: خاک رس

کاربر Online

1158 کاربر online

تفاوت با نگارش: 1

Lines: 1-50

Lines: 1-66

!دید کلی

رسها به همراه کلوئیدها ، فعالترین بخش خاک محسوب می شوند و اکثر آنها دارای ساختمان بلوری هستند. قبل از مطالعه کانیها توسط اشعه ایکس تصور می‌شد که کانیهای رسی ذرات کوچک و ریز کانیهای اولیه نظیر ذرات ((کوارتز)) ، ((فلدسپار)) و ((گروه میکا|میکاها)) باشند، در حالی که در حال حاضر کانیهای رسی ، ترکیب شناخته شده‌ای دارند که شبیه این کانیها نیست و تنها کانی میکا به آنها شبیه است. کانیهای رسی ، اغلب کانیهای جدید یا حاصل انحلال کانیهای اولیه یا کانیهای ثانویه هستند.

رسها به همراه کلوئیدها ، فعالترین بخش خاک محسوب می شوند و اکثر آنها دارای ساختمان بلوری هستند. قبل از مطالعه کانیها توسط اشعه ایکس تصور می‌شد که کانیهای رسی ذرات کوچک و ریز کانیهای اولیه نظیر ذرات ((کوارتز)) ، فلدسپار و میکاها باشند، در حالی که در حال حاضر کانیهای رسی ، ترکیب شناخته شده‌ای دارند که شبیه این کانیها نیست و تنها کانی میکا به آنها شبیه است. کانیهای رسی ، اغلب کانیهای جدید یا حاصل انحلال کانیهای اولیه یا کانیهای ثانویه هستند.

{img src=img/daneshnameh_up/6/6e/clay01.jpg height=250 width=250}

!تاثیر آب و هوا بر خاک رس

خاکها در مناطق گرم و شرایط آب و هوایی مرطوب جایی که زهکشی مناسبی ندارد، دارای میزان بالایی از کانیهای اولیه حل شده می‌باشند که به کانیهای رسی تبدیل شده‌اند. خاکهای موجود در مناطق گرم و مرطوب ، میزان بالایی از رس حتی در اعماق 5 تا 20 متری دارند. در حالت زهکشی مناسب ، کانیهای رسی از درون سیستم خاک خارج می‌شوند. بعضی کانیهای رسی در اثر تجزیه و ((دگرسانی)) کانیهای اولیه نظیر میکاها تشکیل می‌شوند.

خاکها در مناطق گرم و شرایط آب و هوایی مرطوب جایی که ((زهکشی)) مناسبی ندارد، دارای میزان بالایی از کانیهای اولیه حل شده می‌باشند که به کانیهای رسی تبدیل شده‌اند. خاکهای موجود در مناطق گرم و مرطوب ، میزان بالایی از رس حتی در اعماق 5 تا 20 متری دارند. در حالت زهکشی مناسب ، کانیهای رسی از درون سیستم خاک خارج می‌شوند. بعضی کانیهای رسی در اثر تجزیه و ((دگرسانی)) کانیهای اولیه نظیر میکاها تشکیل می‌شوند.

!منشا تشکیل دهنده رسها

*''رسهای درجا'' که در حین تشکیل خاک شکل می‌گیرند.

*''رسهای تغییر مکان یافته'' که در اثر ((فرسایش خاک و طرق مبارزه با آن|فرسایش)) بیشتر حرکت کرده و مجددا در محل جدید نهشته می‌شوند.

*''رسهای تغییر مکان یافته'' که در اثر ((فرسایش)) بیشتر حرکت کرده و مجددا در محل جدید نهشته می‌شوند.

*''رسهای تبدیل شده'' که از رسهای به شدت هوازده و فرسایش یافته تجمع کرده و در رسوبات و خاکها رسوب گذاری می‌کنند.

*''رسهای تشکیل شده جدید'' که در اثر تبلور مجدد رسهای موجود در محلولها ، در خاک در حال تشکیل شکل می‌گیرند.

-+
-+
-+
+{img src=img/daneshnameh_up/7/72/clay02.jpg height=250 width=250}
-+
-+
-+

!کانیهای رسی

این کانیها سیلیکاتهای آلومینیوم آبداری هستند که ساختمان ورقه‌ای داشته و مانند میکاها ، از ((فیلوسیلیکاتها)) می‌باشند.

این کانیها سیلیکاتهای آلومینیوم آبداری هستند که ساختمان ورقه‌ای داشته و مانند میکاها ، از فیلوسیلیکاتها می‌باشند.

!!ساختمان کانیهای رسی

*لایه‌ای از چهار وجهی‌های (تتراهدرالهای) Si _ O. در این لایه ، هر چهار وجهی با چهار وجهی مجاورش ، سه اتم اکسیژن به اشتراک گذاشته‌اند. واحد پایه {TEX()} {Si_2O_5} {TEX} است، اما Al می‌تواند حداکثر جانشین نصف اتمهای Si شود.

*لایه‌ای متشکل از Al در موقعیت اکتاهدرال با یونهای {TEX()} {O^2-} {TEX} و {TEX()} {(OH)^-} {TEX} بطوری که در عمل یونهای {TEX()} {Al^3+} {TEX} بین دو لایه از یونهای O/OH قرار می‌گیرند. عناصر Mg ، Fe و سایر یونها ، ممکن است جانشین Al شوند.

**__((گیبسیت)) : __ لایه Al _ O/OH را لایه گیبسیت می‌گویند. چون ساختمان این کانی کلا از چنین لایه‌هایی تشکیل شده است.

**__((بروسیت)) :__ لایه Mg _ O/OH را لایه بروسیت می‌گویند. چون ساختمان این کانی کلا از این لایه‌ها تشکیل شده است.

**__گیبسیت : __ لایه Al _ O/OH را لایه گیبسیت می‌گویند. چون ساختمان این کانی کلا از چنین لایه‌هایی تشکیل شده است.

**__بروسیت :__ لایه Mg _ O/OH را لایه بروسیت می‌گویند. چون ساختمان این کانی کلا از این لایه‌ها تشکیل شده است.

!تقسیم بندی ساختمانی رسها

*__((گروه کاندیت)) :__

*__گروه کاندیت :__

**ساختمان دو لایه ای دارند یعنی لایه تتراهدرال بوسیله یونهای O/OH به لایه اکتاهدرال متصل است.

**در آن جانشینی به جای Al و Si صورت نمی‌گیرد، لذا فرمول ساختمانی آن {TEX()} {(OH)_4Al_2Si_2O_5} {TEX} است.

**اعضا این گروه ''کائولینت ، هالوئیزیت (کائولینیت آبدار) ، دیکیت ، ناکریت'' هستند.

**فاصله بنیادی (فاصله بین یک لایه ((سیلیس)) با لایه سیلیس بعدی) 7 آنگستروم است.

*__((گروه اسمکتیت)) :__

*__گروه اسمکتیت :__

**ساختمان 3 لایه‌ای دارند. بطوری که یک لایه اکتاهدرال مانند ساندویچ بین دو لایه تتراهدرال سیلیس قرار دارد.

**فاصله بنیادی 14 آنگستروم است و با جذب آب تا 21 آنگستروم می‌رسد.

**اعضا این گروه شامل ''مونتموریلونیت ، ساپونیت ، نانترونیت'' (وقتی Fe جانشین Al می‌شود) و ''استونزیت'' (وقتی Mg جانشین Al شود) می‌باشند.

*__اعضای گروه اسمکتیت :__

**__ورمیکولیت :__ ساختمانی مشابه اسکمتیت دارد، ولی در آن تمام موقعیتهای اکتاهدرال بوسیله {TEX()} {Fe^2+} {TEX} و {TEX()} {Mg^2+} {TEX} اشغال شده و {TEX()} {Al^3+} {TEX} جانشین {TEX()} {Si_4+} {TEX} شده است.

**__((ایلیت)) :__ این کانی نیز ساختمانی مشابه اسکمتیت دارد، اما به علت جانشینی {TEX()} {Al^3+} {TEX} به جای {TEX()} {Si^4+} {TEX} در لایه‌های تتراهدرال ، کمبود بار بوجود می‌آید که بوسیله {TEX()} {K^+} {TEX} که در موقعیتهای بین لایه‌ای قرار می‌گیرد، جبران می‌شود. یونهای {TEX()} {OH^-} {TEX} ، {TEX()} {Fe^2+} {TEX} و {TEX()} {Mg^2+} {TEX} نیز در آن دیده می‌شوند. فاصله بنیادی 10 آنگستروم است.

**__((کلریت)) :__ ساختمان سه لایه‌ای (مثل ایلیت و اسکمتیت) دارد، ولی لایه‌های بروسیت (Mg _ O/OH) بین آنها قرار دارند. فاصله بنیادی 14 آنگستروم است.

**__ایلیت :__ این کانی نیز ساختمانی مشابه اسکمتیت دارد، اما به علت جانشینی {TEX()} {Al^3+} {TEX} به جای {TEX()} {Si^4+} {TEX} در لایه‌های تتراهدرال ، کمبود بار بوجود می‌آید که بوسیله {TEX()} {K^+} {TEX} که در موقعیتهای بین لایه‌ای قرار می‌گیرد، جبران می‌شود. یونهای {TEX()} {OH^-} {TEX} ، {TEX()} {Fe^2+} {TEX} و {TEX()} {Mg^2+} {TEX} نیز در آن دیده می‌شوند. فاصله بنیادی 10 آنگستروم است.

**__کلریت :__ ساختمان سه لایه‌ای (مثل ایلیت و اسکمتیت) دارد، ولی لایه‌های بروسیت (Mg _ O/OH) بین آنها قرار دارند. فاصله بنیادی 14 آنگستروم است.

!منشا کانیهای رسی در رسوبات یا سنگهای رسوبی

*__رسهای موروثی یا وراثتی :__ این رسها از انواع ''آواری'' هستند.

*__رسهای تازه تشکیل شده (Neoformation) :__ این رسها به صورت برجا و در اثر ته‌نشینی مستقیم از محلول یا از مواد سیلیکاته ((آمورف)) و یا حاصل جانشینی هستند.

*__رسهای تازه تشکیل شده (Neoformation) :__ این رسها به صورت برجا و در اثر ته‌نشینی مستقیم از محلول یا از مواد سیلیکاته آمورف و یا حاصل جانشینی هستند.

*__رسهای تبدیلی (Transformation) :__ رسهای موروثی از طریق تبادل یونی یا تغییر منظم کاتیونها ، به رسهای تبدیلی ، تبدیل می‌شوند.

!فرایندهای تشکیل دهنده انواع رسها

*__محیط هوازدگی و تشکیل خاک :__ اصلی‌ترین محیط تشکیل رسها مخصوصا رسهای موروثی یا وراثتی است.

*__محیط رسوبگذاری :__ رسها از آب حوضه یا آبهای حفره‌ای ته‌نشین می‌شوند (مخصوصا رسهای تازه تشکیل شده).

*__((دیاژنز)) و ((دگرگونی)) درجه پایین :__ در طول این فرآیند انواعی از رسها (مخصوصا رسهای تبدیلی) حاصل می‌گردند.

*__دیاژنز و دگرگونی درجه پایین :__ در طول این فرآیند انواعی از رسها (مخصوصا رسهای تبدیلی) حاصل می‌گردند.

!دیاژنز کانیهای رسی

کانیهای رسی در طول دیاژنز اولیه و دیاژنز نهایی و همچنین در طول دگرگونی تغییر یافته و حتی دگرسان می‌شود. اصلی‌ترین فرایند فیزیکی که رسها را تحت تاثیر قرار می‌دهد، فشردگی (Compaction) است که باعث خروج آب و کاهش ضخامت آنها تا 0،1 ضخامت اولیه می‌شود.

!مباحث مرتبط با عنوان

*((رسوب شناسی))

*((ایلیت))

*((دگرگونی))

*((دیاژنز))

*((ساختار خاک))

*((سیلیس))

*((فرسایش خاک و طرق مبارزه با آن))

*((فیلوسیلیکاتها))

*((گروه اسمکتیت))

*((گروه کاندیت))

تاریخچه

توجه:

از پیوند [http://www.foo.com] یا [http://www.foo.com|شرح] برای پیوندها.
برچسب های HTML در داخل توضیحات مجاز نیستند و تمام نوشته ها ی بین علامت های > و < حذف خواهند شد..

تفاوت با نگارش: 1

سرویس‌های رشد:

فهرست: