: صنعت دباغی

!اطلاعات اولیه

((پوست)) از نظر شیمیایی ((دنیای پلیمر|پلیمری)) است از ((اسید آمینه|اسیدهای آمینه)) که آنها را اصطلاحا ((پروتئین)) می‌نامند. اسیدهای آمینه از طریق __پیوندهای پپتیدی__ ، براحتی می‌توانند تحت تاثیر __میکرو ارگانیسم__ و عوامل بیرونی دیگر قرار گیرند. در این صورت زنجیر پروتئین گسسته شده و پوست ، کیفیت طبیعی خود را از دست خواهد داد.

از اینرو برای جلوگیری از هجوم و نفوذ میکرو ارگانیسمها و عوامل موثر بیرونی در پوست ، باید تغییراتی که تغییر اساسی در ماهیت پوست وارد نکند، بر روی آن بوجود آورد. این عملیات را __~~green:دباغی پوست~~__ گویند و صنعت مرتبط با آن ، ~~green:__صنعت دباغی__~~ (__Tanning Industry__) می‌باشد.

	{img src=img/daneshnameh_up/b/bc/1029.jpg}		{img src=img/daneshnameh_up/b/bc/1029.jpg}

!دباغی با مواد گیاهی

از قسمتهای مختلف گیاه یعنی پوست ، تنه ، برگ ، شاخه ، میوه و ریشه گیاهان ، می‌توان مواد دباغی تهیه کرد. از آن جمله می‌توان پوست درخت صنوبر ، کاج ، بلوط ، فندق ، ((کائوچو)) ، سماق و … را نام برد. برای تهیه عصاره یا جوهر دباغی ، مواد مذکور را با روشهای ویژه‌ در ((آب)) می‌خیسانند. در این عمل مواد ((جامد)) و مواد ((محلول)) برای دباغی بدست می‌آید. به مواد جامد مقداری ((جوش شیرین| بی‌سولفیت سدیم)) اضافه می‌کنند تا این مواد را ((قابلیت انحلال مواد|حل)) کند.

!دباغی با مواد شیمیایی

!!دباغی با کروم

بر عکس مواد دباغی گیاهی که منشاء گیاهی دارند ، دباغی با ((کروم|نمکهای کروم)) منشاء ((شیمی معدنی|معدنی)) داشته و برای پوست‌های سبک کارایی دارد. برای تهیه مواد دباغی با کروم ، از سنگ معدن __کرومیت__ (متشکل از %68 اکسید کروم ( III ) و %32 اکسید آهن ( II ) ) استفاده می‌شود. دوام پوست دباغی شده با نمک کروم ، حدود سه برابر دوام پوست دباغی شده با مواد گیاهی است.

!!دباغی با زاج سفید

این نوع دباغی از روشهای بسیار قدیمی است. برتری دباغی __خز__ با __زاج سفید__ در این است که بعلت بیرنگ بودن آن ، اثری بر روی موی خز باقی نمی‌ماند. در صورتی که در دباغی بوسیله مواد گیاهی و کروم ، موهای پوست بیرنگ می‌شود.

!!دباغی با نمکهای آهن

در این روش ، از نمکهای مختلف ((آهن)) استفاده می‌شود که از آن جمله ، می‌توان __سولفات آهن III__ ، __کلرید__ و __سولفات آهن III__ (فتالاتهای آهن III ) و … را نام برد.

!!دباغی با سولفات زیرکُنیم

پوستهای اسیدی شده را با محلول __سولفات زیرکنیم__ نیم دباغی می‌کنند. برای دباغی با این روش ، زمانی نمک دباغی به پوست نیم دباغی شده اضافه می‌شود که پوست همراه با ده درصد وزن خود با __اکسید زیرکنیم__ همراه باشد. پس از عملیات دباغی ، پوست را با __بی‌کربنات سدیم__ ، قلیایی می‌کنند.

!!دباغی با مواد روغنی

روغن ماهی و برخی از روغنهای گیاهی مانند __روغن دانه آفتاب گردان__ ، خاصیت دباغی داشته و برای دباغی پوست __شوکا__ و __بز کوهی__ که معمولا در تهیه لباس و دستکش کاربرد دارند، مصرف می‌شوند.

!!دباغی با مواد سنتزی ( سینتان )

این ((مواد دباغی)) که امروزه جایگزین مواد دباغی طبیعی شده‌اند، خود به چهار دسته تقسیم می‌شوند:

*__سینتان متروسیکلیکی:__ که از ((ملامین)) ساخته می‌شود.

!!دباغی با فرمالدئید

در این روش ، محلول دباغی که شامل ((آب)) ، فرمالدئید و قلیا است، ولی می‌توان به جای سود ، از بی‌کربنات سدیم ، ((کربنات کلسیم)) یا کربنات منیزیم نیز استفاده کرد.

	{img src=img/daneshnameh_up/2/20/leth.jpg}		{img src=img/daneshnameh_up/2/20/leth.jpg}

!!دباغی نیم کرومی

این نوع دباغی با نمکهای کروم و مواد گیاهی انجام می‌گیرد که ممکن است در آن از سه روش استفاده شود.

*دباغی اولیه با محلول کروم و دباغی مجدد با محلول دباغی گیاهی

*دباغی اولیه با مواد گیاهی و دباغی مجدد در محلول کروم

*دباغی بوسیله مواد گیاهی و محلول کروم بطور همزمان.

این روش دباغی برای چرم رویه بویژه برای تهیه چرمهای بسیار خوب ، ضد آب ، چرمهای ضخیم ، دباغی چرم زیره و لباس مورد استفاده قرار می‌گیرد. عیب این روش آن است که چرم بسهولت چروک برمی‌دارد.

!!دباغی نیم زاجی

به سه روش انجام می‌گیرد:

*دباغی اولیه در محلول ((زاج سفید)) و دباغی مجدد در محلول عصاره گیاهی

*دباغی اولیه در محلول عصاره گیاهی و دباغی مجدد در محلول زاج سفید

*دباغی با محلول عصاره گیاهی و زاج سفید بطور هم زمان

پوست دباغی شده که در پایان بصورت ((چرم)) بدست می‌آید، دارای مقدار زیادی آب است. بنابراین قبل از هر عمل دیگر بر روی چرم حاصل ، باید آب از آن گرفته شود این عمل بوسیله ماشین آبگیری یا پرس کردن و … انجام می‌گیرد.

!مباحث مرتبط با عنوان

*((چرم))

*((پوست))

*((صنعت چرم سازی))

*((انواع روغن طبیعی ویژه چرم سازی))

*((مواد دباغی))