<br>
باکتریها گروهی از موجودات تک یاختهای ذره بینی هستند که پوشش بیرونی نسبتا ضخیمی آنها را احاطه کرده است. این موجودات ساختار سادهای دارند و به گروه پروکاریوتها تعلق دارند. |
مقدمه
باکتریها دارای
هسته بدون غشا و هستک هستند و اجزای آن در سیتوپلاسم پراکندهاند. کروموزمهای غیر مشابه و جداگانه در آنها وجود ندارد. در باکتریها ،
واکوئل دیده نمیشود. بیشتر آنها بدون
کلروفیل هستند و متابولیسم خود را از راه
شیمیو سنتز انجام میدهند.
تولید مثل به دو صورت
جنسی و غیر جنسی و جوانه زدن ، قطعه قطعه شدن و تقسیم دوتایی صورت میگیرد.
تاریخچه
اینکه پروکاریوتها و یا
یوکاریوتها کدام یک زودتر بر روی کره زمین ظاهر شدهاند، کاملا مشخص نیست. اما مطالعات تفاوتهای ژنتیکی بین
یوباکتریها ،
آرکئو باکتریها و یوکاریوتها نشان میدهد که هر سه گروه از دنیای مشترکی مشتق شدهاند. شکل باکتریها بر اساس شکل به 6 گروه تقسیم میشود. پنج گروه اول را
باکتریهای پست و گروه ششم را
باکتریهای عالی گویند.
باکتریهای پست
این باکتریها تک یاختهای بوده و اگر کروی یا بیضوی باشند،
کوکوس و اگر میلهای شکل یا دراز باشند،
باسیل و اگر خمیده باشند
ویبریون و چنانچه مارپیچی شکل و غیرقابل انعطاف باشند،
اسپریل و اگر فنری و قابل انعطاف باشند،
اسپیروکت نامیده میشوند.
باکتریهای عالی یا رشتهای
این باکتریها رشته مانند و اغلب غلاف دار هستند و اغلب اوقات شاخههای حقیقی ایجاد کرده ،
میسلیوم تشکیل میدهند و چون تشکیلات منشعب ایجاد میکنند، لذا
اکتینومیست نامیده میشوند. بنابراین باکتریها از نظر شکل به 6 گروه
گرد ، دراز ، خمیده ، مارپیچی ، فنری و منشعب تقسیم میشوند.
نحوه تقسیم و طرز قرار گرفتن باکتریها
- دیپلوکوکوس
تقسیم فقط در یک سطح انجام میگیرد و باکتریها دو به دو ، به یکدیگر اتصال دارند.
- استرپتوکوک
تقسیمات یاختهای در یک سطح انجام میشود و چند باکتری بدنبال هم قرار میگیرند.
- تتراد
اگر تقسیم در دو سطح عمود بر هم باشد
اشکال چهارتایی بوجود میآید.
- سارسین
تقسیم یاخته در سه سطح عمود بر هم انجام میشود و
تودههای هشت تایی شبیه پاکت پستی بوجود میآید.
- استا فیلوکوک
تقسیمات یاخته بطور نامنظم در سطوح مختلف انجام میگیرد و اشکالی شبیه به
خوشه انگور بوجود میآید.
ساختار باکتریها
در بعضی از باکتریها ، غلاف ژلاتینی چسبناکی دیواره اسکلتی را احاطه کرده است که توسط باکتریها ساخته شده و به خارج ترشح میگردد و جنس پوشینه بیشتر از
پلی ساکاریدها همراه با مواد دیگر است.
از واحدهای پروتئینی به نام
فلاژین تشکیل شده و قابل ترمیم بوده و
وسیله حرکت باکتری هستند. معمولا طول آن چند برابر طول باکتری است. آرایش تاژک در
باکتریهای تاژکدار بصورت
تک تاژکی ، دو تاژکی ، چند تاژکی سطحی است.
تار
به دو صورت جنسی و چسبنده وجود دارد و در عمل تحرک بیتاثیر است.
دیواره
در بیرون غشای پلاسمایی بوده و سبب
استحکام باکتری شده و به آن شکل میدهد. وجود دیواره برای رشد و تقسیم باکتریها لازم است.
غشای سیتوپلاسمی
به صورت پرده نازکی در داخل دیواره باکتری قرار دارد و متشکل از
مولکولهای چربی و
پروتئینی است.
از فرورفتگی غشای سیتوپلاسمی به درون
سیتوپلاسم حاصل میشود و اغلب
در محل تقسیم دیواره وجود دارند و در عمل تقسیم DNA ، تقسیم یاختهای و تبدیل باکتری به
هاگ دخالت میکنند.
اجزای سیتوپلاسم
- ریبوزمها
- مواد ذخیرهای
- ماده زمینه
- کروماتومور
- ماده ژنتیکی که DNA آنها غالبا به صورت یک کروموزوم تاخورده و بهم فشرده است.
تولیدمثل باکتری
باکتریها به روشهای تقسیم مستقیم ، آمیختگی ، قطعه قطعه شدن یا بوسیله کنیدی و همچنین جوانه زدن تکثیر مییابند. برخی باکتریها توانایی ایجاد هاگ درونی را دارند. هاگ سبب مقاومت باکتری در برابر عوامل نامساعد محیط میشود.
هر باکتری فقط یک هاگ میسازد و از هر هاگ یک باکتری بوجود میآید.
مباحث مرتبط با عنوان