ابو محمد اسامة بن زید بن حارثه کلبی از صحابه پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم بود. پدرش، زید بن حارثه، غلام آزادشده‌ی رسول خدا بود که در جنگ موته شهید شد، و مادرش ام ایمن نام داشت.
اسامه قبل از هجرت پیامبر در مکه به دنیا آمد، مورد علاقه پیامبر بود و رسول خدا اندکی پیش از رحلت، او را که هنوز جوانی بیست ساله بود به امیری سپاه برگزید و برای جنگ با روم به شام فرستاد، و با دست خود برای او پرچم بست.
اسامه در یک فرسخی ِ مدینه لشگرگاه ساخت، اما مردم به دلیل تشدید بیماری پیامبر و جوانی اسامه و ... از پیوستن به لشگر او خودداری کردند. چون این خبر به گوش پیامبر رسید، با حال بیماری به مسجد رفت و از مردم خواست که لشگر اسامه را راه بیندازند.
با این همه اسامه به مدینه بازگشت. ابوبکر که خود از کسانی بود که از رفتن به لشگر اسامه سر باز زده بود، پس از رسیدن به خلافت، سپاه اسامه را تجهیز کرد. اسامه با این لشگر به شام رفت و بعد از به چنگ آوردن غنایمی به مدینه بازگشت.
اسامه گر چه در آغاز خلافت امام علی علیه السلام با امام بیعت کرد، ولی اندکی بعد به جمع سه نفری سعد بن ابی وقاص، محمد بن مسلمه و عبدالله بن عمر پیوست و به بهانه گوشه گیری، حاضر نشدند به طرفداری از امام قیام کند.
می‌گویند که وی بعدها از کوتاهی و تقصیری که در حق امیرمؤمنان علی علیه السلام انجام داده بود، پشیمان شد و از شرکت نکردن در کنار امام جهاد عذرخواهی کرد. از این رو در حدیثی از امام محمد باقر علیه السلام توصیه شده است که در حق او جز خیر نگویید.
اسامه در ایام خلافت معاویه مدتی در شام اقامت گزید. اما در اواخر عمر به مدینه بازگشت و در سال 54 (یا به روایتی 58 یا 59 ) هجری قمری در مدینه درگذشت.



منابع:
اعیان الشیعه
قاموس الرجال
‌الطبقات الکبری
اسد الغابه
‌الاصابه
معجم الرجال الحدیث

مراجعه شود به:
پیامبر اکرم و انتصاب اسامه بن زید به فرماندهی لشگر اسلام