تاریخچه ی:
جایگاه زمین شناسی ذخایر معدنی
تفاوت با نگارش: 1
| + | {DYNAMICMENU()} |
| + | __واژهنامه__ |
| + | *((واژگان زمین شناسی اقتصادی)) |
| + | __مقالات مرتبط__ |
| + | *((زمین شناسی اقتصادی)) |
| + | *((پی جویی و پتانسیل یابی منابع معدنی و مصالح مناسب در سواحل)) |
| + | *((کشف معدن های آهنی زمین)) |
| + | *((عوامل موثر در اقتصادی شدن مواد معدنی)) |
| + | *((شباهت اکتشاف فلزات با اکتشاف نفت و گاز)) |
| + | *((معادن ایران)) |
| + | *((استخراج)) |
| + | *((اشکال ذخایر معدنی)) |
| + | __کتابهای مرتبط__ |
| + | *((کتابهای زمین شناسی اقتصادی)) |
| + | __[http://217.218.177.31/mavara/mavara-view_forum.php?forumId=46|انجمن زمین شناسی]__ |
| + | __سایتهای مرتبط__ |
| + | *سایتهای داخلی |
| + | **[http://www.gsi-info.com |سایت محققین و دانشجویان علوم زمین] |
| + | **[http://www.gsoi.ir|انجمن زمین شناسی ایران] |
| + | **[http://www.gsi.ir/?lang=fa|سازمان زمین شناسی کشور] |
| + | *سایتهای خارجی |
| + | **[http://www.wise-uranium.org/index.html|همه چیز درباره کانسارهای اورانیوم] |
| + | **[http://www.dangerouslaboratories.org/radrocks.html|کانیهای اورانیوم] |
| + | **[http://www.usgs.gov/science/science.php?term=724|کانه های فلزی] |
| + | **[http://www.usgs.gov/science/science.php?term=172|منابع ذغال سنگ] |
| + | **[http://geovirtual.cl/Mineral|بانک اطلاعات کانه ها] |
| + | __گالری تصویر__ |
| + | *[http://217.218.177.31/mavara/mavara-browse_gallery.php?galleryId=15|گالری کانیها و زمین شناسی] |
| + | body= |
| + | |~| |
| + | {DYNAMICMENU} |
| !مقدمه | | !مقدمه |
- | کره زمین از چهار بخش تشکیل شده است: ((اتمسفر)) یا __هوا کره__ ، ((هیدروسفر)) یا __آب کره__ ، ((بیوسفر)) یا __زیست کره__ و ((لیتوسفر)) یک __سنگ کره__. ذخایر معدنی بخشی از لیتوسفر است که بیشتر از ((فیزیک سنگ|سنگها)) و ((کانی|کانیها)) ساخته شده است. کانیها که کنترل کننده توزیع عناصر در زمین هستند، مواد جامد طبیعی با ساختمان بلوری مشخص و ترکیب شیمیایی معین میباشند. کانیها بر اساس ترکیب شیمیایی به گروههایی تقسیم میشوند.
گرچه تا کنون حدود 2000 کانی شناخته شده است، اما حدود 30 کانی تمام __سنگهای راج__ را تشکیل داده و حدود 50 کانی دیگر نیز بیشتر کانسنکهای فلزی را تشکیل میدهد. حدود 100 کانی هم کانیهای صنعتی را بوجود آورده است. ترکیب شیمیایی جزئی بنیادی و مهم از ((زمین شناسی منابع معدنی)) را تشکیل میدهد. |
+ | کره زمین از چهار بخش تشکیل شده است: اتمسفر یا __هوا کره__ ، هیدروسفر یا __آب کره__ ، بیوسفر یا __زیست کره__ و ((لیتوسفر)) یک __سنگ کره__. ذخایر معدنی بخشی از لیتوسفر است که بیشتر از سنگها و کانیها ساخته شده است. کانیها که کنترل کننده توزیع عناصر در زمین هستند، مواد جامد طبیعی با ساختمان بلوری مشخص و ترکیب شیمیایی معین میباشند. کانیها بر اساس ترکیب شیمیایی به گروههایی تقسیم میشوند.
گرچه تا کنون حدود 2000 کانی شناخته شده است، اما حدود 30 کانی تمام __سنگهای راج__ را تشکیل داده و حدود 50 کانی دیگر نیز بیشتر کانسنکهای فلزی را تشکیل میدهد. حدود 100 کانی هم کانیهای صنعتی را بوجود آورده است. ترکیب شیمیایی جزئی بنیادی و مهم از زمین شناسی منابع معدنی را تشکیل میدهد. |
| سنگ دانههای کانی بهم پیوسته تشکیل شدهاند. سنگها بر اساس و ترکیب شیمیایی به گروههایی تقسیم میشوند. | | سنگ دانههای کانی بهم پیوسته تشکیل شدهاند. سنگها بر اساس و ترکیب شیمیایی به گروههایی تقسیم میشوند. |
| + |
| + | |
| + | | |
| + | {img src=img/daneshnameh_up/d/db/mine001.jpg height=230 width=280} |
| + | | |
| + | |
| + | | |
| !منشا عمدهترین ذخایر معدنی | | !منشا عمدهترین ذخایر معدنی |
- | !!ستگهای آذرین |
+ | !!سنگهای آذرین |
| ((سنگهای آذرین)) از تبلور و انجماد سنگ مذاب که ((ماگما)) نامیده میشود بوجود میآید. ماگما بطور معمول از لیتوسفر چگالی کمتری داشته و در آن صعود میکند. هنگامی که ماگما به سطح زمین میرسد روانه نامیده شد. و سنگهای خروجی شامل آتشفشانها را بوجود میآرود. در صورت انجماد ماگما در درون زمین ، سنگهای نفوذی شامل تودههای بزرگ موسوم به استوک و باتولیت و پیکرههای تخت موسوم به سیل و دایک را بوجود میآورند. سنگهای آذرین بر اساس ترکیب کانیایی و شیمیایی به گروههای __فلسیک__ ، __متوسط__ و __اولترامافیک__ تقسیم میشوند. | | ((سنگهای آذرین)) از تبلور و انجماد سنگ مذاب که ((ماگما)) نامیده میشود بوجود میآید. ماگما بطور معمول از لیتوسفر چگالی کمتری داشته و در آن صعود میکند. هنگامی که ماگما به سطح زمین میرسد روانه نامیده شد. و سنگهای خروجی شامل آتشفشانها را بوجود میآرود. در صورت انجماد ماگما در درون زمین ، سنگهای نفوذی شامل تودههای بزرگ موسوم به استوک و باتولیت و پیکرههای تخت موسوم به سیل و دایک را بوجود میآورند. سنگهای آذرین بر اساس ترکیب کانیایی و شیمیایی به گروههای __فلسیک__ ، __متوسط__ و __اولترامافیک__ تقسیم میشوند. |
| !!سنگهای رسوبی | | !!سنگهای رسوبی |
| سنگهای رسوبی از موادی تشکیل شده است که بوسیله آب ، باد و یخسار رسوب کرده است. این سنگها ممکن است حاوی ذرات آواری یا مواد خرد شده ، ترکیبات ته نشین شده از آب ، یا محصولات فعالیت آلی باشد. | | سنگهای رسوبی از موادی تشکیل شده است که بوسیله آب ، باد و یخسار رسوب کرده است. این سنگها ممکن است حاوی ذرات آواری یا مواد خرد شده ، ترکیبات ته نشین شده از آب ، یا محصولات فعالیت آلی باشد. |
| !!سنگهای دگرگونی | | !!سنگهای دگرگونی |
| ((سنگهای دگرگونی)) هنگامی بوجود میآید که سنگهای دیگر در پوسته زمین مدفون میشوند، جایی که فشار و حرارت زیاد تبلور مجدد کانیهای اولیه شده و کانیهای و بافتهای جدیدی بوجود میآورد. | | ((سنگهای دگرگونی)) هنگامی بوجود میآید که سنگهای دیگر در پوسته زمین مدفون میشوند، جایی که فشار و حرارت زیاد تبلور مجدد کانیهای اولیه شده و کانیهای و بافتهای جدیدی بوجود میآورد. |
| !استخراج ذخایر معدنی از زمین | | !استخراج ذخایر معدنی از زمین |
- | بخش جامد زمین به سه بخش ((پوسته زمین|پوسته)) ، ((ه زمین|ه)) و ((هسته زمین|هسته)) تقسیم شده است. هسته که بیشتر از آهن و عناصر وابسته به آن تشکیل شده ، همانگونه که پیش از این اشاره شده یک ذخیره معدنی بزرگ به شمار میآید. هر چند محدودیت مالی مهندسی ، مانع از استخراج آن میشود. جبه که قشر ضخیمی را که گرداگرد هسته را تشکیل میدهد از سنگهای اولترامافیک که بطور موضعی غلظتهای قابل توجهی از ((کروم)) ، ((کبالت)) و ((نیکل)) دارد، تشکیل شده است. حتی جبه هم برای فعالیتهای معدن کاری خیلی عمیق است.
بیشتر ذخایر معدنی در پوسته زمین قرار دارد که جبه را پوشانیده و بیشترین گوناگونی سنگهای زمین را از خود بروز میدهد. پوسته زمین به دو بخش تقسیم میشود که عبارت است از پوسته اقیانوسی با ضخامت بین 5 تا 10 کیلومتر و متشکل از ((سنگهای آذرین|سنگهای آذرین مافیک)) (عمدتا __بازالت__) و پوسته قارهای با ضخامت بین 20 تا 70 کیلومتر متشکل از ((سنگهای فلسیک)) و ((سنگهای دگرگون|دگرگونی)) که بوسیله ((سنگهای رسوبی)) پوشیده شده است. |
+ | بخش جامد زمین به سه بخش ((پوسته زمین|پوسته)) ، ((گوه زمین|گوه)) و ((هسته زمین|هسته)) تقسیم شده است. هسته که بیشتر از آهن و عناصر وابسته به آن تشکیل شده ، همانگونه که پیش از این اشاره شده یک ذخیره معدنی بزرگ به شمار میآید. هر چند محدودیت مالی مهندسی ، مانع از استخراج آن میشود. جبه که قشر ضخیمی را که گرداگرد هسته را تشکیل میدهد از سنگهای اولترامافیک که بطور موضعی غلظتهای قابل توجهی از کروم ، کبالت و نیکل دارد، تشکیل شده است. حتی جبه هم برای فعالیتهای معدن کاری خیلی عمیق است.
بیشتر ذخایر معدنی در پوسته زمین قرار دارد که جبه را پوشانیده و بیشترین گوناگونی سنگهای زمین را از خود بروز میدهد. پوسته زمین به دو بخش تقسیم میشود که عبارت است از پوسته اقیانوسی با ضخامت بین 5 تا 10 کیلومتر و متشکل از ((سنگهای آذرین|سنگهای آذرین مافیک)) (عمدتا __بازالت__) و پوسته قارهای با ضخامت بین 20 تا 70 کیلومتر متشکل از ((سنگهای فلسیک)) و ((سنگهای دگرگونی|دگرگونی)) که بوسیله ((سنگهای رسوبی)) پوشیده شده است.
{img src=img/daneshnameh_up/a/a3/PYRITE.jpg height=240 width=280}
|
|
|
|
| !!استخراج ذخایر از پوسته اقیانوسی | | !!استخراج ذخایر از پوسته اقیانوسی |
- | از دیدگاه مهندسی حتی دستیابی به پوسته اقیانوسی هم دشوار است و فقط در جایی که در اثر گسلش بر روی ((قارهها)) رانده میشود دسترسی به منابع معدنی آن امکان پذیر است. به این ترتیب این پوسته قارهای است که میزبان بخش اعظم منابع معدنی بشر است. ذخایر معدنی نتیجه مستقیم ((تکتونیک صفحهای)) هستند که حرکات صفحات لیتوسفری را در سطح در بر میگیرد. منظور زمین شناسان از واژه لیتوسفر (سنگ کره) ضخامت 100 کیلومتر صلب بیرونی زمین شامل پوستههای قارهای و ((اقیانوس شناسی|اقیانوسی)) (بخشهای فوقانی جبه) است، صفحات لیتوسفری بر روی بخشی از جبه که در زیر آنها قرار داشته و از حالت پلاستیکی بیشتری برخوردار بود به ((استنوسفر)) موسوم است، حرکت میکند.
صفحات لیتوسفری دارای سه نوع حاشیه میباشند، حاشیه واگرا که صفحات در آن بر اثر همرفتی جبه از یکدیگر دور میشوند. این نوع حاشیه در تیغههای میدان اقیانوسی جایی که مواد جبه بالا آمده و دچار ذوب جزئی میشود قرار دارد. این فرآیند ماگمایی بازالتی تولید میکند که بر روی بستر اقیانوس جاری شده و ضمن بوجود آوردن پوسته اقیانوسی جدید از تیغهها دور شده و به تدریج بوسیله لایه نازکی از رسوب پوشانده میشود. فرآیندهای مشابه در زیر قارهای سبب بوجود آمدن ((کافت|کافتها)) میشود. مانند ((بحر المیت)) این کافتها بزرگ شده و اقیانوس جدیدی همانند ((دریای سرخ)) بوجود میآید.
حاشیه همگرا جایی تشکیل میشود که صفحات بسوی یکدیگر حرکت میکنند، بیشتر حاشیههای همگرا شامل مناطق فرو رانش میشود. جایی که ((پوسته اقیانوسی)) به درون جبه فرو رفته و سبب رخداد ذوب و تولید ماگما با ترکیب متوسط تافلسیک میشود صعود این ماگما به سطح زنجیرهای از ((آتشفشان|آتشفشانها)) موسوم به جزایر قوسی را بوجود میآرود. هنگام برخورد دو قاره ، هیچ یک فرو نمیرود و معمولا یکی از دو صفحه در طول منطقه فرو رانش بر روی دیگری قرار میگیرد. حاشیه موازی جایی تشکیل میشود که دو صفحه بطور افقی در امتداد گسلها از کنار یکدیگر عبور میکنند، مانند سل سان آندریاس کالیفرنیا. |
+ | از دیدگاه مهندسی حتی دستیابی به پوسته اقیانوسی هم دشوار است و فقط در جایی که در اثر گسلش بر روی قارهها رانده میشود دسترسی به منابع معدنی آن امکان پذیر است. به این ترتیب این پوسته قارهای است که میزبان بخش اعظم منابع معدنی بشر است. ذخایر معدنی نتیجه مستقیم ((تکتونیک صفحهای)) هستند که حرکات صفحات لیتوسفری را در سطح در بر میگیرد. منظور زمین شناسان از واژه لیتوسفر (سنگ کره) ضخامت 100 کیلومتر صلب بیرونی زمین شامل پوستههای قارهای و اقیانوسی (بخشهای فوقانی جبه) است، صفحات لیتوسفری بر روی بخشی از جبه که در زیر آنها قرار داشته و از حالت پلاستیکی بیشتری برخوردار بود به ((استنوسفر)) موسوم است، حرکت میکند.
صفحات لیتوسفری دارای سه نوع حاشیه میباشند، حاشیه واگرا که صفحات در آن بر اثر همرفتی جبه از یکدیگر دور میشوند. این نوع حاشیه در تیغههای میدان اقیانوسی جایی که مواد جبه بالا آمده و دچار ذوب جزئی میشود قرار دارد. این فرآیند ماگمایی بازالتی تولید میکند که بر روی بستر اقیانوس جاری شده و ضمن بوجود آوردن پوسته اقیانوسی جدید از تیغهها دور شده و به تدریج بوسیله لایه نازکی از رسوب پوشانده میشود. فرآیندهای مشابه در زیر قارهای سبب بوجود آمدن کافتها میشود. مانند بحر المیت این کافتها بزرگ شده و اقیانوس جدیدی همانند ((دریای سرخ)) بوجود میآید.
حاشیه همگرا جایی تشکیل میشود که صفحات بسوی یکدیگر حرکت میکنند، بیشتر حاشیههای همگرا شامل مناطق فرو رانش میشود. جایی که ((پوسته اقیانوسی)) به درون جبه فرو رفته و سبب رخداد ذوب و تولید ماگما با ترکیب متوسط تافلسیک میشود صعود این ماگما به سطح زنجیرهای از ((آتشفشان|آتشفشانها)) موسوم به جزایر قوسی را بوجود میآرود. هنگام برخورد دو قاره ، هیچ یک فرو نمیرود و معمولا یکی از دو صفحه در طول منطقه فرو رانش بر روی دیگری قرار میگیرد. حاشیه موازی جایی تشکیل میشود که دو صفحه بطور افقی در امتداد گسلها از کنار یکدیگر عبور میکنند، مانند سل سان آندریاس کالیفرنیا.
{img src=img/daneshnameh_up/0/07/minerals006.jpg height=230 width=280}
|
|
|
|
| !مشخصات تکتونیکی زمین و ذخایر معدنی | | !مشخصات تکتونیکی زمین و ذخایر معدنی |
- | تکتونیک صفحهای دامنه گستردهای از فرآیندها را که به تشکیل ((ذخایر معدنی)) میانجامد، در بر میگیرد. ذخایر معدنی بوسیله فرآیندهای شیمیایی تحت الارضی مرتبط با ((ماگما)) و آبهای گرم و همچنین فرآیندهای شیمیایی و فیزیکی نزدیک به سطح فرسایش و تبخیر ، تمرکز مییابند. این فرآیندها در پوسته قارهای بسیار رایجتر بوده و محصولات آنها بهتر حفظ میشود. زیرا قارهها سیماهای شناوری هستند که بر روی جبه جابجا میشوند. در مقابل ، پوسته اقیانوسی شناور نبوده و در مناطق فرو رانش دوباره به درون جبه فرو رانده میشود.
در حقیقت قدیمیترین سنگ پوسته قارهای حدود 4 میلیارد سال است. حتی این سنگهای قدیمی پوسته قارهای نیز بطور قابل توجهی جوانتر از کره زمین هستند که حدود 4.5 میلیارد سال سن دارد. علت این امر این است که قدیمیترین سنگهای زمین در اثر فرسایش از بین رفته و یا بوسیله سنگهای جوانتر پوشانده شده است. بنابراین حتی در روی قارهها نیز فراوانی سنگهای چهار بخش اصلی ((تاریخ زمین)) یعنی ((ائون)) ، ((هدین)) ، ((آرکئن)) ، ((پروتروزوئیک)) و ((فانروزوئیک)) با افزایش سن بطور فزایندهای کاهش مییابد. در بیشتر موارد ، سنگهایی با سن هدین و ارکن هستههای پایدار قارهها موسوم به __کراتونها__ یا __سپرها__ را تشکیل داده ، سنگهای پروتوزوئیک و فانروزئیک بیشتر در کمربندهای دگر دیسیده احاطه کننده این هستهها یافت میشود. |
+ | تکتونیک صفحهای دامنه گستردهای از فرآیندها را که به تشکیل ذخایر معدنی میانجامد، در بر میگیرد. ذخایر معدنی بوسیله فرآیندهای شیمیایی تحت الارضی مرتبط با ماگما و آبهای گرم و همچنین فرآیندهای شیمیایی و فیزیکی نزدیک به سطح فرسایش و تبخیر ، تمرکز مییابند. این فرآیندها در پوسته قارهای بسیار رایجتر بوده و محصولات آنها بهتر حفظ میشود. زیرا قارهها سیماهای شناوری هستند که بر روی جبه جابجا میشوند. در مقابل ، پوسته اقیانوسی شناور نبوده و در مناطق فرو رانش دوباره به درون جبه فرو رانده میشود.
در حقیقت قدیمیترین سنگ پوسته قارهای حدود 4 میلیارد سال است. حتی این سنگهای قدیمی پوسته قارهای نیز بطور قابل توجهی جوانتر از کره زمین هستند که حدود 4.5 میلیارد سال سن دارد. علت این امر این است که قدیمیترین سنگهای زمین در اثر فرسایش از بین رفته و یا بوسیله سنگهای جوانتر پوشانده شده است. بنابراین حتی در روی قارهها نیز فراوانی سنگهای چهار بخش اصلی ((تاریخ زمین)) یعنی ائون ، هادئن ، آرکئن ، ((پروتروزوئیک)) و ((فانروزوئیک)) با افزایش سن بطور فزایندهای کاهش مییابد. در بیشتر موارد ، سنگهایی با سن هدین و ارکن هستههای پایدار قارهها موسوم به __کراتونها__ یا __سپرها__ را تشکیل داده ، سنگهای پروتوزوئیک و فانروزئیک بیشتر در کمربندهای دگر دیسیده احاطه کننده این هستهها یافت میشود. |
| !چشم انداز بحث | | !چشم انداز بحث |
| دیدگاه تکتونیک صفحهای بینش مفیدی را در رابطه با حد نهایی معدنی بشر بدست میدهد. تکتونیک صفحهای ، صفحات لیتوسفری را با سرعت سیار کند چند سانتیمتر در سال حرکت میدهد. این نرخ حرکت نیز به نوبه خود تشکیل ماگما ، ((فرسایش)) ، ((رسوبگذاری)) که همگی در تشکیل هر یک از ذخایر معدنی بسیار کند از نرخ استخراج آنهاست. توانایی بشر در رفع نیاز خود به منابع معدنی از آنجا ناشی میشود که در حال مصرف تمام ذخایر تشکیل شده در طول تاریخ زمین است. با بالا رفتن نرخ مصرف ، به محدودهای میرسیم که از روی نرخ تشکیل ذخایر معدنی توسط زمین تعریف میشود. بنابراین پی بردن به نحوه تشکیل این ذخایر خالی از فایده نخواهد بود. | | دیدگاه تکتونیک صفحهای بینش مفیدی را در رابطه با حد نهایی معدنی بشر بدست میدهد. تکتونیک صفحهای ، صفحات لیتوسفری را با سرعت سیار کند چند سانتیمتر در سال حرکت میدهد. این نرخ حرکت نیز به نوبه خود تشکیل ماگما ، ((فرسایش)) ، ((رسوبگذاری)) که همگی در تشکیل هر یک از ذخایر معدنی بسیار کند از نرخ استخراج آنهاست. توانایی بشر در رفع نیاز خود به منابع معدنی از آنجا ناشی میشود که در حال مصرف تمام ذخایر تشکیل شده در طول تاریخ زمین است. با بالا رفتن نرخ مصرف ، به محدودهای میرسیم که از روی نرخ تشکیل ذخایر معدنی توسط زمین تعریف میشود. بنابراین پی بردن به نحوه تشکیل این ذخایر خالی از فایده نخواهد بود. |
| !مباحث مرتبط با عنوان | | !مباحث مرتبط با عنوان |
- | *((ختلاط ماگمایی)) *((اقیانوس شناسی)) />*((تای کوین قیانوس)) |
+ | *((مین شناسی اقی)) |
| *((تشکیل ذخایر معدنی)) | | *((تشکیل ذخایر معدنی)) |
- | *((تفریق ماگمایی)) | |
- | *((تکوین پوسته قارهای ایران)) | |
- | *((پایداری کانیها)) | |
- | *((حواشی فعال قارهای)) | |
- | *((زمین شناسی زغال سنگ)) | |
| *((زمین شناسی فیزیکی)) | | *((زمین شناسی فیزیکی)) |
- | *((زمین شناسی محیط زیست)) | |
| *((ساختار درونی زمین)) | | *((ساختار درونی زمین)) |
- | *((فسیل گیاهی)) | |
| *((مشخصات تکتونیکی زمین)) | | *((مشخصات تکتونیکی زمین)) |
| *((منابع معدنی و محیط زیست)) | | *((منابع معدنی و محیط زیست)) |
- | *((هیدرو ژئوشیمی)) |
+ | />
|