جعفر کذّاب، جعفر بن علی معروف به جعفر کذاب پسر
امام علی النقی علیه السلام در سال 226 به دنیا آمد و از مدعیان امامت بود. او مردی عیاش و نااهل بود که شرب خمر نیز می نمود.
او هر چند پس از شهادت پدرش ادعای امامت داشت ولی فروغ بی بدیل
حضرت امام حسن عسگری علیه السلام اجازه هیچگونه خود نمایی را به او نمی داد تا این که پس از شهادت امام حسن عسگری علیه السلام و آغاز
غیبت صغری،
امام مهدی (عج) او فرصت یافت تا ادعای امامت نماید و با دروغ جمعی را به گمراهی بکشاند و از این رو به جعفر کذاب شهرت یافت.
در حدیثی از
حضرت امام سجاد علیه السلام درباره ملقب شدن امام ششم به
« صادق» آمده است که چون مردی از نسل پنجم او به نام جعفر که به دروغ دعوی امامت میکند، بوجود آید و او جعفر کذاب است؛ از این رو به امام ششم، جعفر صادق لقب داده اند.
در روایت آمده است که جعفر پس از وفات امام حسن عسگری علیهالسلام، مأموران حکومت ستمگر عباسی را جهت تفتیش و تفحص از منزل امام و پیدا کردن امام زمان علیه السلام به سرای امام عسگری علیه السلام برد. و نیز هنگامی که پیکر مطهر امام عسگری علیه السلام را کفن نموده و در تابوت نهاده بودند، جعفر کذاب پیش رفت تا بر جنازه امام نماز گذارد، وقتی خواست تکبیر بگوید، ناگاه کودکی گندمگون و سیاه موی. . . بیرون آمد و لباس او را گرفت و او را کنار کشید و بر پیکر مطهر آن امام همام نماز گذارد.
منابع شیعه درباره او دو قول مختلف دارند. اکثر بر آنند که وی تا پایان زندگی بر دعوی دروغین خود پای فشرد و همچنان خود را امام می دانست اما برخی دیگر می گویند که وی از دعوی خود دست برداشت و توبه کرد و شیعیان نیز نامش را از جعفر کذاب به جعفر تائب برگردانیدند.
در روایتی از
محمد بن عثمان عمری نائب خاص امام زمان علیه السلام آمده که امام دوازدهم در توقیعی به توبه اشاره نموده و فرموده است که راه جعفر راه برادران
یوسف است که سرانجام توبه کردند.
جعفر با وجود عمر کوتاهی که کرد، فرزندان زیادی داشت و به ابوالکراین (پدر فرزندتان بسیار) شهره بود او سرانجام در سال 271 قمری در
سامراء درگذشت.
منابع:
دایره المعارف تشیع ج 5؛ قاموس الرجال ج 2؛ المعارف و المعاریف ج 2؛ دایره المعارف الشیعه العامه، ج 7