تاریخچه ی:
سازمان قضایی هخامنشی
تفاوت با نگارش: 7
| | V{maketoc} | | V{maketoc} |
| | !سازمان قضائی و آئین دادرسی هخامنشیان | | !سازمان قضائی و آئین دادرسی هخامنشیان |
| | __وضعیت قضاوت در کشورهای فتح شده__ | | __وضعیت قضاوت در کشورهای فتح شده__ |
| | تشکیلات فضایی ممالک غیر ایرانی ظاهراً وضع قضایی خود را به همان شکل پیشین خود حفظ کرده بودند . یعنی اقوام تحت سلطه با توجه به آیین و مقررات مذاهب و ادیان خاص خود به قضاوت میپرداختند و ((هخامنشیان |حاکمان هخامنشی)) هیچ دخالتی در نظام اجتماعی ایشان نمی نمودند . | | تشکیلات فضایی ممالک غیر ایرانی ظاهراً وضع قضایی خود را به همان شکل پیشین خود حفظ کرده بودند . یعنی اقوام تحت سلطه با توجه به آیین و مقررات مذاهب و ادیان خاص خود به قضاوت میپرداختند و ((هخامنشیان |حاکمان هخامنشی)) هیچ دخالتی در نظام اجتماعی ایشان نمی نمودند . |
| | این یکی از ملاک ها و عوامل بسیار مهم ساختار قدرت هخامنشی بود که نقش بسیار زیادی در ثبات این دولت و ماندگاری آن داشت . همچنین امکان حفظ فرهنگ های محلی و نظام های عادی در جوامع جدید را فراهم می ساخت . | | این یکی از ملاک ها و عوامل بسیار مهم ساختار قدرت هخامنشی بود که نقش بسیار زیادی در ثبات این دولت و ماندگاری آن داشت . همچنین امکان حفظ فرهنگ های محلی و نظام های عادی در جوامع جدید را فراهم می ساخت . |
| | __حیطه اختیارات حاکمان منسوب از طرف هخامنشی ها__ | | __حیطه اختیارات حاکمان منسوب از طرف هخامنشی ها__ |
| | با این حال نسبت به آنچه که به سیاست کشور یا شخص پادشاه مربوط میشد، قضاوت آن توسط قضات بلندپایه و معتمد بنام __ساتراپ ها __و یا توسط پادشاه هخامنشی بود. این ساتراپ ها در واقع نماینده مرکز در استان های اطراف بودند و به نوعی حاکمان هخامنشی محسوب می شدند . | | با این حال نسبت به آنچه که به سیاست کشور یا شخص پادشاه مربوط میشد، قضاوت آن توسط قضات بلندپایه و معتمد بنام __ساتراپ ها __و یا توسط پادشاه هخامنشی بود. این ساتراپ ها در واقع نماینده مرکز در استان های اطراف بودند و به نوعی حاکمان هخامنشی محسوب می شدند . |
| | جرائم مربوط به امنیت کشور از قبیل طغیان و توطئه در صلاحیت ساتراپ ها بوده است، و آنها لااقل در امور جزایی خاص خود ، دارای همان حقوقی بوده اند که پادشاهان هخامنشی دارا بوده اند. | | جرائم مربوط به امنیت کشور از قبیل طغیان و توطئه در صلاحیت ساتراپ ها بوده است، و آنها لااقل در امور جزایی خاص خود ، دارای همان حقوقی بوده اند که پادشاهان هخامنشی دارا بوده اند. |
| | __نظام قضایی در استان ماد و پارس__ | | __نظام قضایی در استان ماد و پارس__ |
| - | در مورد تشکیلات قضایی ممالک ایرانی امپراطوری باز هم باید بین ممالکی که اقوام((پارس))و ((ماد ها|ماد)) در آنجاها زندگی میکرده اند با سایر ممالکی که بقیه اقوام ایرانی در آنجا سکونت داشتهاند تفاوت قائل شد . |
+ | در مورد تشکیلات قضایی ممالک ایرانی امپراطوری باز هم باید بین ممالکی که اقوام ((پارس ها )) و ((ماد ها|ماد)) در آنجاها زندگی میکرده اند با سایر ممالکی که بقیه اقوام ایرانی در آنجا سکونت داشتهاند تفاوت قائل شد . |
| | با توجه به وجوه اشتراکی که خصوصاً از لحاظ سیاسی بین قوم پارس و ماد وجود داشته است میتوان گفت که در ((پارس)) و ((ماد)) تا اندازه قابل توجهی تشکیلات قضایی و قواعد حقوقی واحد و یا دست کم خیلی شبیه به هم بوده. لیکن در سایر ممالک ظاهراً وضع تقریباً همانند ممالک غیر ایرانی امپراطوری بوده است. | | با توجه به وجوه اشتراکی که خصوصاً از لحاظ سیاسی بین قوم پارس و ماد وجود داشته است میتوان گفت که در ((پارس)) و ((ماد)) تا اندازه قابل توجهی تشکیلات قضایی و قواعد حقوقی واحد و یا دست کم خیلی شبیه به هم بوده. لیکن در سایر ممالک ظاهراً وضع تقریباً همانند ممالک غیر ایرانی امپراطوری بوده است. |
| | به عبارت دیگر در استان هایی مانند ((تمدن عیلام |عیلام)) ، با وجود آنکه ایرانی محسوب می شدند ، بازهم همان ساختار قضایی پیش از حکومت هخامنشی برقرار بود . | | به عبارت دیگر در استان هایی مانند ((تمدن عیلام |عیلام)) ، با وجود آنکه ایرانی محسوب می شدند ، بازهم همان ساختار قضایی پیش از حکومت هخامنشی برقرار بود . |
| | !عدالت و قانون در زمان هخامنشیان | | !عدالت و قانون در زمان هخامنشیان |
| | | | |
| | در زمان هخامنشیان به داوری و احقاق حق اهمیت داده میشد، چنانچه به نقل از ((هرودت ))مورخ نامی آورده شده است: | | در زمان هخامنشیان به داوری و احقاق حق اهمیت داده میشد، چنانچه به نقل از ((هرودت ))مورخ نامی آورده شده است: |
| | *«بیش از هر چیز دادگستری مورد توجه ایرانیان بوده است . چنانچه مردی بسیار بزرگ و باهوش که __دیوکیس__ نام داشت میان قوم ماد قد برافراشت. | | *«بیش از هر چیز دادگستری مورد توجه ایرانیان بوده است . چنانچه مردی بسیار بزرگ و باهوش که __دیوکیس__ نام داشت میان قوم ماد قد برافراشت. |
| | *مادها او را در دهکده خود به عنوان قاضی برگزیدند. ساکنان دهکده های دیگر نیز به سوی او شتافتند و دعاوی خود را به داوری او واگذار نمودند. | | *مادها او را در دهکده خود به عنوان قاضی برگزیدند. ساکنان دهکده های دیگر نیز به سوی او شتافتند و دعاوی خود را به داوری او واگذار نمودند. |
| | *روزی رسید که مردم به هیچکس جز او برای مرافعات خود رو نمیآوردند. سرانجام در یک انجمن همگانی به پادشاهی انتخاب شد.» | | *روزی رسید که مردم به هیچکس جز او برای مرافعات خود رو نمیآوردند. سرانجام در یک انجمن همگانی به پادشاهی انتخاب شد.» |
| | و او کسی نبود جز ((کورش)) بنیادگذار سلسله هخامنشی. | | و او کسی نبود جز ((کورش)) بنیادگذار سلسله هخامنشی. |
| | __تنظیم قانون در دولت هخامنشی__ | | __تنظیم قانون در دولت هخامنشی__ |
| | در مورد جمع آوری قانون در زمان هخامنشی گفته شده است که: | | در مورد جمع آوری قانون در زمان هخامنشی گفته شده است که: |
| | *«در زمان سلطنت ((داریوش))، وی دستور داد که یک قانون مدنی کامل از روی قوانین کشورهای تابعه و قوانین ایران تهیه و مورد عمل قرار دهند که بعدها همان قانون پایه گذار قانونگذاران روم و سایر کشورهای جهان گردید.» | | *«در زمان سلطنت ((داریوش))، وی دستور داد که یک قانون مدنی کامل از روی قوانین کشورهای تابعه و قوانین ایران تهیه و مورد عمل قرار دهند که بعدها همان قانون پایه گذار قانونگذاران روم و سایر کشورهای جهان گردید.» |
| | چنانچه ((افلاطون)) ، قانون ایرانی بعنوان نمونه ای عقل و درایت توصیف شده است . | | چنانچه ((افلاطون)) ، قانون ایرانی بعنوان نمونه ای عقل و درایت توصیف شده است . |
| | __دادگاه های مختلف در این دوره __ | | __دادگاه های مختلف در این دوره __ |
| | *عدالت در زمان هخامنشیان توسط دادگاههایی که به ریاست سران طبقات جامعه تشکیل میشد اجراء میگردید، ایشان در آراء و احکام قضایی خود به سنن کهن و قوانینی که «__داتا__» نامیده میشد استناد میکردند. | | *عدالت در زمان هخامنشیان توسط دادگاههایی که به ریاست سران طبقات جامعه تشکیل میشد اجراء میگردید، ایشان در آراء و احکام قضایی خود به سنن کهن و قوانینی که «__داتا__» نامیده میشد استناد میکردند. |
| | *دادگاههای رسمی دیگری وجود داشت که داوران آنها به «__داته برا__» مرسوم بودند و مستقیماً از طرف پادشاه منصوب میشدند و شغل آنان نیز مورثی بود. | | *دادگاههای رسمی دیگری وجود داشت که داوران آنها به «__داته برا__» مرسوم بودند و مستقیماً از طرف پادشاه منصوب میشدند و شغل آنان نیز مورثی بود. |
| | __استبداد ایرانی یا نظمی اجتماعی ؟__ | | __استبداد ایرانی یا نظمی اجتماعی ؟__ |
| - | موروثی بودن قضات ، نشان از آن دارد که استبداد ایرانی ، به مفهومی که نزد غربی ها معروف است ، نبوده است . چنانچه وراثت موجب می شده است که نظمی اجتماعی خارج از حیطه اختیار شاه وود داشته با و شاه مجبور به پیروی از آن بوده باشد . |
+ | موروثی بودن قضات ، نشان از آن دارد که استبداد ایرانی ، به مفهومی که نزد غربی ها معروف است ، نبوده است . چنانچه وراثت در میان قضات موجب می شده است که نظمی اجتماعی در میان مسؤولین اصلی قضاوت در کشور وجود داشته باشد که خارج از حیطه اختیار شاه وده ا و شاه مجبور به پیروی از آن می بود . |
| | به همین جهت امکان آن نبود که شاه هرکس را که می پسندد و دوست دارد ، نصب کند و از طرف دیگر مجبور بود که کارها و تصمیماتش را با این قضات هماهنگ نماید و از مخالفت با آنها بطور علنی دست بردارد . | | به همین جهت امکان آن نبود که شاه هرکس را که می پسندد و دوست دارد ، نصب کند و از طرف دیگر مجبور بود که کارها و تصمیماتش را با این قضات هماهنگ نماید و از مخالفت با آنها بطور علنی دست بردارد . |
| - | راجع به اهمیت عدالت و اجرای آن در عهده هخامنشی منقول است که کورش از زبان استاد خود گفته است: «__عدالت آن است که به مقتضای قانون و حق باشد و هرچه را از راه حق منصرف شود ستم و بی عدالتی است و قاضی عادل آن است که فتوایش به اعتبار قانون و مطابق حق باشد.__» |
+ | راجع به اهمیت عدالت و اجرای آن در عهده هخامنشی منقول است که کورش از زبان استاد خود گفته است:
*__عدالت آن است که به مقتضای قانون و حق باشد و هرچه را از راه حق منصرف شود ستم و بی عدالتی است و قاضی عادل آن است که فتوایش به اعتبار قانون و مطابق حق باشد.__» |
| | __شورای مشورتی شاهی__ | | __شورای مشورتی شاهی__ |
| | شورایی از داوران شاهی که برای مدت عمر تعیین میشدند در مسائل مشکل حقوقی به او کمک میکردند این شورا خود نیز حق داوری داشت و شاه مراقب بود که مبادا در احکام آنها تجاوزاتی روی دهد. | | شورایی از داوران شاهی که برای مدت عمر تعیین میشدند در مسائل مشکل حقوقی به او کمک میکردند این شورا خود نیز حق داوری داشت و شاه مراقب بود که مبادا در احکام آنها تجاوزاتی روی دهد. |
| | این مسئله هم تأکید دیگری است بر نظام غیر استبدادی حکومت و قضاوت . چرا که وجود قضاتی مادام العمر مانع آن می شد که قضات برای ترس از برکنار شدن ، مخالف حق و قانون عمل کنند و یا بر طبق رضایت شاه عملی نادرست را مرتکب شوند . | | این مسئله هم تأکید دیگری است بر نظام غیر استبدادی حکومت و قضاوت . چرا که وجود قضاتی مادام العمر مانع آن می شد که قضات برای ترس از برکنار شدن ، مخالف حق و قانون عمل کنند و یا بر طبق رضایت شاه عملی نادرست را مرتکب شوند . |
| | __حمایت از قوانین ملت ها __ | | __حمایت از قوانین ملت ها __ |
| | آخرین اعلامیه داریوش برنامه جهانداری اوست که از آن به نام __برنامه فرمانروایی جهانی آریایی__ یاد شده است. | | آخرین اعلامیه داریوش برنامه جهانداری اوست که از آن به نام __برنامه فرمانروایی جهانی آریایی__ یاد شده است. |
| | بدین اساس هر جامعه مذهبی یا قومی که به رسمیت شناخته شده بود قانون نامه ای تهیه کرد و برای آنکه قانون نامه ها لازم الاجراء گردد، او خود را حامی و مروج آنها میدانست و هر یک را «__قانون شاهی__» میخواند و از آن پس در امور قضایی بنابر «__قانون شاهی__» عمل میشد. | | بدین اساس هر جامعه مذهبی یا قومی که به رسمیت شناخته شده بود قانون نامه ای تهیه کرد و برای آنکه قانون نامه ها لازم الاجراء گردد، او خود را حامی و مروج آنها میدانست و هر یک را «__قانون شاهی__» میخواند و از آن پس در امور قضایی بنابر «__قانون شاهی__» عمل میشد. |
| | __قوانین ملت ها __ | | __قوانین ملت ها __ |
| | *__مصری ها :__قانونهای مصری به فرمان داریوش گردآوری شد . | | *__مصری ها :__قانونهای مصری به فرمان داریوش گردآوری شد . |
| | *__مغان زرتشتی : __مغان نیز به دستور داریوش به جمع آوری قوانین خود مشغول شدند و اصل کتاب ((وندیداد))از جمع آوری این قوانین به دست آمده است . | | *__مغان زرتشتی : __مغان نیز به دستور داریوش به جمع آوری قوانین خود مشغول شدند و اصل کتاب ((وندیداد))از جمع آوری این قوانین به دست آمده است . |
| | *__یهودیان :__ یهودیان به دستور داریوش قوانین دین خود را جمع آوری کردند و هنوز هم در __زبان عبری__ قانون را «__دات__» میگویند که از واژه «__داته__» فارسی باستان آمده است. | | *__یهودیان :__ یهودیان به دستور داریوش قوانین دین خود را جمع آوری کردند و هنوز هم در __زبان عبری__ قانون را «__دات__» میگویند که از واژه «__داته__» فارسی باستان آمده است. |
| | __نمایی دیگر از نظم غیر استبدادی با ظاهر فردی __ | | __نمایی دیگر از نظم غیر استبدادی با ظاهر فردی __ |
| | در ایران زمان هخامنشیان، از آنجایی که تمام قدرتها و اختیارات و من جمله قوه قضاییه زیر نفوذ و اقتدار شاه بود، هیچ حق و منطقی در مقابل او عرض وجود نمیکرد و غالباً شاه عمل قضاوت را به یکی از دانشمندان مجرب و سالخورده واگذار مینمود . | | در ایران زمان هخامنشیان، از آنجایی که تمام قدرتها و اختیارات و من جمله قوه قضاییه زیر نفوذ و اقتدار شاه بود، هیچ حق و منطقی در مقابل او عرض وجود نمیکرد و غالباً شاه عمل قضاوت را به یکی از دانشمندان مجرب و سالخورده واگذار مینمود . |
| | بعد از آن یک محکمه عالی وجود داشت که از هفت نفر قاضی تشکیل میشد و پایینتر از محکمه های محلی بود که در سراسر کشور وجود داشت. | | بعد از آن یک محکمه عالی وجود داشت که از هفت نفر قاضی تشکیل میشد و پایینتر از محکمه های محلی بود که در سراسر کشور وجود داشت. |
| | این نشان می دهد که چنین مرسوم بوده است که حتما شاه ، فردی سالخورده و کارکشته و نه جوان و خام را از میان دانشمندان کشورش برگزیند و او عالی ترین مقام قضایی کشور و امپراطوری خواهد بود . | | این نشان می دهد که چنین مرسوم بوده است که حتما شاه ، فردی سالخورده و کارکشته و نه جوان و خام را از میان دانشمندان کشورش برگزیند و او عالی ترین مقام قضایی کشور و امپراطوری خواهد بود . |
| | یعنی چنین نیست که شاه به هر ترتیبی که خود بخواهد ، حکم کند و دیگران را به مجازات برساند تا نابسامانی و اضطراب همه مردم را بگیرد . | | یعنی چنین نیست که شاه به هر ترتیبی که خود بخواهد ، حکم کند و دیگران را به مجازات برساند تا نابسامانی و اضطراب همه مردم را بگیرد . |
| | __نقش کاهنان و غیر کاهنان__ | | __نقش کاهنان و غیر کاهنان__ |
| | قوانین و مقررات را کاهنان وضع میکردند و تا مدت زیادی کار رسیدگی به دعاوی را برعهده داشتند ولی بعدها افرادی به این گونه کارها رسیدگی میکردند که از طبقه کاهنان نبودند . | | قوانین و مقررات را کاهنان وضع میکردند و تا مدت زیادی کار رسیدگی به دعاوی را برعهده داشتند ولی بعدها افرادی به این گونه کارها رسیدگی میکردند که از طبقه کاهنان نبودند . |
| | معمولاً در دعاوی به استثناء آنهایی که از اهمیت فراوان برخوردار بودند ضمانت را میپذیرفتند و در محاکمات از راه رسم خاص و منظمی پیروی میشد. | | معمولاً در دعاوی به استثناء آنهایی که از اهمیت فراوان برخوردار بودند ضمانت را میپذیرفتند و در محاکمات از راه رسم خاص و منظمی پیروی میشد. |
| | __نقش و اختیارات شاه __ | | __نقش و اختیارات شاه __ |
| | درزمان هخامنشیان چون ریاست عالیه امور قضایی کشور برعهده شاه بود، او بزرگترین داور محسوب شده و احکام نهایی با رأی و صلاحدید او صادر میشد . | | درزمان هخامنشیان چون ریاست عالیه امور قضایی کشور برعهده شاه بود، او بزرگترین داور محسوب شده و احکام نهایی با رأی و صلاحدید او صادر میشد . |
| | شاه میتوانست مجرم را عفو نموده یا در مجازات وی تخفیف داده و یا مجازاتی دیگر غیر از آنچه که در قانون پیش بینی شده بود مقرر نماید و حتی کیفرهای دیگر را نیز به نحوی که صلاح میدید در مورد مجرمین به مورد اجرا میگذاشت. | | شاه میتوانست مجرم را عفو نموده یا در مجازات وی تخفیف داده و یا مجازاتی دیگر غیر از آنچه که در قانون پیش بینی شده بود مقرر نماید و حتی کیفرهای دیگر را نیز به نحوی که صلاح میدید در مورد مجرمین به مورد اجرا میگذاشت. |
| | چنین حقی معمولا در همه قوانین کشورها ، بصورت های کم یا زیاد وجود دارد و عالی ترین فرد اجازه نقض حکم را داراست . چنانچه رئیس جمهور در کشور ((آمریکا)) می تواند حکم اعدام را نقض کند و یا حتی برخی قوانین ((کنگره آمریکا |کنگره)) ( مجلس در نظام آمریکا ) را نقض کند . | | چنین حقی معمولا در همه قوانین کشورها ، بصورت های کم یا زیاد وجود دارد و عالی ترین فرد اجازه نقض حکم را داراست . چنانچه رئیس جمهور در کشور ((آمریکا)) می تواند حکم اعدام را نقض کند و یا حتی برخی قوانین ((کنگره آمریکا |کنگره)) ( مجلس در نظام آمریکا ) را نقض کند . |
| | __آئین دادرسی و روش محاکمه __ | | __آئین دادرسی و روش محاکمه __ |
| | در زمان هخامنشیان برای آنکه کار محاکمات به درازا نکشد برای هر نوع دعوی مدت زمان معینی مقرر شده بود که می بایست در ظرف آن مدت حاکم صادر شود . | | در زمان هخامنشیان برای آنکه کار محاکمات به درازا نکشد برای هر نوع دعوی مدت زمان معینی مقرر شده بود که می بایست در ظرف آن مدت حاکم صادر شود . |
| | همچنین به طرفین دعوی پیشنهاد سازش از طریق داوری میکردند تا دعوایی که میان انها اتفاق افتاده است توسط داور و به طرفین مسالمت آمیز حل و فصل شود . | | همچنین به طرفین دعوی پیشنهاد سازش از طریق داوری میکردند تا دعوایی که میان انها اتفاق افتاده است توسط داور و به طرفین مسالمت آمیز حل و فصل شود . |
| | __سخنگویان قانون یا وکیلان __ | | __سخنگویان قانون یا وکیلان __ |
| | چون رفته رفته سوابق قضایی زیاد شد و قوانین و مقررات طول و تفصیل پیدا کرده بود گروه خاصی به نام «__سخنگویان قانون__» پیدا شدند که مردم در امور قضایی با آنها بحث و مشورت میکردند و برای پیش بردن دعاوی خود از ایشان کمک میگرفتند. | | چون رفته رفته سوابق قضایی زیاد شد و قوانین و مقررات طول و تفصیل پیدا کرده بود گروه خاصی به نام «__سخنگویان قانون__» پیدا شدند که مردم در امور قضایی با آنها بحث و مشورت میکردند و برای پیش بردن دعاوی خود از ایشان کمک میگرفتند. |
| | + | !همچنین ببینید |
| | + | *__((پایتخت هخامنشیان))__ |
| | + | *__((تخت جمشید))__ |
| | + | *__((خط میخی هخامنشی))__ |
| | + | *__((نظام اجتماعی هخامنشی))__ |
| | + | *__((زبان در دوره هخامنشی))__ |
| | + | *__((دین و معماری هخامنشی))__ |
| | + | *__((قانونگزاری در اسطوره های ایرانی ))__ |
| | + | * __((وصیت داریوش به خشایارشاه))__ |
