جنگ صفین از مهمترین نبردهای زمان خلافت
امام علی علیه السلام بود که در سال 37 هجری بین آن امام بزرگوار و
معاویه بن ابی سفیان در
سرزمین صفین که در ناحیه غربی عراق بین
رقه و
بالس قرار دارد رخ داد، و از همین رو به جنگ صفین شهرت یافت.
امام علی علیه السلام در آغاز خلافت، معاویه را که کارگزار حکومت در
شام بود، از مقامش عزل فرمود و شخص دیگری را به جای وی منصوب کرد ولی معاویه نپذیرفت و ناحیه شام را تحت قلمرو خود نگه داشت.
امیرمؤمنان خلیفه مسلمانان بار دیگر، پس از
نبرد جمل،
جریر ابن عبدالله را برای مذاکره و گرفتن
بیعت از معاویه به شام فرستاد، اما معاویه این بار هم تسلیم نشد بلکه به بهانه خونخواهی
عثمان سپاه شام را برای مقابله با امام علی علیه السلام آماده ساخت.
امیر مؤمنان نیز چون چارهای ندید آماده جنگ شد، با سپاهی عظیم از کوفه حرکت فرمود و در بیابان صفین با معاویه برخورد کرد. و به این ترتیب، نبردی سخت و طولانی بین سپاه عراق و شام درگرفت.
پس از چند روز نبرد، سپاه امیرمؤمنان در آستانه پیروزی بود که
عمرو بن عاص برای گریختن از شکست، به نقشهی شوم
قرآن بر سر نیزه کردن متوسل شد. به این ترتیب، جمع زیادی از سپاه عراق با دیدن این صحنه دست از جنگ کشیدند. سرانجام جنگ صفین با ماجرای
حکمیت به پایان رسید و به شکست سپاه امام علی منجر شد.
میگویند در این جنگ از سپاه نود یا صد و بیست هزار نفری معاویه، چهل و پنج هزار نفر و از سپاه نود یا صد و بیست هزار نفری امام علی علیه السلام بیست و پنج هزار نفر کشته شدند و به این ترتیب، مجموع کشتگان این نبرد به هفتاد یا هفتاد و پنج هزار رسید.
منابع:
وقعه صفین، دایره المعارف الشیعه العامه، ج 11؛ المعارف و المعاریف، ج 3
مراجعه شود به:
جنگ صفین و ماجرای حکمیت
شهادت طلبی در جنگ صفین
عبور از کربلا در مسیر صفین
آرایش سپاه حضرت در جنگ صفین
آزاد سازی یک جانبه اسیران صفین
آمار کشته شدگان جنگ صفین از هردو جبهه
اولین پیروزی در صفین به دست حسین علیه السلام
جرقه های جنگ صفین
عوامل پیروزی آفرین در جبهه امیرالمومنین در صفین
مواد پیمان حکمیّت در جنگ صفین