!دید کلی
رسها به همراه کلوئیدها ، فعالترین بخش خاک محسوب می شوند و اکثر آنها دارای ساختمان بلوری هستند. قبل از مطالعه کانیها توسط اشعه ایکس تصور می‌شد که کانیهای رسی ذرات کوچک و ریز کانیهای اولیه نظیر ذرات ((کوارتز)) ، ((فلدسپار)) و ((گروه میکا|میکاها)) باشند، در حالی که در حال حاضر کانیهای رسی ، ترکیب شناخته شده‌ای دارند که شبیه این کانیها نیست و تنها کانی میکا به آنها شبیه است. کانیهای رسی ، اغلب کانیهای جدید یا حاصل انحلال کانیهای اولیه یا کانیهای ثانویه هستند.
!تاثیر آب و هوا بر خاک رس
خاکها در مناطق گرم و شرایط آب و هوایی مرطوب جایی که زهکشی مناسبی ندارد، دارای میزان بالایی از کانیهای اولیه حل شده می‌باشند که به کانیهای رسی تبدیل شده‌اند. خاکهای موجود در مناطق گرم و مرطوب ، میزان بالایی از رس حتی در اعماق 5 تا 20 متری دارند. در حالت زهکشی مناسب ، کانیهای رسی از درون سیستم خاک خارج می‌شوند. بعضی کانیهای رسی در اثر تجزیه و ((دگرسانی)) کانیهای اولیه نظیر میکاها تشکیل می‌شوند.
!منشا تشکیل دهنده رسها
*''رسهای درجا'' که در حین تشکیل خاک شکل می‌گیرند.


*''رسهای تغییر مکان یافته'' که در اثر ((فرسایش خاک و طرق مبارزه با آن|فرسایش)) بیشتر حرکت کرده و مجددا در محل جدید نهشته می‌شوند.


*''رسهای تبدیل شده'' که از رسهای به شدت هوازده و فرسایش یافته تجمع کرده و در رسوبات و خاکها رسوب گذاری می‌کنند.


*''رسهای تشکیل شده جدید'' که در اثر تبلور مجدد رسهای موجود در محلولها ، در خاک در حال تشکیل شکل می‌گیرند.
!کانیهای رسی
این کانیها سیلیکاتهای آلومینیوم آبداری هستند که ساختمان ورقه‌ای داشته و مانند میکاها ، از ((فیلوسیلیکاتها)) می‌باشند.
!!ساختمان کانیهای رسی
*لایه‌ای از چهار وجهی‌های (تتراهدرالهای) Si _ O. در این لایه ، هر چهار وجهی با چهار وجهی مجاورش ، سه اتم اکسیژن به اشتراک گذاشته‌اند. واحد پایه {TEX()} {Si_2O_5} {TEX} است، اما Al می‌تواند حداکثر جانشین نصف اتمهای Si شود.


*لایه‌ای متشکل از Al در موقعیت اکتاهدرال با یونهای {TEX()} {O^2-} {TEX} و {TEX()} {(OH)^-} {TEX} بطوری که در عمل یونهای {TEX()} {Al^3+} {TEX} بین دو لایه از یونهای O/OH قرار می‌گیرند. عناصر Mg ، Fe و سایر یونها ، ممکن است جانشین Al شوند.


**__((گیبسیت)) : __ لایه Al _ O/OH را لایه گیبسیت می‌گویند. چون ساختمان این کانی کلا از چنین لایه‌هایی تشکیل شده است.


**__((بروسیت)) :__ لایه Mg _ O/OH را لایه بروسیت می‌گویند. چون ساختمان این کانی کلا از این لایه‌ها تشکیل شده است.
!تقسیم بندی ساختمانی رسها
*__((گروه کاندیت)) :__


**ساختمان دو لایه ای دارند یعنی لایه تتراهدرال بوسیله یونهای O/OH به لایه اکتاهدرال متصل است.


**در آن جانشینی به جای Al و Si صورت نمی‌گیرد، لذا فرمول ساختمانی آن {TEX()} {(OH)_4Al_2Si_2O_5} {TEX} است.


**اعضا این گروه ''کائولینت ، هالوئیزیت (کائولینیت آبدار) ، دیکیت ، ناکریت'' هستند.


**فاصله بنیادی (فاصله بین یک لایه ((سیلیس)) با لایه سیلیس بعدی) 7 آنگستروم است.


*__((گروه اسمکتیت)) :__


**ساختمان 3 لایه‌ای دارند. بطوری که یک لایه اکتاهدرال مانند ساندویچ بین دو لایه تتراهدرال سیلیس قرار دارد.


**فاصله بنیادی 14 آنگستروم است و با جذب آب تا 21 آنگستروم می‌رسد.


**اعضا این گروه شامل ''مونتموریلونیت ، ساپونیت ، نانترونیت'' (وقتی Fe جانشین Al می‌شود) و ''استونزیت'' (وقتی Mg جانشین Al شود) می‌باشند.


*__اعضای گروه اسمکتیت :__


**__ورمیکولیت :__ ساختمانی مشابه اسکمتیت دارد، ولی در آن تمام موقعیتهای اکتاهدرال بوسیله {TEX()} {Fe^2+} {TEX} و {TEX()} {Mg^2+} {TEX} اشغال شده و {TEX()} {Al^3+} {TEX} جانشین {TEX()} {Si_4+} {TEX} شده است.


**__((ایلیت)) :__ این کانی نیز ساختمانی مشابه اسکمتیت دارد، اما به علت جانشینی {TEX()} {Al^3+} {TEX} به جای {TEX()} {Si^4+} {TEX} در لایه‌های تتراهدرال ، کمبود بار بوجود می‌آید که بوسیله {TEX()} {K^+} {TEX} که در موقعیتهای بین لایه‌ای قرار می‌گیرد، جبران می‌شود. یونهای {TEX()} {OH^-} {TEX} ، {TEX()} {Fe^2+} {TEX} و {TEX()} {Mg^2+} {TEX} نیز در آن دیده می‌شوند. فاصله بنیادی 10 آنگستروم است.


**__((کلریت)) :__ ساختمان سه لایه‌ای (مثل ایلیت و اسکمتیت) دارد، ولی لایه‌های بروسیت (Mg _ O/OH) بین آنها قرار دارند. فاصله بنیادی 14 آنگستروم است.
!منشا کانیهای رسی در رسوبات یا سنگهای رسوبی
*__رسهای موروثی یا وراثتی :__ این رسها از انواع ''آواری'' هستند.


*__رسهای تازه تشکیل شده (Neoformation) :__ این رسها به صورت برجا و در اثر ته‌نشینی مستقیم از محلول یا از مواد سیلیکاته ((آمورف)) و یا حاصل جانشینی هستند.


*__رسهای تبدیلی (Transformation) :__ رسهای موروثی از طریق تبادل یونی یا تغییر منظم کاتیونها ، به رسهای تبدیلی ، تبدیل می‌شوند.
!فرایندهای تشکیل دهنده انواع رسها
*__محیط هوازدگی و تشکیل خاک :__ اصلی‌ترین محیط تشکیل رسها مخصوصا رسهای موروثی یا وراثتی است.


*__محیط رسوبگذاری :__ رسها از آب حوضه یا آبهای حفره‌ای ته‌نشین می‌شوند (مخصوصا رسهای تازه تشکیل شده).


*__((دیاژنز)) و ((دگرگونی)) درجه پایین :__ در طول این فرآیند انواعی از رسها (مخصوصا رسهای تبدیلی) حاصل می‌گردند.
!دیاژنز کانیهای رسی
کانیهای رسی در طول دیاژنز اولیه و دیاژنز نهایی و همچنین در طول دگرگونی تغییر یافته و حتی دگرسان می‌شود. اصلی‌ترین فرایند فیزیکی که رسها را تحت تاثیر قرار می‌دهد، فشردگی (Compaction) است که باعث خروج آب و کاهش ضخامت آنها تا 0،1 ضخامت اولیه می‌شود.
!مباحث مرتبط با عنوان
*((ایلیت))
*((دگرگونی))
*((دیاژنز))
*((ساختار خاک))
*((سیلیس))
*((فرسایش خاک و طرق مبارزه با آن))
*((فیلوسیلیکاتها))
*((گروه اسمکتیت))
*((گروه کاندیت))