آقا بزرگ علوی در سال 1282 شمسی به دنیا آمد. پدرش، حاج سید ابوالحسن، از روشنفکران مشروطه خواه بود.

بزرگ علوی در نوجوانی همراه پدر به اروپا رفت و در برلین به تحصیل پرداخت. پس از فراغت از تحصیل در رشته تعلیم و تربیت به ایران بازگشت و در شیراز مشغول تدریس شد.

او در 1307 به تهران آمد و کار تدریس را دنبال کرد.

بزرگ علوی در همین سالها با سه تن دیگر از جمله صادق هدایت گروه "ربعه" را تشکیل دادند و سلسله بحثهای نوین ادبی را آغاز کردند.

شوق داستان نویسی را صادق هدایت در او باور ساخت.

مجموعه داستان کوتاه چمدان (1313 ش) نخستین اثر بزرگ علوی است. بزرگ علوی در این مجموعه با به کارگیری نثر ساده و انشای روان و بازتاباندن فرهنگ عامه و تصویر ناکامی ها و سیه روزیهای آنان،به سبک محمد علی جمالزاده و صادق هدایت نزدیک شده است، با این اختلاف که شخصیتهای داستانهای علوی به لحاظ تحرک و پویایی اجتماعی با شخصیتهای داستانهای هدایت، که "نگرشی دیگر گونه" نسبت به جهان دارند، فرق می کنند.

بزرگ علوی در سال 1315 به اتهام داشتن افکار سوسیالیستی، با جمعی دیگر از همفکرانش به زندان افتد و تا برکنار شدن رضاشاه (شهریور 1320) در زندان ماند.

یادداشتهای علوی در سالهای زندان "روی کاغذ قند و سیگار و پاکتهای میوه به صورت پنهانی نوشته می شد و پس از آزادی از زندان دستمایه نگارش دو گزارش داستان گونه ی او شد.

علوی در شهریور 1320 به اتفاق یاران همفکر خود از زندان آزاد شد و به فعالیتهای حزبیپرداخت.

او کتاب ورق پاره های زندان را در 1320 و پنجاه و سه نفر را در 1321 منتشر کرد.

حوادث سیاسی داخلی علوی را بار دیگر در سال 1327 به زندان فرستاد و این بار دو سال در زندان ماند.

او در 1329 از زندان آزاد شد و در زمانی که کشور صحنه تلاش برای ملی کردن صنعت نفت بود، بزرگ علوی نیز متاثر از سیاست روز در زمینه های گوناگون قلم می زد. او در همین سالها برجسته ترین اثر هنری این دوره از نویسندگی خود یعنی داستان نیمه بلند چشمهایش را نوشت و در 1331 به چاپ رساند.

بزرگ علوی در فروردین 1332 ظاهراً برای معالجه چشم به آلمان رفت و وقوع کودتا در 28 مرداد همان سال، بازگشت او را به ایران منتفی ساخت و بزرگ علوی برای همیشه در آلمان ماند و در برلین به تدریس زبان و فرهنگ ایران پرداخت.

بزرگ علوی در فرودین 1358 به تهران آمد و پس از چندی دوباره به آلمان بازگشت.

بزرگ علوی سرانجام در بهمن ماه سال 1375 بر اثر سکته قلبی در برلین درگذشت.

آثار بزرگ علوی عباتند از:

الف - داستان: "دیو "؛ "چمدان "؛ "ورق‌‌پاره‌‌های زندان "؛ "میرزا "؛

"پنجاه‌‌وسه نفر "؛ "نامه‌‌ها "؛ "چشمهایش "؛ "سالاریها".

ب - ترجمۀ: "دوشیزۀ اورلئاناز شیللر؛ "کسب‌‌وکار خانم وارن" از برناردشاو؛ "دوازده ماه" از ساموئل مارشاک؛

"باغ آلبالو" از آنتوان چخوف ؛ "گل‌‌های آبی" از وانداوالیسلوسکایا؛ "دو فریفته"از لوپادوویسکی.

ج - نقد و پژوهش: "صادق هدایت" در مجله پیام نو؛ "ناصرخسرو مروزی قبادیانی در مجله پیام نو؛

"نقد شوهر آهوخانم " در مجله کاوه

ابتکار نوشتن "ادبیات زندان" را به بزرگ علوی نسبت داده اند، گزارشهای بزرگ علوی از آزار و شکنجه زندانیان سیاسی دوره رضاشاه، که علوی خود یکی از آنان بوده، در کتاب پنجاه و سه نفر، نخستین اثر از این دست به شمار می آید.
آقا بزرگ علوی در سال 1282 شمسی به دنیا آمد. پدرش، حاج سید ابوالحسن، از روشنفکران مشروطه خواه بود. در نوجوانی همراه پدر به فرنگ رفت و در برلین به تحصیل پرداخت. پس از فراغت از تحصیل در رشته تعلیم و تربیت به ایران بازگشت و در شیراز مشغول تدریس شد. در 1307 به تهران آمد و کار تدریس را دنبال کرد.

در همین سالها با هدایت و مینوی و فرزاد گروه "ربعه" را تشکیل دادند و سلسله بحثهای نوین ادبی- اندیشگی را آغاز کردند. شوق داستان نویسی را صادق هدایت در او مشتعل ساخت: مجموعه داستان کوتاه چمدان (1313 ش) نخستین اثر بزرگ علوی به شمار است. در این مجموعه با به کارگیری نثر ساده و انشای روان و بازتاباندن فرهنگ عامه و تصویر ناکامیها و سیه روزیهای آنان، می نماید که ر سلوک قلمی خود به طریق جمالزاده و هدایت گام نهاده است؛ با این اختلاف که شخصیتهای داستانهای علوی به لحاظ تحرک و پویایی اجتماعی با شخصیتهای داستانهای هدایت، که "نگرشی دیگر گونه" نسبت به جهان دارند، فرق می کنند. بزرگ علوی در سال 1315 به اتهام داشتن افکار سوسیالیستی، با جمعی دیگر از همفکرانش به زندان افتد و تا برافتادن رضاشاه از تخت (شهریور 1320) در محبس می ماند. یادداشتهای علوی در سالهای حبس "روی کاغذ قند و سیگار و پاکتهای میوه به صورت پنهانی نوشته شده" پس از آزادی از زندان دستمایه نگارش دو گزارش داستانوار او می شود.

علوی در شهریور 1320 به اتفاق یاران همفکر خود از زندان آزاد می شود و به فعالیتهای حزبی- قلمی می پردازد؛ ورق پاره های زندان را در 1320 و پنجاه و سه نفر را در 1321 منتشر می کند. بیش از این گفتیم که پس از برکناری رضاشاه تا 1332 (کودتای 28 مرداد) اهل قلم (صرف نظر از برخی فرازها و فرودها و افت و خیزها) از نوعی آزادی برخودار می شوند. از این رو این دوره دوازده ساله در ایران، دوره افشای بیست سال "حکومت پلیسی" گذاشته است. به دنبال انتشار کتابهای علوی، مقالات دیگری نیز از خاطرات تلخ زندان به چاپ رسید.

باری، حوادث سیاسی داخلی علوی را بار دیگر به سال 1327 به زندان می فرستد و این بار دو سال در محبس می ماند. در 1329 آزاد می شود، کشور صحنه تلاشهایی است برای ملی کردن صنعت نفت؛ علوی نیز قلم به دست به نگارش مقالاتی درون حزبی همت می گمارد؛ اما خوشبختانه قلم خود را یکسره به بند حزب نمی دهد، که در همین سالها برجسته ترین اثر هنری این دوره از نویسندگی خود یعنی داستان نیمه بلند چشمهایش را می نویسد و در 1331 به چاپ می رساند.

در فروردین 1332، به آلمان می رود، ظاهراً برای معالجه چشم . وقوع کودتا در 28 مرداد همان سال، بازگشت آقا بزرگ را به ایران منتفی می سازد و او در همان کشور برای همیشه می ماند و در برلین به تدریس زبان و فرهنگ ایران می پردازد. در ضمن تدریس در دانشگاه به نگارش و انتشار داستانها و مقالات علمی و ادبی همت می گمارد. در فرودین 1358 فرصتی دست می دهد و به تهران می آید و پس از دیداری از میهن، دوباره به آلمان عزیمت می کند. بزرگ علوی هم اکنون در 90 سالگی دوران بازنشستگی را می گذراند و مانند همیشه از فعالیتهای قلی نیز غفلت نمی ورزد.