{img src=img/daneshnameh_up/b/bd/0011.jpg}
||اثر ناشی از افزایش یک نوع ((آنیون و کاتیون|یون)) در جابجا شدن ((تعادل یونی|واکنش تعادل یونی)) ، __~~green:اثر یون مشترک~~__ نامیده میشود.||
!محلول ((اسید استیک|استیک اسید)) و اثر یون مشترک
در محلول 0.1M استیک اسید ، ~~orange:نارنجی متیل~~ ، رنگ اسیدی خود یعنی رنگ قرمز دارد. چنانچه به این محلول سدیم استات اضافه کنیم، رنگ به زرد تغییر مییابد که نشان میدهد افزودن این نمک موجب کاهش قدرت اسیدی محلول است. این مشاهده تجربی به سهولت براساس ((اصل لوشاتلیه)) توضیح داده میشود. تعادل:
~~green:::__(HOAC---->H
++ OAC
-(aq__::~~
با اضافه شدن یون استات حاصل از سدیم استات ، واکنش به سمت چپ جابجا میشود و نتیجتا غلظت یون __(H
+(aq__ کاهش مییابد. چون استیک اسید و سدیم استات در یون استات مشترکند. این پدیده را __اثر یون مشترک__ مینامند. غلظت یون __(H
+(aq__ را در محلولی از استیک اسید که به آن یون استات اضافه شده است، میتوان با استفاده از ثابت یونش استیک اسید محاسبه کرد.
!آزمایش اثر یون مشترک
!!آزمایش اول
مقدار کافی آب نمک سیر شده تهیه میکینم و در ظرف قرار میدهیم. میتوان مقداری نمک در ته این دو ظرف ریخت تا از سیر بودن این دو محلول اطمینان حاصل کرد. بدیهی است که این دو محلول شامل مقدار زیادی یونهای __
+Na__ و __
-Cl__ هستند. حال چند قطره اسید کلریدریک غلیظ را که در لوله آزمایش سمت چپ وجود دارد و شامل یونهای __
+H__ و __
-Cl__ است، روی آب نمک سیر شده سمت چپ میریزیم. میبینیم که رسوب سفید رنگی فورا سراسر محلول آب نمک را فرا میگیرد.
{img src=img/daneshnameh_up/f/f9/8022-423.jpg}
!!آزمایش دوم
چند قطره محلول ((سود پتاس|هیدروکسید سدیم غلیظ)) را که در لوله آزمایش سمت راست وجود دارد و محتوی یونهای __
+Na__ و __
-OH__ است، روی آب نمک سمت راست میریزیم، باز هم میبینیم که فورا رسوب سفید رنگی سراسر محلول نمک را فرا میگیرد.
در آزمایش اول ، یونهای مشترک __
-Cl__ در __HCl__ و __NaCl__ وجود داشت. در آزمایش دوم نیز ، یونهای مشترک __
+Na__ در __NaCl__ و __NaOH__ وجود داشت. بنابراین باید نقش یون مشترک را در هر دو آزمایش مورد توجه قرار دهیم. میدانیم که ظرف آب نمک سیر شده شامل تعادل زیر میباشد:
~~green:::__(NaCl(l)---->Na
+(aq) + Cl
- (aq__::~~
ریختن چند قطره __HCl__ بر این سیستم تعادلی ، معنای تحمیل کردن مقداری __
-Cl__ تحمیل شده را از طریق ترکیب __
+Na__ و تشکیل __NaCl__ جامد مصرف کند. دلیل صحت این گفته ، همانا پیدایش رسوب سفید (__NaCl__ جامد) در محلول است. به همین ترتیب میتوان اثر یون مشترک __
+Na__ را در پیدایش رسوب __NaCl__ در ظرف سمت راست توجیه کرد.
!نتیجه گیری اثر یون مشترک از اصل لوشاتلیه
این پدیده ، خود ، نمودی از اصل لوشاتیلیه است که مطابق آن ، هر گونه افزایش غلظت در یک ماده از مواد شرکت کننده در واکنش تعادلی ، تعادل را به سویی جابجا میکند که مقداری از ماده تحمیل شده مصرف شود
!مباحث مرتبط با عنوان
*((آند و کاتد))
*((آنیون و کاتیون))
*((اصل لوشاتلیه))
*((تجزیه شیمیایی))
*((تعادل یونی))
*((تعادل شیمیایی))
*((محلول بافر))
*((مولکول))