علاقه ایرانیان به اسلام از ظهور دین اسلام شروع شد و قبل از آن که دین اسلام توسط مجاهدین مسلمان به ایران بیاید ایرانیان مقیم یمن آن را پذیرفتند و با میل تسلیم احکام قرآنی شدند و در ترویج آن کوشیدند. تاریخ فتوحات اسلامی در شرق و غرب جهان حاکی از مجاهدت گروهی از مردمان ایرانی است که با خلوص عقیده از خود گذشتند و دشمنان داخلی و خارجی را سرکوب کردند.
مسلمانان کشورهای شرق و جنوب شرقی آسیا مرهون فعالیت ایرانیان مسلمانی هستند که با کوشش خود از طریق دریانوردی و بازرگانی اسلام را به دورترین نقاط آسیا رساندند و از طریق تبلیغ و ارشاد آنها را با اسلام آشنا کردند. ایرانیان و کشورهای غربی و شمال آفریقا و اروپا و آسیای صغیر نقش به سزایی در ترویج اسلام داشتند پس از این که مردم خراسان و نواحی شرقی ایران بر ضد خلافت ضد اسلامی امویان که با نام اسلام بر مسلمانان حکومت می‌کردند قیام کردند و آنها را بر انداختند، عباسیان خلافت را به دست گرفتند و تمام امور کشوری و لشکری ممالک اسلام به دست ایرانیان به خصوص خراسانیان افتاد. در عصر مأمون نیز هنگام مراجعت وی به عراق اعیان و رجال خراسانی با وی همراهی کردند و درعراق ساکن شدند. مأمون چون از کارشکنی بعضی از خاندان خود ناراحت بود مناصب دولتی را به ایرانیان سپرد. گروهی از بزرگان ایرانی به نواحی مصر و شمال آفریقا رفتند تا در آنجا مستقر شده و راه نفوذ مخالفین را سدکنند؛ مخصوصاً که هنوز دولت امویان در ((آندلس)) وجود داشت و عباسیان از نفوذ آنان جلوگیری می‌کردند.

منبع: خدمات متقابل اسلام و ایران؛ مرتضی مطهری

((ارتداد اسود عنسی و مبارزه ایرانیان با او))
((مبارزه ایرانیان با مرتدین عرب))