منو
 کاربر Online
1233 کاربر online
تاریخچه ی: خط میخی هخامنشی

خط میخی هخامنشی
نخستین خطی که در ایران زمین با آن یکی از زبانهای ایران باستان نوشته شده ، خط میخی هخامنشی است . آنچه از آثار کتبی زبان روزگار ((هخامنشیان)) که ((فرس)) خوانند به ما رسیده با همین خط نوشته شده است . این خط که از چپ به راست نوشته می شود ، باید در هشتصد سال پیش از میلاد مسیح به ایران راه یافته باشد اما بدبختانه از روزگار پادشاهی ((مادها)) که در پایان سده هشتم تشکیل یافته، هنوز آثار کتبی بدست نیامده است . به ویژه شهر ((همدان)) برعکس شهرهای دیگر که با فاصله از شهر ازبین رفته ایجاد می شوند ، دقیقاً بروی ویرانه های شهر ((هگمتانه)) (پایتخت مادها) بناشده و خود این مسئله از کند و کاوها می کاهد . آثار میخی که بدست داریم همه از زمان هخامنشیان است .
بنا به نظر برخی ها نخستین خط میخی هخامنشی بدست آمده متعلق است به ((کوروش)) کبیر که در ((دشت مرغاب)) بجای مانده و در آن تنها یک جمله __من هستم کوروش شاه هخامنشی__ نوشته شده و به زمان 529 - 559 ق.م نگاشته شده است .
برخی دیگر معتقدند این کتیبه به همراه پیکر بالدار و تاج بر سر واقع در دشت مرغاب متعلق به کوروش کوچک برادر ((اردشیر دوم)) است که به امید رسیدن به تاج و تخت با برادر خود جنگید و در جزء سپاهیانش سیزده هزار سرباز مزدور یونانی بودند و در ((کونخ))، تقریبا در دوازده مایلی ((بابل)) شکست خورده و کشته شد. البته بسیار بعید به نظر می رسد که برای او در دشت مرغاب پیکری تراشیده و به او لغب شاهی دهند . البته در این مقال جای رد کردن یا تایید این مطلب نیست تنها به این دلیل مطرح شده که به یکی از این فرضیه ها این کتیبه اولین سند از خط میخی هخامنشی است . البته این کتیبه به دو زبان دیگر هم ترجمه شده ( بابلی و ایلامی ) که بالای خط هخامنشی نوشته شده اند . اما دو کتیبه دیگر نیز قدمتی بیش از این دارند. یکی __ASH__ و دیگری __AMH__که هر دو بنا به دلایلی به دوران متاخر هخامنشی متعلق است نه به دوران ابتدایی آن که ((ارشامه)) و ((آریارمنه)) شاهی می کردند . به هرحال می توان گفت اولین کتیبه های بدست آمده متعلق به ((داریوش)) بزرگ است .
پادشاهان دیگر هخامنشی که از آنها کتیبه به خط میخی هخامنشی بدست آمده عبارتند از :
((داریوش)) ( 486 - 522 ) ؛ ((خشایارشا)) ( 465 - 486 ) ؛ ((اردشیر اول)) ( 424 - 465 ) ؛ ((اردشیر دوم)) ( 359 - 404 ) ؛ ((اردشیر سوم)) ( 338 - 359 ) و احتمالاً ((آریارمنه)) و ((ارشامه)) را نیز باید در این لیست قرار داد .
((هرودوت)) در جایی از لشکرکشی داریوش به جنگ ((ساکها)) skyths می گوید :
__ چون داریو ش به بسفر رسید دو ستون از سنگ سفید در آنجا بر پا کرد در یکی از آنها نام های کسانی را که با وی همراه بودند به خط آشوری و دیگری به خط یونانی کنده گری کردند ...__
البته باید توجه داشت که هرودوت خط میخی هخامنشی را خطوط آشوری نامیده است.
خط میخی ابتدا در سومر شکل گرفته به اکد رفته به بابل و آشور رسیده و پس از آن به ایران رسید اما در ایران به اندازه ای این خط تغییر یافت که به صورت یک الفبا درآمد . اما بعد از اردشیر سوم ( 338 - 359 ) ق.م دیگر اثری از این کتیبه بدست نیامده و چند نگین و مهر که بدست آمده همه بالاتر از سه سده پیش از میلاد است .
روی هم رفته از تمامی آثار نگاشته شده هخمنشی کلاً چهارصد و اندی واژه از زبان پارسی باستان بجای مانده. البته این تعداد ریشه و بن شناخته شده دارند و ما با مشتقات آنها کار نداریم . باید اشاره کرد که خط میخی با تغییری که در ایران کرد یک قسم از الفبای آریائی گردید یعنی فقط علامات این الفبا از اشکال میخی بابلی اقتباس شده است . در روزگار هخامنشیان خط دیگری به ایران راه یافت و رفته رفته جای خط میخی را گرفت.


تاریخ شماره نسخه کاربر توضیح اقدام
 جمعه 14 بهمن 1384 [07:32 ]   5   محمد رضا قدوسی      جاری 
 جمعه 14 بهمن 1384 [07:30 ]   4   محمد رضا قدوسی      v  c  d  s 
 دوشنبه 11 آبان 1383 [11:40 ]   3   سید علی محسنی      v  c  d  s 
 دوشنبه 11 آبان 1383 [11:38 ]   2   سید علی محسنی      v  c  d  s 
 دوشنبه 11 آبان 1383 [11:36 ]   1   سید علی محسنی      v  c  d  s 


ارسال توضیح جدید
الزامی
big grin confused جالب cry eek evil فریاد اخم خبر lol عصبانی mr green خنثی سوال razz redface rolleyes غمگین smile surprised twisted چشمک arrow



از پیوند [http://www.foo.com] یا [http://www.foo.com|شرح] برای پیوندها.
برچسب های HTML در داخل توضیحات مجاز نیستند و تمام نوشته ها ی بین علامت های > و < حذف خواهند شد..