImage.png} جدول کامل __عمومی__ نام , علامت اختصاری , شماره Dysprosium, Dy, 66 گروه شیمیایی ((لانتانیدها)) گروه , تناوب , بلوک 6 , ((بلوک f|f)) جرم حجمی , سختی 8551 kg/m3, اطلاعات موجود نیست رنگ سفید نقره‌ای {picture=125pxDy2C66.jpg} __خواص اتمی__ ((جرم اتمی|وزن اتمی)) 1 E-25 kg شعاع اتمی calc. 1 E-10 m شعاع کووالانسی اطلاعات موجود نیست شعاع واندروالس اطلاعات موجود نیست ((آرایش الکترونی عناصر|ساختار الکترونی)) ~np~~/np~((Xenon|Xe))~np~]~/np~6((اوربیتال s|s))²4((اوربیتال f|f))10] ((الکترون| -e)) بازای هر ((سطح انرژی)) 2, 8, 18, 28, 8, 2 درجه اکسیداسیون (اکسید) 3 (باز ضعیف) ساختار کریستالی شش گوش __خواص فیزیکی__ ((حالات ماده|حالت ماده)) جامد نقطه ذوب 1680 K (2565 °F) نقطه جوش 2840 K (4653 °F) حجم مولی 19.01 ((scientific notation|ש»10-6 m3/mol گرمای تبخیر 230 kJ/mol گرمای هم‌جوشی 11.06 kJ/mol ((فشار بخار)) اطلاعات موجود نیست سرعت صوت 2170 m/s at 293.15 K __متفرقه__ ((الکترونگاتیویته)) 1.22 (درجه پائولینگ) ظرفیت گرمایی ویژه 170 J/kg*K رسانائی الکتریکی 1.08 106/m اهم رسانائی گرمایی 10.7 W/m*K 1st پتانسیل یونیزاسیون 573.0 kJ/mol 2nd پتانسیل یونیزاسیون 1130 kJ/mol 3rd پتانسیل یونیزاسیون 2200 kJ/mol 4th پتانسیل یونیزاسیون 3990 kJ/mol __پایدارترین ایزوتوپها__ ((ایزوتوپ|ایزو)) وفور طبیعی ((نیم عمر)) DM DE MeV DP 154Dy ((رادیو ایزوتوپ مصنوعی|{syn.})) 3.0E+6 y ((فرو پاشی آلفا|α)) 2.947 150((Gadolinium|Gd)) 156Dy 0.06% 156Dy با 90 ((نوترون)) پایدار است 158Dy 0.10% 158Dy با 92 نوترون پایدار است 160Dy 2.34% 160Dy با 94 نوترون پایدار است 161Dy 18.91% 161Dy با 95 نوترون پایدار است 162Dy 25.51% 162Dy با 96 نوترون پایدار است 163Dy 24.90% 163Dy با 97 نوترون پایدار است 164Dy 28.18% 164Dy با 98 نوترون پایدار است واحدهای SI & STP استفاده شده ، مگر آنکه ذکر شده باشد.

!اطلاعات اولیه
__دیسپروزیم__ ، ((عنصر شیمیایی)) است که با نشان __Dy__ و ((عدد اتمی)) 66 در ((جدول تناوبی)) قرار دارد.
!تاریخچه
"__Paul Emile Lecoq de Boisbaudran __" شیمیدان فرانسوی ، در سال 1886 در پاریس برای اولین بار دیسپروزیم را شناسایی نمود؛ اما تا قبل ازابداع روشهای تبادل یونی و کاهش فلزنگاری در دهه 60، این عنصر به شکل نسبتا" خالص بدست نیامده بود. نام دیسپوزیم از واژه یونانی __dysprositos__ به معنی __مشکل بدست آمدن__ گرفته شده است.
!پیدایش
دیسپوزیم هرگز بصورت عنصری آزاد دیده نشده است، اما اغلب به همراه اربیم و هولمیم یا سایر عناصر خاکی کمیاب در بسیاری از کانی‌ها از جمله xenotime ، fergusonite gadolinite ، euxenite ، polycrase ، blomstrandine ، monazite ، bastnasite یافت می‌شود.
!خصوصیات قابل توجه
دیسپروزیم ، عنصر خاکی کمیابی است که دارای رنگ نقره‌ای درخشان و در حرارت اطاق نسبتا" پایدار است، اما به‌سرعت در اسیدهای معدنی رقیق یا غلیظ حل شده ، ((هیدروژن)) آزاد می‌کند. این عنصر به قدری نرم است که با چاقو بریده می‌شود و اگر زیاد گرم نشود، بدون جرقه تراشیده می‌شود. ویژگیهای دیسپروزیم حتی با مقادیر بسیار کمی ناخالصی تحت تاثیر قرار می‌گیرد.
!کاربردها
از دیسپروزیم به همراه ((وانادیم)) و عناصر دیگر در ساخت مواد ((شیمی و لیزر|لیزر)) استفاده می‌شود؛ قابلیت جذب بالای نوترون حرارتی و نیز نقطه ذوبش ، موجب کاربرد آن در میله‌های کنترل اتمی شده است. ازاکسید دیسپروزیم ( نام دیگر آن __dysprosia__ است ) ، به همراه ترکیبات چسبناک ((نیکل)) که در بمباران طولانی مدت نوترون بی‌هیچ افزایش یا کاهشی به‌آسانی نوترون جذب می‌کنند، درمیله‌های خنک کننده موجود در رآکتورهای اتمی استفاده می‌شود.

Chalcogenide های ((کادمیم)) - دیسپروزیم منابع اشعه مادون قرمز برای مطالعه ((واکنش شیمیایی|واکنشهای شیمیایی)) هستند؛ علاوه بر آن از دیسپروزیم در تولید لوحهای فشرده (CD) استفاده می‌گردد.
!ویژگیهای بیولوژیکی
هیچگونه ویژگی بیولوژیکی برای دیسپروزیم شناخته نشده است.
!ترکیبات
*فلورایدها
** DyF₃
*کلریدهــا
**DyCl₂
*برومیدها
**DyBr₂
**DyBr₃
*یدیدها
**DyI₂
** DyI₃
*اکسیدهـا
**Dy₂O₃
*سولفیدها
**Dy₂S₃
*نیتریدهـا
**DyN
!ایزوتوپها
دیسپوزیم بصورت طبیعی دارای 7 ((ایزوتوپ)) پایدار 156Dy, 158-Dy, 160-Dy, 161-Dy, 162-Dy, 163-Dy and 164-Dy, with 164-Dy می‌باشد که فراوان ترین آنها Dy-164 است( فراوانی طبیعی 28,18% ). برای این عنصر 28 رادیوایزوتوپ شناخته شده که پایدارترین آنها Dy-154 با ((نیم عمر)) E+6 0،3 سال ، Dy-159 با نیمه عمر 144،4 روز و Dy-166 با نیمه عمر 81،6 ساعت می‌باشد.

بقیه ایزوتوپهای ((رادیواکتیویته|رادیواکتیو)) این عنصر ، نیمه عمری کمتر از 10 ساعت دارند که نیمه عمر اکثر آنها کمتر از 30 ثانیه است. همچنین دیسپوزیم دارای 5 حالت برانگیخته است که پایدارتریــــــــــنشان 165m-Dy با نیمه عمر 1.257 دقیقه ، 147m-Dy با نیمه عمر 55.7 ثانیه و 145m-Dy با نیمه عمر 13.6 ثانیه می‌باشد.

حالت فروپاشی اصلی قبل از فراوان‌ترین ایزوتوپ پایدار 164-Dy ، جذب الکترون و روش اولیه بعد از آن فروپاشی کاهش بتا می‌باشد. محصولات فروپاشی اولیه قبل از Dy-164 ، ایزوتوپهای عنصر Tb ( تربیم ) و محصول اولیه بعد ، ایزوتوپهای عنصر Ho ( هولمیم ) هستند.
!هشدارها
تمامی ترکیبات دیسپوزیم را باید کمی تا نیمه سمی در نظر گرفت، اگر چه میزان سمیت آنها بطور دقیق اعلام نشده است. گرد این فلز خطر انفجار و آتش سوزی به همراه دارد. برای دیسپروزیوم هیچ خاصیت بیولوژیکی شناخته شده ای ندارد.
!مباحث مرتبط با عنوان
*((ایزوتوپ))
*((جدول تناوبی))
*((رادیواکتیویته))
*((لانتانیدها))
*((عنصر شیمیایی))
*((نیم عمر))
!منبع
*[http://periodic.lanl.gov/elements/66.html|Los|Alamos|National Laboratory - Dysprosium]
!اتصالات خارجی
* [http://www.webelements.com/webelements/elements/text/Dy/index.html WebElements.com - Dysprosium]
* [http://environmentalchemistry.com/yogi/periodic/Dy.html EnvironmentalChemistry.com - Dysprosium]
* [http://education.jlab.org/itselemental/ele066.html It's Elemental - Dysprosium]