دید کلی
ستاره شناسان اکثر
مطالعات فضایی خود را از طریق
رصدخانه‌‌ها انجام می‌دهند.
جو زمین که آمیخته از گازهای مختلف است ،
نور ستارگان را در جهت‌های گوناگون می‌شکند. به همین جهت است که
ستاره‌ها در
آسمان سوسو می‌زنند. اگر آنها را از بالای جو مشاهده کنیم ، درخشش ثابتی خواهند داشت. برای این منظور از رصد خانه‌های فضایی در خارج جو استفاده می‌شود. در فضا
تلسکوپهای نوری می‌توانند تصاویر واضحتر و دقیقتری نسبت به
زمین تهیه کنند.
می‌توان
ماهواره‌ها را نیز جهت جمع آوری
انواع تشعشعات متوقف شده در جو ، به کار گرفت.
کارل یانسکی در سال 1931
امواج رادیویی فضایی را کشف نمود. این امواج توسط
تلسکوپهای رادیویی ، که همان آنتن‌های بزرگ منحنی رو به آسمان هستند ، دریافت می‌شوند.
آنتن ،
امواج رادیویی را درست همانند متمرکز شدن نور توسط
تلسکوپ انکساری ، متمرکز می‌کند. آنتن‌های رادیویی می‌توانند
ابرهای گازی میان ستارگان را که در
نور مرئی غیر قابل تشخیص‌اند ، را شناسایی کنند. آنها
علائم اجرام سماوی مانند
خورشید و
کوازارها را شناسایی می‌کنند.
تلسکوپهای رادیویی علاوه بر دریافت امواج رادیویی ، می‌توانند
علائم رادیویی را نیز منتقل کنند. این فوران علائم به سوی جسمی در
منظومه شمسی ارسال می‌شود و
پژواک آن توسط آنتن رادیویی دریافت می‌شود. زمان بازگشت پژواک ، فاصله از جسم آسمانی را برای ستاره شناسان مشخص می‌کند. می‌توان
تجهیزات راداری را در
مدار زمین به
تجهیزات رصد متصل کرد. علائم از زمین منعکس می‌شوند و نقشه های دقیقی از سطح زمین پدید می‌آورند.
تجهیزات راداری
کاوشگر ماژلان ، که در
مدار زهره می‌چرخد ، نقشه‌ها و تصاویری از سطح این
سیاره که مرتبا با باریکه‌ای از ابر ضخیم پوشیده می‌شود ، تهیه کرده‌است.
رادار همچنان معلوم ساخت که
زهره در خلاف جهت سایر سیارات منظومه شمسی می‌چرخد.
برخلاف امواج رادیویی ،
امواج مایکرو ویو نمی‌توانند به لایه‌های تحتانی جو نفوذ کنند. همانند ماهواره‌ها ، تلسکوپهای مستقر در قلل کوهستان نظیر
مائوناکیا در
هاوایی و
لاسیلا در
شیلی می‌توانند آنها را شناسایی کنند. امواج مایکرو ویو می‌توانند به ستاره شناسان بگویند چه موادی در ابرهای غباری و گازی در بین ستارگان وجود دارد.
نتایج مطالعات
کاوشگر تشعشع زمینه کیهانی (کوبه) ، که با امواج مایکرو ویو کار می‌کرد ، در سال 1992 صحت
نظریه انفجار بزرگ را تقویت کرد.
همه اجرام آسمانی مقداری
اشعه مادون قرمز ساطع می‌کنند. بخار آب بخشهای تحتانی جو این اشعه را جذب می‌کند. بنابراین برای یافتن آن باید تلسکوپها در ارتفاعات یا روی ماهواره‌ها نصب شوند. ستاره شناسان می‌توانند با سنجش اشعه مادون قرمز ، اجرامی را مشاهده کنند که ابرهای متراکم غبار نظیر
سحابی جبار ، که محل تولد ستارگان است ، آنها را احاطه کرده‌اند.
آنها همچنین می‌توانند
حلقه‌های گازی پیرامون ستارگان ، که محل تشکیل سیارات هستند ، را رصد کنند.
ماهواره ستاره شناسی مادون قرمز (ایراس) در سال 1983 پرتاپ شد و بیش از 200 هزار منبع را برای این اشعه کشف نمود.
ستارگان گرم از خود
تشعشع ماورا بنفش ساطع می‌کنند، که معمولا جو زمین مانع رسیدن آن به زمین می‌شود. بنابراین همیشه تلسکوپهای ماورا بنفش بر روی ماهواره‌ها نصب می‌شوند. به جای شیشه که این نوع تشعشع را جذب می‌کند ، با یک
کانی به نام
کوارتز آینه‌های تلسکوپ را می‌سازند. این
آینه‌ها پوشش مخصوصی دارند که می‌توانند
اشعه ماورا بنفش را منعکس کنند.
کاوشگر بین المللی ماورا بنفش IUE در سال 1978 پرتاب شد. که تا کنون موفق بوده و امکان مطالعه اجرامی نظیر
ابرنو اخترها را فراهم نموده است.
مطالعات فضایی درباره
اشعه ایکس ، توسط ماهواره‌ها یا
موشک‌ها انجام می شود. زیرا تشعشع این اشعه نمی‌تواند از جو زمین بگذرد. اشعه ایکس از گازهای فوق العاده گرم موجود در بقایای ابر نواختر و یا جفت ستارگانی که که یکی از آنها
کوتوله سفید و یا
حفره سیاه است ، حاصل می‌شود. به خاطر عبور اشعه ایکس از
آینه های معمولی ، تلسکوپهای جمع کننده آنها از مجموعه‌ای از آینه‌های کانونی و استوانه‌ای استفاده می‌کنند که اشعه را با زاویه‌ای حاده منعکس می‌نمایند.
در سال 1990 یک رصدخانه بین المللی به نام
ماهواره روست ، برای مشاهده منابع آسمانی اشعه ایکس ، به فضا پرتاب شد.
اشعه گاما که توسط ماهواره‌های مستقر در مدار زمین جمع آوری شده ، حاوی
تشعشعات بسیار پرانرژی می‌باشد. این اشعه ، منابع کیهانی گوناگونی از جمله
پالسارها و
هسته کهکشان راه شیری دارد. انتشار بسیار کوتاه
اشعه شدید گاما ، معروف به فورانهای اشعه گاما ، از هنگام کشف آنها در سال 1967 ستاره شناسان را متحیر کرد. زیرا این تشعشعات پراکنده‌اند و منشا دقیق آنها هنوز ناشناخته مانده است.
مطالعه اشعه گاما به ما امکان می‌دهد تا ببینیم متراکم ترین گازهای کیهانی در کجا واقعند.
رصدخانه اشعه گامای کامپتون ، سنگین ترین ماهواره غیرنظامی است که تاکنون پرتاب شده است. وزن آن در زمین متجاوز از 17 هزار کیلوگرم می باشد.
ستاره شناسی نامرئی
ستارگان به خاطر
انتشار نور قابل رویت هستند و لی در فضا انواع دیگری از تشعشع وجود دارد که نمی‌توانیم آن را ببینیم. این
تشعشع‌های نامرئی حاوی اطلاعاتی درباره اجرامی نظیر
حفره سیاه است. اگر چه تلسکوپهای زمینی بخشی از این تشعشع را جمع آوری می‌کنند ، اما ستاره شناسان باید تجهیزاتشان را به بالای جو زمین بفرستند تا نامرئی ترین تشعشعات را مطالعه کنند. همچنین باید تشعشع نامرئی را با ابزار گوناگونی از قبیل تلسکوپهای زمینی می‌گیرند، تا ماهواره‌ها شناسایی کنند.
مباحث مرتبط با عنوان
