: انعقاد آب

	{img src=img/daneshnameh_up/4/46/vap.gif}		{img src=img/daneshnameh_up/4/46/vap.gif}

!نگاه کلی

وجود ناخالصیهای ((محلول سوسپانسیون|معلق)) و ((محلول کلوئیدی|کلوئیدی)) در ((آب)) که باعث ایجاد رنگ و بو و طعم نامطبوع آب می‌شوند، لزوم ((تصفیه آب)) را مطرح می‌کند. این ناخالصیها به کمک صاف کردن ، قابل رفع نیستند، لذا از روش انعقاد و لخته‌سازی برای حذف آنها استفاده می‌شود. افزودن یک ماده منعقد کننده به آب باعث ((واکنش خنثی شدن|خنثی شدن)) بار ذرات کلوئیدی شده ، این ذرات با نزدیک شدن به هم ذرات درشت دانه و وزین‌تری را ایجاد می‌کنند.

برای کامل کردن این عمل و ایجاد لخته‌های بزرگتر از مواد دیگری به نام __کمک منعقد کننده__ استفاده می‌شود. لخته‌های بدست آمده که ذرات معلق و کلوئیدی را به همراه دارند، به حد کافی درشت هستند و به‌راحتی ته‌‌نشین و صاف می‌شوند.

!مکانیسم انعقاد

معمولا برای حذف مواد کلوئیدی آب و ((فاضلاب)) ، از ترکیبات فلزاتی مانند ((آلومینیوم)) ، ((آهن)) یا برخی از ترکیبات الکترولیت استفاده می‌شود. املاح ((فلز|فلزات)) که به عنوان منعقد کننده وارد آب می‌شود، در اثر ((هیدرولیز)) به صورت یونی یا ((باز|هیدروکسید)) یا هیدروکسیدهای باردار ، در می‌آید. بوجود آمدن این مولکول باردار بزرگ با خنثی نمودن ذرات کلوئیدی و کاهش پتانسیل زتا (اختلاف پتانسیل بین فاز پخش شده و محیط اطراف آن) که عامل اصلی دافعه بین ذرات کلوئیدی می‌باشد، امکان لازم برای عمل نمودن ((نیروی واندروالسی)) بوجود می‌آورند که موجب چسبیدن ذرات به یکدیگر می‌شود.

بنابراین ، عامل اصلی حذف بار کلوئیدها ، یونهای فلزی نیستند، بلکه محصولات حاصل از هیدرولیز آنها می‌باشد. با توجه به آزمایشات مختلف ، یونهای فلزات سه ظرفیتی در عمل انعقاد ، مؤثرتر از سایر یونها می‌باشند. عمل انعقاد توسط عمل لخته‌سازی تکمیل شده ، ذرات بزرگتر شروع به ته‌نشینی می‌کنند. در مرحله ته‌‌نشینی ، عامل زمان بسیار مهم می‌باشد و با قطر ذرات رابطه مستقیم دارد.

!نواع منعقد کننده‌ها

!!منعقد کننده‌های آلومینیوم‌دار

*__~~green:سولفات آلومینیوم Al₂(SO₄)₃, n H₂O :~~__ که نام تجاری‌اش __آلوم__ یا __زاج سفید__ می‌باشد. با اضافه کردن به آب یا بی‌کربنات‌ کلسیم و آب واکنش داده ، __هیدروکسید‌ آلومینیوم__ ایجاد می‌کند که هیدروکسید آلومینیوم مرکزی برای تجمع مواد کلوئیدی ، بدون بار شده ، لخته‌های درشت‌تر ایجاد می‌کند. در صورت ناکافی بودن قلیائیت محیط برای ایجاد هیدروکسید آلومینیم ، از ((آب آهک)) و کربنات سدیم استفاده می‌شود. چون __⁺H__ مانع تشکیل هیدروکسید آلومینیوم می‌شود. عیب مهم استفاده از زاج ، ایجاد سختی کلسیم و __CO₂__ (عامل ((خوردگی فلزات|خورندگی))) می‌باشد.

*__~~green:آلومینات سدیم Na₃AlO₃ :~~__ این ترکیب هم در اثر واکنش با بی‌کربنات ‌کلسیم ایجاد هیدروکسید آلومینیوم می‌کند. به علت خاصیت قلیایی ، احتیاج به مصرف باز اضافی ندارد.

!!منعقد کننده‌های آهن دار

*__~~green:سولفات فرو (FeSO₄, 7H₂O):~~__ با ایجاد هیدروکسید آهن III ، باعث انعقاد ذرات کلوئیدی می‌شود. همراه ((آب آهک|آهک هیدراته)) استفاده می‌شود.

*__~~green:سولفات فریک:~~__ می‌تواند همراه یا بدون آهک هیدراته مصرف شود و از لحاظ اقتصادی با صرفه‌تر از زاج است. مزایتش نسبت به زاج در میدان وسیعی از ((معرف PH|PH)) عمل می‌کند. زمان لازم برای تشکیل لخته‌ها کمتر است و لخته‌ها درشت‌تر و وزین‌تر هستند. با استفاده از سولفات فریک در PH حدود 9 ، ((منگنز)) موجود در آب حذف می‌شود و باعث از بین رفتن طعم و بوهای خاص آب می‌شود.

*__~~green:کلرور فریک (FeCl₃, 6H₂O):~~__ از پر‌مصرف‌ترین منعقد کننده‌‌هاست و به صورت پودر ، مایع یا متبلور به فروش می‌رسد. در اثر واکنش با بی‌کربنات کلسیم یا هیدروکسید کلسیم ، ایجاد هیدروکسید آهن III می‌کند که مرکزی برای تجمع مواد کلوئیدی به شمار می‌رود.

!عوامل مؤثر در انعقاد

#__PH و قلیائیت:__ به علت حذف __⁺H__ از محیط ، برای ایجاد هیدروکسیدهای فلزی باید PH قلیایی باشد. برای تنظیم PH ، اغلب از آب آهک استفاده می‌شود، ولی نباید در حدی باشد که باعث افزایش بی‌رویه سختی آب شود.

#__مقدار ذرات معلق:__ هرچه ذرات معلق بیشتر باشد، مصرف کننده منعقدها هم بالا می‌رود.

#__اثر عوامل فیزیکی:__ با کاهش دما و نزدیک شدن به صفر ، مشکلات جدی در امر انعقاد بوجود می‌آید و لخته شدن کاهش می‌یابد. به همین دلیل ، مقدار مصرف منعقد کننده‌ها در تصفیه خانه‌ها در زمستان بیشتر از تابستان است.

#__مواد منعقد کننده:__ قدرت انعقاد بالا ، انعقاد کنندگی در گستره PH وسیع و همچنین مناسب بودن قیمت از خواص یک منعقد کننده خوب می‌باشد. علاوه بر این می‌توان از کمک منعقد کننده‌ها ، __CO₂__ محلول ، دور همزنهای مورد استفاده در عملیات انعقاد از عوامل مؤثر انعقاد نام برد.

!کمک منعقد کننده‌ها

کمک منعقد کننده‌ها با ایجاد پل بین ذرات ریز لخته حاصل از کار منعقد کننده‌ها ، آنها را به صورت لخته‌های درشت و سنگین در آورده ، عمل ته‌‌نشینی را سرعت می‌بخشند. همچنین محدوده ((معرف PH|PH)) بهینه را گسترش داده ، مقدار مصرف ماده منعقد کننده را کاهش می‌دهند.

	{img src=img/daneshnameh_up/e/e9/Water20Supply2.jpg}		{img src=img/daneshnameh_up/e/e9/Water20Supply2.jpg}

!!چند نمونه از کمک منعقد کننده‌ها‌ مورد استفاده در تصفیه خانه‌ها

*__~~green:آهک هیدراته:~~__ برای جبران کمبود قلیائیت محیط و از بین بردن CO₂ و کاهش ((سختی آب)) استفاده می‌‌شود.

*__~~green:گاز کلر:~~__ از بین بردن مواد آلی موجود در آب که عامل ممانعت کننده در انعقاد هستند.

*__~~green:پلی الکترولیتها:~~__ دارای خواص ((شیمی پلیمر|پلیمر)) و الکترولیتی بوده ، می‌توانند اندازه لخته‌‌ها را درشت‌تر نمایند. از دیگر موارد مورد استفاده ، سیلیس فعال یا سدیم سیلیکات و بنتونیت (((صنعت سرامیک|عامل پلاستیسیته کردن سرامیک))) می‌باشد.

!آزمایش جار

برای تعیین میزان ماده منعقد کننده لازم و همچنین PH بهینه برای عمل انعقاد ، از ((آزمایش جار)) استفاده می‌شود. دستگاه جار از 6 ((بشر)) تهیه شده است که از نمونه مورد نظر بطور مساوی در تمام بشرها ریخته ، PH را به ترتیب 2 ، 4 ، 6 ، 8 ، 10 ، 12 در نظر می‌گیریم. به هر بشر به مقدار مساوی از منعقد کننده و کمک منعقد کننده مورد نظر ریخته می‌شود و در دمای معین به مدت 20 دقیقه بشرها هم زده می‌شود.

بعد از این مدت ، آب هر یک را به استوانه‌های مدرج انتقال داده ، منتظر ته‌نشین شدن آنها می‌مانیم. بهترین جواب بیشترین رسوب تشکیل شده و زلالترین محلول رویی می‌باشد. با این ترتیب گستره PH بهینه معلوم می‌شود.

مباحث مرتبط بت عنوان

*((آب))

*((آب آهک))

*((آزمایش جار))

*((آلودگی آب))

*((تصفیه آب))

*((فاضلاب))

*((معرف PH))

*((هیدراتاسیون))

*((هیدرولیز))