دید کلی

جاروبرقی یکی از وسایل خانگی مهم است، که این روزها در اکثر منازل وجود دارد. کارخانه‌های گوناگون این دستگاه را در شکل‌های مختلف ساخته و به بازار عرضه می‌کنند. بعضی از این جاروبرقی‌ها دارای کیسه زباله یکبار مصرف می‌باشند، و بعضی دارای کیسه دایمی که قابل تخلیه و استفاده مجدد است. ساختمان جاروبرقی از دو قسمت اصلی تشکیل شده که در زیر به آنها می‌پردازیم.

قسمت الکتریکی (الکتروموتور) دستگاه

مهمترین قسمت الکتریکی جاروبرقی را یک الکتروموتور از نوع موتورهای کلکتوردار تشکیل می‌دهد. در اکثر وسایل الکتریکی خانگی معمولا از موتور یونیورسال (سری DC) استفاده می‌شود. ساختمان و طرز کار آن به صورت زیر می‌باشد.

استاتور (قسمت ساکن)

این قسمت از موتور که یک میدان الکتریکی دوار ، برای گرداندن آرمیچر ، ایجاد می‌کند از دو بخش و یک هسته آهنی تشکیل شده است. سرو ته کلاف‌های سیم‌پیچی با نظم و شرایط خاصی در روی تیغه‌های کلکتور که روی محور روتور نصب شده است لحیم شده‌اند. هسته آرمیچر معمولا به شکل استوانه‌ای و از جنس آهن نرم ساخته می‌شود. این قسمت را از صفحه‌های نازک که نسبت به یکدیگر عایق شده‌اند، می‌سازند. بدین صورت که آنها را کنار هم قرار داده و بعد روی یکدیگر پرس می‌کنند.

بدین وسیله از افزایش جریان‌های فوکو و در نتیجه از گرم شدن هسته جلوگیری می‌شود. هر یک از صفحه‌های عایق در محیط خود دارای تعدادی دندانه می‌باشند که هنگام قرار گرفتن آنها در کنار هم و پرس شدن در طول استوانه رتور شیار‌هایی به موازات محور آن ایجاد می‌کنند تا کلافهای سیم‌پیچی در داخل آنها قرار گرفته و محکم شوند. برای کاهش تلفات ناشی از پدیده هیسترزیس جنس هسته را از فولاد نرم سیلیس‌دار انتخاب می‌کنند. زیرا این ماده دارای تلفات هیسترزیس کمی می‌باشد. جنس محور موتور را از فولاد سخت انتخاب و آن را کاملا صاف و صیقلی می‌کنند تا در تکیه‌گاه به راحتی عمل کند.

کلکتور (کموتاتور)

کلکتور از تیغه‌های جدا از هم مسی تشکیل شده است که به صورت استوانه‌ای روی محور روتور قرار گرفته و توسط فلنچ نگهدارنده در جای خود محکم شده‌اند. در فاصله‌ بین هر یک از تیغه‌ها صفحه‌های نازکی از جنس میکا قرار گرفته تا به این وسیله تیغه‌ها نسبت به یکدیگر عایق شوند. انتهای هر یک از تیغه‌ها به شکل برجسته و دوشاخه شده ‌است تا سر و ته کلافها به راحتی در داخل آنها قرار گرفته و لحیم شوند. در بعضی از کلکتورها تیغه فاقد دو شاخه برجسته می‌باشد. معمولا سطح کموتاتور را به سیله ماشین بصورت بسیار صاف استوانه‌ای می‌تراشند. این عمل باعث کاهش اصطکاک بین سطح کموتاتور و زغال‌ها می‌شود. در ضمن عایق بین تیغه‌ها را کمی پایین از سطح تیغه قرار می‌دهند تا با زغال‌ها برخورد نکند.

جاروبکها (زغال‌ها)

جاروبکها عناصری هستند که جریان الکتریکی دریافتی از شبکه را پس از یکسوسازی وارد کلافهای رتور می‌کنند. جاروبک‌ها قطعات کوچکی از ترکیب زغال و گرافیت ‌هستند. معمولا بین جاروبک‌ها و کموتاتور هیچ نوع روغن‌کاری نباید انجام گیرد. زیرا گرافیت جاروبکها روغن‌کاری سرخود انجام می‌دهند. جاروبکها داخل نگهدارنده جاگذاری شده و توسط فنر روی تیغه‌های کموتاتور فشرده می‌شوند. ارتباط بین برق ورودی و جاروبکها توسط سیم‌های به‌هم بافته شده‌ مسی انجام می‌گیرد. بطوری که جاروبکها در داخل جازغالی قرار گرفته و تحت نیروی فنر با تیغه‌ها در تماس می‌باشند. جاروبکها طوری طراحی شده‌اند که دارای عمر طولانی باشند.

قسمت مکانیکی جاروبرقی

شکل ظاهری قطعات جاروبرقی برعکس قسمت الکتریکی از تنوع زیادی برخوردار است. بطوری که هر کارخانه‌ سازنده می‌تواند برحسب سلیقه خود ساختمان خارجی دستگاه را طراحی کند و آن را بسازد. دلیل دیگر این مطلب این است که هدف سازندگان این نوع وسایل این است که تا حد امکان تولیدشان از نظر ظاهری با تولید کارخانه‌های دیگر متفاوت باشد. قطعات مختلف قسمت مکانیکی عبارتند از :

• سیم جمع کن :
  سیم جمع کن از یک قرقره ، یک فنر جمع شونده‌ نوار که به آن متصل است تشکیل شده است. مرکز فنر در یک نقطه ثابت و سر دیگرش پس از چندین دور چرخش به قسمت میانی قرقره متصل است. هنگام کشیدن سیم به خارج از دستگاه ، قرقره چرخیده و فنر را جمع می‌کند، که با فشار دادن شستی آزاد شده و سیم را در جای خود نگه می‌دارد.
  
  
• زباله دان :
  زباله‌دان یا مخزن جمع‌آوری زباله ، در قسمت جلوی دستگاه قرار گرفته است و بعد از آن قسمت مکنده قرار دارد.
  
  
• فیلتر :
  با روشن شدن موتور جارو برقی ، هوا به داخل آن مکیده شده و زباله‌ها را جمع‌آوری می‌کند. هوای مکیده شده علاوه بر زباله ، گرد و غبار را نیز جذب می‌کند. لذا لازم است این هوا که پس از مکیدن زباله ، از قسمت موتور خارج و در فضای اتاق پراکنده می‌شود، تمیز باشد. به این منظور سر راه هوای خروجی از کیسه و قبل از آنکه این هوا به قسمت موتور برسد از لایه‌های اسفنجی فشرده استفاده می‌شود. در واقع اسفنج فشرده ، نقش فیلتر یا پاک‌کننده‌ هوای خروجی را بر عهده دارد. اگر فیلتر بیش از حد کثیف شود، هوا به سختی از آن عبور می‌کند. بنابراین لازم است هر از چند گاهی مناسب با کارکرد جارو ، فیلتر را تمیز و یا نسبت به تعویض آن اقدام نمود.

همچنین ببینید

• کیسه زباله
• عیب‌یابی و تعمیر جارو برقی
• موتور جارو برقی

دید کلی

همان‌طور که می‌دانید از دستگاه چرخ‌گوشت برای خردکردن گوشت جهت مصارف مختلف آشپزی در منازل استفاده می‌شود. البته گاهی از چرخ‌گوشت برای خرد کردن قهوه ، کشک و غیره نیز استفاده می‌شود. که این کار صحیح نیست و برای این قبیل کارها بایستی وسایل خصوصی ، اضافه همراه دستگاه چرخ‌گوشت باشد.
چرخ‌گوشت‌ها بر حسب قدرت چرخ‌کنندگی گوشت (بر حسب گرم در دقیقه) سرعت چرخ‌کنندگی (بر حسب دور در دقیقه) توان موتور (بر حسب وات) نوع منبع تغذیه (بر حسب ولت) و وزن دستگاه (برحسب کیلوگرم) تقسیم‌بندی و برای استفاده‌ی مورد نظر انتخاب می‌شوند. بطور مثال مشخصات فنی نوع چرخ‌گوشت چنین است:
قدرت چرخ‌کنندگی :1200گرم در دقیقه - سرعت چرخ‌کنندگی :230 دور در دقیقه - توان مصرفی موتور : 700 وات - منبع تغذیه :240 - 220 ولت 60/50 هرتز - وزن دستگاه : 5.76 کیلوگرم .
دستگاه‌های چرخ‌گوشت دارای ساختمان‌های متنوع هستند. برای آشنایی بیشتر با اجزای ساختمان و نحوی تعمیرات چرخ‌گوشت دو نمونه از این دستگاه را مورد بررسی قرار خواهیم داد.

ساختمان چرخ‌گوشت پیشرفته

این دستگاه مجهز به قطه کننده‌ی مواد در برابر بار زیاد و زمان بروز اشکال است. همچنین به کلید مخصوص جهت تغییر جهت گردش موتور مجهز می‌باشد. در نتیجه در صورت بروز اشکال در چرخ‌کردن گوشت می‌توان توسط دور معکوس موتور اشکال را دفع کرد. همچنین به‌وسیله پنجره‌های مختلف می‌توان گوشت را به هزم دلخواه چرخ کرد. بعضی ازچرخ‌دنده‌های چرخ‌گوشتها را از جنس پلاستیک و بعضی دیگر را از برنج و مقداری را نیز از جنس فولاد می‌سازند.

اجزای ساختمان چرخ‌گوشت

• صفحه قیفی که گوشت خردشده در آن ریخته می‌شود.
• محفظه گوشت
• اهرم که با آن گوشت را به داخل محفظه‌ی گوشت هدایت می‌کنند.
• دندی مارپیچ که محور خرد کننده یا غلتک گوشت هم به آن گفته می‌شود.
• تیغه‌ی چرخ‌گوشت که سه یا چهار پر است.
• پنجره که گوشت چرخ‌شده را به فرم و شکل دلخواه در آورده و از چرخ‌گوشت خارج می‌کند.
• کلاهک یا مهره‌ی پنجره چرخ‌گوشت
• پنجره‌ی لوله‌ای A و B
• محور چرخ دنده‌ی اصلی که دنده‌ی مارپیچی یا غلتک گوشت را می‌چرخاند.
• چرخ دنده‌ی D که وشیفه آن کاهش دور موتور و انتقال آن به محور چرخ‌دنده‌ی اصلی و افزایش گشتاور است.
• راهنما یا کانال تهویه
• موتور چرخ‌گوشت که از نوع یونیورسال بوده و 22000 دور در دقیقه دارد (البته در مدلهای مختلف چرخ‌گوشت تعداد دور موتور از 15000 دور تا 22000 دور متفاوت است.)
• جاروبکها و فنر نگهدارنده
• اتصال سیمی که سیم‌ها به هم پیچیده شده و روی آن یک عایق پلاستیکی قرار می‌گیرد.

و غیره ...

نکات ایمنی در تعمیرات

• قبل از استفاده از چرخ‌گوشت مطمئن شوید که ولتاژ و فرکانس شبکه‌ی شهری با ولتاژ و فرکانس صفحه‌ی مشخصات فنی انطباق داشته باشد.
• وقتی می‌خواهید چرخ‌گوشت را باز و بسته کنید، دوشاخه را از پریز جدا نمایید.
• هرگز گوشت را با دست به داخل چرخ گوشت فشار ندهید بلکه از اهرم مخصوص این کار استفاده کنید.
• هرگز پنجره معمولی را همراه با پنجره‌ی لوله‌ای داخل چرخ قرار ندهید.
• وقتی که کلید را از حال ON به حالت REVERSE (معکوس) یا برعکس می‌برید باید 6 ثانیه صبرکنید تا موتور کاملا بایستد.

دستورالعمل بازکردن دستگاه چرخ‌گوشت

• باز کردن محفظه‌ی موتور ، صفحه‌کلید و جعبه‌ی نگهدارنده‌ی سیم رابط : به این صورت است که پیچ قفل‌کننده‌ی محفظه‌ی اصلی چرخ‌گوشت را بچرخانید و آن را خارج کنید. با باز کردن پیچ‌ها از بدنه‌ی خارجی قطعات را از هم جدا کنید. جعبه‌ی نگهدارنده‌ی سیم رابط و درپوش را از بدنه جدا کنید. با باز کردن پیچ‌های جعبه‌دنده و کلیدها ، قطعات و دنده‌ها را از جعبه‌دنده جدا کنید. حفاظ کلید را از روی محفظه‌ی موتور با یک پیچ‌گوشتی تخت ، که قلاب یا فک آن را فشار می‌دهید بعد بردارید.

در پوش محفظه‌ی روی موتور را بدین ترتیب از روی محفظه بردارید.
بازکردن چرخ‌دنده‌ی محور D ، چرخ‌دنده‌ی C ، چرخ‌دنده‌ی A و چرخ‌دنده سرموتور : جعبه چرخ‌دنده را باز کنید سه پیچ از جعبه‌دنده را باز کرده و قسمت درپوش جعبه را بگذارید. چرخ‌دنده نوع C و A هردو روی یک محور سوار شده‌اند. هردو را از جای خود خارج کنید. بعد از تخلیه‌ی چرخ‌دنده‌ها از جعبه‌دنده بدنه‌ی چرخ‌دنده را که توسط سه پیچ به موتور محکم شده است باز کنید.

• قسمت هایی که باید آغشته به گریس شوند: سطح داخلی جعبه‌دنده که یاتاقان در آن قرار گرفته است. سطح داخلی چرخ‌دنده‌ی A و یاتاقان C . قسمت محور چرخ‌دنده‌های A و C .