یکی از اصول مهم در فرهنگ دینی اصل اعتدال و میانه روی است. پرهیز از افراط (زیاده روی) و تفریط (کوتاهی) در هر امری، پسندیده و مطلوب است.
در ادبیات زبان فارسی نیز به موضوع میانه روی اشاره شده است، سعدی می گوید:
__نه چندان بخور کز دهانت برآید **** نه چندان که از ضعف، جانت برآید __
در زمینه راه رفتن نیز می گویند:
__رهرو آن نیست که گه تند و گهی خسته رود **** رهرو آن است آهسته و پیوسته رود__

در زمینه عبادت و بندگی خداوند متعال اگر چه هر چند انسان تلاش کند نمی تواند حق عبودیت و بندگی را آنچنان که شایسته حضرت حق است ادا کند، ولی نباید بگونه ای اقدام کند که در برخی از مقاطع زندگی، همه نیرویش را صرف عبادت کند و در مقاطع دیگر اصلاْ حال و حوصله و رمقی برای عبادت نداشته باشد.

((حضرت محمد مصطفی صلی الله علیه و آله|پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله)) می فرماید: همانا این دین محکم و متین است. پس با ملایمت در آن درآیید و عبادت خدا را بر بندگان خدا با کراهت تحمیل نکنید که در این صورت مانند سواره درمانده ای می باشید که نه مسافت را پیموده و نه مرکبی به جا گذاشته است.

افراط و زیاده روی در عبادت موجب خستگی روح و بی رغبتی نسبت به عبادت و گریز از آن می شود؛ در روایتی ((حضرت امام جعفر صادق علیه السلام|امام صادق علیه السلام)) داستان مسلمانی که همسایه مسیحی خویش را مسلمان کرد و بر اثر فشار و تحمیل عبادت، یک شبه او را از دین خارج ساخت، نقل می کند. بر این اساس آنچه مهم است مداومت بر کار و عبادت است، اگر چه عبادت کم باشد.

و در روایت است که کار کم پیوسته از زیاد ملامت آفرین بهتر است. در عرفان نظری نیز یکی از شرایط سیر و سلوک و رسیدن به خدا، رفق و مدارا معرفی شده است، که خلاصه این شرط آن است سالک نباید در مقطعی تمام توان و انژری خود را صرف ذکر و ورد و عبادت کند و در مقاطع دیگر خسته و بی رمق باشد و هنوز به سر منزل مقصود نرسیده، از ادامه سفر باز بماند، بلکه نسبت به سیر و سلوک بدبین و بی اعتقاد و بی علاقه شود.

منابع:
اصول کافی، ج 3، ص 129 - 137؛ رساله لب اللباب، ص 110