!اطلاعات اولیه
((اسید نیتریک)) خالص ({TEX()} {HNO_3} {TEX}) در 41.6- درجه سانتیگراد ذوب شده و تولید مایع بی‌رنگی می‌کند، اما نسبت به درجه حرارت و درجه تابش ((نور)) بر آن ، گستره رنگ آن از زرد تا قرمز متمایل به قهوه‌ای متغیر است. این تغییرات نتیجه تجزیه آن طبق واکنش زیر است:


::{TEX()} {2HNO_3\LeftRightarrow 2NO_2 + H_2O + (\frac{1}{2})O_2 } {TEX} ::
به این علت ظرفهای محتوی آن ، همیشه تحت فشار کنترل شده می‌باشد. اسید نیتریک با ((آب)) قابل احتراق است و محلول آن ((آزئوتروپ|آزئوتروپی)) را تشکیل می‌دهد که ((نقطه جوش)) آن برابر با 121.9 درجه سانتیگراد است که شامل 68.7% وزنی {TEX()} {HNO_3} {TEX} می‌باشد.


{picture=ddddlllll.jpg}

!روشهای تهیه اسید نیتریک
امروزه در تولید صنعتی اسید نیتریک ، ((آمونیاک)) بعنوان ماده اولیه استفاده می‌شود. از نظر تاریخی ، اسید نیتریک اولین بار از اثر ((اسید سولفوریک)) روی ((نیترات سدیم)) (شوره شیلی ) بدست آمد. واکنش در کوره‌هایی با دمای 150 تا 170 درجه سانتیگراد صورت می‌گیرد. اسید بدست آمده ، دارای ((غلظت)) 95 تا 97 درصد است.


*__روش بریک لند ( Brikeland ):__ در این روش می‌توان اسید نیتریک را از ((اکسید نیتریک)) مطابق واکنش زیر بدست آورد.
::{TEX()} {N_2+O_2\LeftRightarrow2NO+43 kcal} {TEX}::

تبدیل {TEX()} {NO} {TEX} به {TEX()} {HNO_3} {TEX} با ((اکسیداسیون)) و ((هیدراتاسیون)) انجام می‌گیرد. در این فرایند به خاطر کم بودن غلظت {TEX()} {NO} {TEX} علاوه بر هزینه ((انرژی الکتریکی)) مقداری ((گاز)) نیز باید درجریان باشد. ضمنا ((دما|دمای)) بالا نیز باعث واکنش عکس و تجزیه {TEX()} {NO} {TEX} می‌شود.


*__سنتز اسید نیتریک از آمونیاک:__امروزه اسید نیتریک بطور صنعتی از آمونیاک تهیه می‌شود. برای این کار لازم است که ماده اولیه را با ((هوا)) به اکسید نیتروژن تبدیل کرد.


::{TEX()} {4NH_3+5O_2\LeftRightarrow4NO+6H_2O+216.24 kcal} {TEX}::
!کاتالیزور مورد استفاده در اکسیداسیون {TEX()} {NH_3} {TEX} به {TEX()} {NO} {TEX}
تنها ((کاتالیزور|کاتالیزور صنعتی)) برای اکسیداسیون {TEX()} {NH_3} {TEX} به {TEX()} {NO} {TEX} ، ((آلیاژ|آلیاژ پلاتین  رودیوم)) است که تقریبا 10٪ آن ((رودیوم)) است. رودیوم خواص کاتالیزوری ((پلاتین)) را اصلاح کرده و خواص مکانیکی و ضد سایش را افزایش می‌دهد. این کاتالیزور معمولا بصورت توری با رشته‌های باریک (قطر آن 0,05mm) می‌باشد. موقعی که کاتالیزور فعالترین حالت را دارا است، آمونیاک را از روی آن عبور داده و 98٪ ، {TEX()} {NO} {TEX} بدست می‌آورند.
!سموم کاتالیزور
کلریدها ، سولفاتها مانند {TEX()} {H_2S , CoS , H_2S , As_2O_2} {TEX} سموم دایمی کاتالیزور بکار رفته در احتراق {TEX()} {NH_3} {TEX} به {TEX()} {NO} {TEX} هستند. ((هیدروکربن|هیدرو کربنهایی)) مثل ((آلکین|استیلن)) و ((اتیلن)) سموم موقتی هستند. با حذف هوا از محیط اثر آنها از بین می‌رود. ((چربی|چربیها)) ، گرد و غبار و مواد ساینده و مواد روان کننده|روان کننده سطح فعال کاتالیزور را کم کرده ، منجر به گرفتگی سوراخهای توری و از کار افتادن آن می‌شود.
!تکنولوژی اکسیداسیون {TEX()} {NH_3} {TEX} به {TEX()} {NO} {TEX}
با اینکه امروزه اصلاحاتی از قبیل احیای کاتالیتها و غیره صورت گرفته است، ولی ((کوره احتراق|کوره‌های احتراق)) بکار رفته در تبدیل {TEX()} {NH_3} {TEX} به {TEX()} {NO} {TEX} همان کوره‌های احتراق کلاسیک می‌باشند که عبارتند از:


*__کوره‌های Frank-Bomag :__ این کوره از پائین با هوا و آمونیاک گازی تغذیه می‌شود که قبلا با مبادله کننده‌هایی گرم شده‌اند.


*__((کوره احتراق|کوره احتراق Parson)) :__ مخلوط مواد اولیه قبل از ورود به کوره با یک مبادله کننده گرم شده و سپس از بالای کوره وارد شده و بعد از رد شدن از کاتالیست زنبیل مانند به ته کوره می‌روند.


*__کوره‌های Dupton :__ این کوره‌ها به شکل کوره‌های فرانک ( Frank ) هستند ولی به روش __Parson__ تغذیه می‌شوند. این کوره در فشار 6atm کار می‌کند.
!فرآیند شیمیایی تبدیل {TEX()} {NH_3} {TEX} به {TEX()} {NO} {TEX}
#تبدیل {TEX()} {NO} {TEX} به {TEX()} {NO-2} {TEX}


# تبدیل {TEX()} {NO-2} {TEX} در مجاورت آب به مخلوط {TEX()} {HNO_3 , HNO_2} {TEX}


# تبدیل اسید نیترو در اثر تسهیم نامتناسب به ((اسید نیتریک)) و {TEX()} {NO} {TEX} که مرحله پایانی فرآیند است.
!روشهای تولید اسید نیتریک از {TEX()} {NO} {TEX}
روشهای مورد استفاده مختلف بوده و بستگی به محصول نهایی دارند. کارخانه‌ها می‌توانند 50 _60% از اسید نیتریک را با غلظت احتمالی 96_98 % با بکارگیری ((اسید سولفوریک)) یا نیترات منیزیم تولید کنند. استفاده از روش نیترات منیزیم مقرون به صرفه‌تر است.



{picture=eeeeewwww.jpg}




!نگهداری و حمل و نقل اسید نیتریک
اسید نیتریک 50 _ 60% را باید در ظرفهای ((فولاد|فولاد زنگ نزن)) یا ظروف سفالی یا بطری‌های تیره محافظت شده حمل کرد و غلظتهای بالاتر از آن را باید در ظروف آلومینیومی غیر فعال نگهداری و حمل کرد.
!مباحث مرتبط با عنوان
*((آمونیاک))
*((اسید سولفوریک))
*((اسید نیتریک))
*((اکسیداسیون-احیا))
*((بررسی خواص اسیدها))
*((کاتالیزور))
*((کوره احتراق))