انسان کامل؛ کارگزار خلقت
ولاء تصرف یا ولاء معنوی بالاترین مراحل ولایت است. ولایت معنوی نوعی تسلط فو‌ق‌العاده‌ی تکوینی است. ولایت تکوینی مربوط به اثر پیمودن راه عبودیت و نائل شدن به مقام قرب است.
و البته در مراحل عالی… ولایت در این معنی امری غیر از خلافت وصایت و مرجعیت دینی است. البته ائمه و انبیاء عظام دارای ولایت الهی از جهت تصرف بودند و حضرت خاتم الانبیاء دارای ولایت کلمه بوده‌اند. اما لازمه یک ولی اجتماعی یک امام ولایت تصرف نیست. از نظر شیعه ولایت به سه معنی به کار رفته است.
اول از جنبه‌ی سیاسی دوم از جهت بیان احکام دینی و سوم از جنبه‌ی معنوی به عنوان حجت و قطب عالم امکان البته این بر آن معنی نیست که خالق و رازق و … از جانب خدا این انسان‌های کامل هستند.
خداوند با اینکه از همه چیز بی‌نیاز است باز رسولانی را به عنوان نگهبان و هم قبض کننده ارواح معرفی می کند. بی‌نیازی خداوند بدین معنا نیست که خداوند امور عالم را بدون کارگزار انجام می‌دهد. آیات بسیاری در قرآن مؤید این مطلب است که فرشتگان الهی کارگزاران خداوند در انجام امور عالم هستند.
تعیین حدود ولایت تکوینی امری است که بر ما روشن نیست اما نکته مهم در مسأله ولایت تکوینی این است که بنده‌ای که در این مرحله از کمال قرار دارد آن چیزی را اراده کند که خداوند اراده می‌کند و از خواسته‌های نفسانی بکلی مبرا و منزه است. و این قدرت او تابع هوس‌هایش نیست. و اصلاً به سود و زیان خود نمی‌اندیشند.
ولایت به این معنی مربوط به حیطه‌ی عرفان می شود.
در ادعیه می خوانیم:
«بیمنه رزق الوری»
منابع:
ولاءها و ولایتها، مرتضی مطهری
