!نگاه کلی
وجود ناخالصیهای معلق و کلوئیدی در ((آب)) که باعث ایجاد رنگ و بو و طعم نامطبوع آب می‌شوند، لزوم ((تصفیه آب)) را مطرح می‌کند. این ناخالصیها به کمک صاف کردن قابل رفع نیستند، لذا از روش انعقاد و لخته سازی برای حذف آنها استفاده می‌شود. افزودن یک ماده منعقد کننده به آب باعث خنثی شدن بار ذرات کلوئیدی شده و این ذرات با نزدیک شدن به هم ذرات درشت دانه و وزین‌تری را ایجاد می‌کنند.

برای کامل کردن این عمل و ایجاد لخته‌های بزرگتر از مواد دیگری به نام کمک منعقد کننده استفاده می‌شود. لخته‌های بدست آمده که ذرات معلق و کلوئیدی را به همراه دارند، به حد کافی درشت هستند و به راحتی ته ‌نشین و صاف می‌شوند.
!مکانیسم انعقاد
معمولا برای حذف مواد کلوئیدی آب و ((فاضلاب)) از ترکیبات فلزاتی مانند ((آلومینیوم)) ، ((آهن)) یا برخی از ترکیبات الکترولیت استفاده می‌شود. املاح فلزات که به عنوان منعقد کننده وارد آب می‌شود. در اثر ((هیدرولیز)) به صورت یونی یا ((هیدروکسید)) یا هیدروکسیدهای باردار ، در می‌آید. بوجود آمدن این مولکول باردار بزرگ با خنثی نمودن ذرات کلوئیدی و کاهش پتانسیل زتا (اختلاف پتانسیل بین فاز پخش شده و محیط اطراف آن) که عامل اصلی دافعه بین ذرات کلوئیدی می‌باشد، امکان لازم برای عمل نمودن ((نیروی واندروالسی)) بوجود می‌آورند که موجب چسبیدن ذرات به یکدیگر می‌شود.

بنابر این عامل اصلی حذف بار کلوئیدها ، ((یون فلزی|یونهای فلزی)) نیستند بلکه محصولات حاصل از هیدرولیز آنها می‌باشد. با توجه به آزمایشات مختلف یونهای فلزات سه ظرفیتی در عمل انعقاد مؤثرتر از سایر یونها می‌باشند. عمل انعقاد توسط عمل لخته سازی تکمیل شده و ذرات بزرگتر شروع به ته ‌نشینی می‌کنند. در مرحله ته ‌نشینی عامل زمان بسیار مهم می‌باشد و با قطر ذرات رابطه مستقیم دارد.
!نواع منعقد کننده‌ها
!!منعقد کننده‌های آلومینیوم‌دار
*__((سولفات آلومینیوم)) AL2(SO4)3, n H2O :__ که نام تجاری‌اش آلوم یا ((سولفات آلومینیوم|زاج سفید)) می‌باشد. با اضافه کردن به آب یا بی‌کربنات‌ کلسیم و آب واکنش داده و ((هیدروکسد‌ آلومینیوم)) ایجاد می‌کند که هیدروکسید آلومینیوم مرکزی برای تجمع مواد کلوئیدی بدون بار شده و لخته‌های درشت‌تر ایجاد می‌کند. در صورت ناکافی بودن قلیائیت محیط برای ایجاد هیدروکسد آلومینیم ، از ((آب آهک)) و ((کربنات سدیم)) استفاده می‌شود. چون H⁺ مانع تشکیل هیدروکسید آلومینیوم می‌شود. عیب مهم استفاده از زاج ایجاد سختی کلسیم و CO₂ (عامل خورندگی) می‌باشد.


*__((آلومینات سدیم)) Na3ALO3 :__ این ترکیب هم در اثر واکنش با بی‌کربنات ‌کلسیم ایجاد هیدروکسید آلومینیوم می‌کند. به علت خاصیت قلیایی ، احتیاج به مصرف باز اضافی ندارد.
!!منعقدکننده های آهن دار
*__سولفات فرو (FeSO4, 7H2O):__ با ایجاد هیدروکسید آهن III باعث انعقاد ذرات کلوئیدی می‌شود. همراه ((آب آهک|آهک هیدراته)) استفاده می‌شود.


*__سولفات فریک:__ می‌تواند همراه یا بدون آهک هیدراته مصرف شود و از لحاظ اقتصادی با صرفه‌تر از زاج است. مزایت‌اش نسبت به زاج در میدان وسیعی از PH عمل می‌کند. زمان لازم برای تشکیل لخته‌ها کمتر است و لخته‌ها درشت‌تر و وزین‌تر هستند. با استفاده از سولفات فریک در PH حدود 9 ((منگنز)) موجود در آب حذف می‌شود. با از بین رفتن طعم و بوهای خاص آب می‌شود.


*__کلرور فزیک (FeCL3, 6H2O):__ از پر‌مصرف‌ترین منعقد کننده‌‌هاست و به صورت پودر، مایع یا متبلور به فروش می‌رسد. در اثر واکنش با بی‌کربنات کلسیم یا ((هیدروکسید کلسیم)) ایجاد هیدروکسید آهن III می‌کند که مرکزی برای تجمع مواد کلوئیدی به شمار می‌رود.
!عوامل مؤثر در انعقاد
#__PH و قلیائیت:__ به علت حذف H⁺ از محیط برای ایجاد هیدروکسیدهای فلزی باید PH قلیایی باشد. برای تنظیم PH اغلب از ((آب آهک)) استفاده می‌شود، ولی نباید در حدی باشد که باعث افزایش بی‌رویه سختی آب شود.


#__مقدار ذرات معلق:__ هرچه ذرات معلق بیشتر باشد، مصرف کننده منعقدها هم بالا می‌رود.


#__اثر عوامل فیزیکی:__ با کاهش دما و نزدیک شدن به صفر مشکلات جدی در امر انعقاد بوجود می‌اید و لخته شدن کاهش می‌یابد. به همین دلیل مقدار مصرف منعقد کننده‌ها در« تصفیه خانه‌ها» در زمستان بیشتر از تابستان است.


#__مواد منعقد کننده:__ قدرت انعقاد بالا ، انعقاد کنندگی در گستره PH وسیع و عدم ایجاد مسئولیت در آب ، همچنین مناسب بودن قیمت از خواص یک منعقد کننده خوب می‌باشد. علاوه بر این می‌توان از کمک منعقد کننده‌ها ، CO₂ محلول ، دور همزنهای مورد استفاده در عملیات انعقاد از عوامل مؤثر انعقاد نام برد.
!کمک منعقد کننده‌ها
کمک منعقد کننده‌ها با ایجاد پل بین ذرات ریز لخته حاصل از کار منعقد کننده‌ها و آنها را به صورت لخته‌های درشت و سنگین در آورده و عمل ته ‌نشینی را سرعت می‌بخشند. همچنین محدوده ((معرف PH|PH)) بهینه را گسترش داده و مقدار مصرف ماده منعقد کننده را کاهش دهند.
!!چند نمونه از کمک منعقد کننده‌ها‌ مورد استفاده در تصفیه خانه‌ها
*__((کربنات سدیم)):__ با تثبیت PH آب و افزایش یونهای OH^- عمل انعقاد را بهبود می‌بخشد، مخصوصا اگر منعقد کننده مورد مصرف زاج باشد.


*__آهک هیدراته:__ برای جبران کمبود قلیائیت محیط و از بین بردن CO₂ و کاهش سختی‌آب استفاده می‌‌شود.


*__((کلر|گاز کلر)):__ از بین بردن مواد آلی موجود در آب که عامل ممانعت کننده در انعقاد هستند.


*__پلی الکترولیتها:__ دارای خواص ((پلیمر)) و الکترولیتی بوده و می‌توانند اندازه لخت‌‌ها را درشت‌تر نمایند. از دیگر موارد مورد استفاده ((سیلیس)) فعال یا سدیم ((سیلیکات)) و ((بنتونیت)) (((صنعت سرامیک|عامل پلاستیسیته کردن سرامیک))) می‌باشد.
!آزمایش جار
برای تعیین میزان ماده منعقد کننده لازم و همچنین PH بهینه برای عمل انعقاد از ((آزمایش جار)) استفاده می‌شود. دستگاه جار از 6 ((بشر)) تهیه شده که از نمونه مورد نظر بطور مساوی در تمام بشرها ریخته و PH را به ترتیب 2 ، 4 ، 6 ، 8 ، 10 ، 12 در نظر می‌گیریم. به هر بشر به مقدار مساوی از منعقد کننده و کمک منعقد کننده مورد نظر ریخته می‌شود و در دمای معین به مدت 20 دقیقه بشرها هم زده می‌شود.

بعد از این مدت آب هر یک را به استوانه‌های مدرج انتقال داده و منتظر ته‌نشین شدن آنها می‌مانیم. بهترین جواب بیشترین رسوب تشکیل شده و زلالترین محلول رویی می‌باشد. با این ترتیب گستره PH بهینه معلوم می‌شود.
مباحث مرتبط بت عنوان
*((آب))
*((آب آهک))
*((آزمایش جار))
*((آلودگی آب))
*((تصفیه آب))
*((سولفات آلومینیوم))
*((فاضلاب))
*((معرف PH))
*((هیدراتاسیون))
*((هیدرولیز))