تاریخچه ی:
نوح بن نصر سامانی
تفاوت با نگارش: 1
| | V{maketoc} | | V{maketoc} |
| | !نوح بن نصر سامانی | | !نوح بن نصر سامانی |
| - | (امیر حمید) |
+ | __(امیر حمید)__ |
| | « 343- 331 ق / 954- 943 م» | | « 343- 331 ق / 954- 943 م» |
| - | روایات راجع به پایان روزگار نصر بن احمد بن اسماعیل سامانی تا حدی مغشوش است. به خصوص نکتهای که بالافاصله بعد از وفات او، وزارت نوح به دست یک تن از فقهای عصر، معروف به حاکم جلیل که مدتی نیز حاکم ((بخارا)) بود، میافتد، نشانگر آن است که برکناری نصر با غلبه فقها باید ارتباط داشته باشد. همچنین گفتهاند که در پایان روزگار امیر نصر، هیچ کس از بزرگان دولت ((سامانیان)) باقی نمانده بود، از آن که برخی مرده و بعضی دیگر در حق یکدیگر سعایتها کرده و موجب هلاک یکدیگر شده بودند. از این مطلب چنین بر میآید که اواخر عهد فرمانروایی این امیر، در توطئههای مرموز طولانی سپری شده است و شاید به دلیل از بین بردن عمدی اسناد رسمی، از آن احوال در تاریخ به اشارههای کوتاهی اکتفا شده است. |
+ | روایات راجع به پایان روزگار نصر بن احمد بن اسماعیل سامانی تا حدی مغشوش است. |
| - | ! آثار ضعف و انحطاط در قدرت امیران بخاراr />با اارت می نو در شعبان 331 ق / ل 943 م که با غله فقها و اه مقن شد، آثا ضعف و احطاط در قدرت ایان بخارا پدد آمد. وزیر وی قیه ابوالفضل محمد ب م که اکم لیل به قلی م لئمه نز خوانده مید بیشتر اوات خود را به بادت میذراند و به همین لیل از امور مملکت داری بی بهره بد. البته چنین شخصی ((قادر)) به جلوگیری از دشواریهای ناشی از بحراهای واخر امار نصر نبود ه خصوص مسئله ویرای زانه را که د سالها طغیان خارا و ماجرای برادران نصر مخارج سنگینی بر آن تحمیل شده بود تنوانست جبران کرده و دارک ببیند. ا این و وزارت او به فقر ((خزانه))، نرضایتی لکر و پریشانی عامه را افزد که سعیش در دفع این شواریها نیز بی حاصل ماند. به روایت گردیزی مبلغ شصت میلیون درهم به لشکریان اد ولی با این حال هیچ کس از او خشنود و ((راضی)) نشد. از طرفی دیگر در اطراف مملکت شورشهایی روی داد که برای دفع آنها پول و لشکر لازم بو که هیچ یک از این دو عامل وجود نداشت. |
+ | __~~green:ب و نکی که بالفاه د ا وات ا، وزار وح ب یک ن ا قای ، مرو به ام لیل که دتی نیز حاک ((خار)) بود میاد، نانگر آن است که رکنای نر با له فها اید ارتبا داشته باشد.~~__ |
| - | ! تحریک و توطئه طرفداران ابوعلی
وقتی نوح به اشاره این وزیر، ((ابوعلی غانی)) را که ر عد امارت نصر، خود و پدرش خدمتها و جانفشانیهایی در راه ((آل سامان)) کرده بودن ب سعایت بدخواهان و مخالفان از امارت خراسا معزول ر «333 ق / 944 م»، با تحریک و توطئه طرفدارا ابوعلی مواجه شد. در بخارا احمدبن مویه یکی خوشاوندان ابوعلی به ایجاد ارضایتی در بین اهل سپاه متهم شد و به تحریک ویر و امر نوح در زیر ضربات تازینه جان سپرد «335 ق / 946 م». اما ابوعلی زیر بار عزل نرفت و ((براهیم سیمجور ))را که از جانب نوح به جای منصوب شده بود نتواست خراسان را از وی باز ستاند و در مرو که امیر نو به قصد دفع عصیان ابو علی لشکر آورد، با شورش و غوغای سپاه خویش مواجه شد که ل ویر را طلب میکردد و او را موجب خشم لشکر و محرک عیان میر غانی میشمردند. در وقع با وزارت این فقیه، بی نظمی در کارها رخنه کرده بود: مواجب لشکریان عقب میافتاد و ر مع آوری خراج نی نابسامانیها رخ میداد که موجب نارضایتی عموم مدم بود. بالاخره اراضیان لشکر، ظاهراً با موافقت پنهانی نوح، وزیر فقیه را به قتل رساندند که بدین گونه دو ماه پس از قتل ((احمد بن حمویه)) و نیز کشته شد. |
+ | هنین گتهاند که د ایان رزگار ایر ن، هی ک از بزگان دولت ((امانین)) بای نمانه بود، چرا که ی مرد و بعی یر در ق یکدیر عایها کرده و موب هاک یکدیگر شده بوند. |
| - | ! لشکر، طالب عزل و قتل نوح
ولی حتی قتل وزیر و رهایی از استبداد او هم، نوح را از خشم و ناخرسندی لشکر که طالب عزل و قتل او بودد نرهانید تا این که عاقب همین نخرسندیها سبب شد کار(( ابعلی چغانی ))و همدستان در ظهر ترد نسبت به امیر بخارا باا گیرد. در واقع ابو علی نیز ابراهیم بن احمد، عموی نوح ر که بعد از ماجرای باز به ((مول)) گیخته بد، ب خراسا دعو و و را ب اارت گمشت. شکریان نو نی که بعد ا قت اکم جلیل همچنان به بب خالی بدن خزانه از ریات مواجب خویش محروم بودند، الباً به امید دریاف حوقشان ه شورگران میپوستند. اوی از ((جیحون)) گشت در ((خار ))ابراهیم بن ام را به اارت اعلام ک که به همین لیل نو اچ به ((سمرقند)) گریخت. |
+ | از این مطلب نین ب میید ک اوار ه رماروایی این امیر در وه رو وای ری ه ات ای به لی از ی بردن مدی اا رمی ا احو در اری به ارهای کوهی کا ه است. |
| - | ا احاد ارای با امیر چغای یشتر از دو ماه طول نکشید. ابو علی چون از جانب ابرهیم ایمنی ناشت ب چغانیان رفت ولی در و ابراهیم که از عهده مخالفت با ال بخار که هو واه امیر نوح بودند بر نمیم، نوح را به بخارا خواند و ب ی ترتیب از وی مذرت خواست. وح در بخارا، ر خلاف پیمان، ابراهیم را تقی کد و ا شرشیا هم ه خشونت رفتار کرد. ه ان تیب امارت اسا را به ((منصور ن قتکین))، ا رکان اسیاب داد که لشکری نته و در عین ا به ل سامان در جنگها خدمت بسیار کرده د داد. |
+ | !اا دای لمر امانی />!!وزار حاکم یل در ارا />__~~green:با اار می نوح در بان 331 / ریل 943 م~~__ />__~~green:ک با لبه ق و ا هماه شد، ار و نا ر ادار یا بارا پدید د. ~~__ |
| - | ! شکست ابولی چغانی در جنگ با امیر نوح
ابوعلی چان ک نوز داعیه امرت خراسا را داشت از بلخ را خارا را یش گر در ن جا تهدید ایر نوح پرداخت. اما در جگ سختی ک می دو طر در گرفت شکست خورده و ناچار ب چغانی عب نشینی کد. با آن که لشکر بخارا چغایان را غارت کرد، سرانجام کار به مصالحه کشید و ابو علی نچر مان کوم چانیان که از قدیم به ندانش اختصاص داشت راضی ش. ما در این مین منصور ب راتکین، از افراط در شرابخاری وفا یات، نوح بار دیگر امارت خراسا را به ابو علی انی داد بدین ترتیب ابو علی به خراسا بازگشت و کار امارت آن دیار را به دست گرفت «340 ق / 951 م». |
+ | ویر وی، __~~blue:یه~~__ __اال د ن اد ک حاکم جیل قو شمس اا نی خانده میشد __بیر ات و ا به ادت میران و ب مین دیل ا اور مل داری بی بهر بود. |
| - | این بار خراسان توسط ابوعلی نظم و امنیت از دست رفته خود را باز یافت و ابو علی بعد از اعده نظم، با ((آل بویه)) که در این ایام در عراق قدرتی یافته و قلمرو سامانیان را در خراسان تهدید میکردند، در حدود ((ری)) درفاد. با این وجود صلحی که او با رکن الدوله دیلمی کرد، مقبول دربار بخارا واقع نشد و نوح، ابو علی را مجدداً از امارت ((خراسان ))عزل کرد، اما مقارن همین ایام نوح وفات یافت «ربیع الثانی 343 ق / آگوست 954 م». بعد از مرگش او را امیر حمید خواندند. |
+ | البته چنین شخصی قادر به جلوگیری از دشواریهای ناشی از بحرانهای اواخر امارت نصر نبود به خصوص مساله ویرانی خزانه را که در سالهای طغیان بخارا و ((فتنه ی برادران نصر بن احمد بن اسماعیل سامانی|ماجرای برادران نصر)) مخارج سنگینی بر آن تحمیل شده بود ،تنوانست جبران کرده و تدارک ببیند.
*از اینرو وزارت او بر فقر خزانه، نارضایتی لشکر و پریشانی عامه افزود و سعیش در دفع این دشواریها نیز بی حاصل ماند.
به روایت __گردیزی__
*مبلغ شصت میلیون درهم به لشکریان داد ولی با این حال هیچ کس از او خشنود و راضی نشد.
*از طرفی دیگر در اطراف مملکت شورشهایی روی داد که برای دفع آنها پول و لشکر لازم بود که هیچ یک از آن دو مهیا نبود.
!!ناکار آمدی حاکم جلیل و قتل وی
وقتی نوح به اشاره این وزیر، ((فتنه ی برادران نصر بن احمد بن اسماعیل سامانی|ابوعلی چغانی)) را که در عهد امارت نصر، خود و پدرش خدمتها و جانفشانی هایی در راه (( سامانیان)) کرده بودند به سعایت بدخواهان و مخالفان از امارت خراسان معزول کرد «333 ق / 944 م»، با تحریک و توطئه طرفداران ابوعلی مواجه شد.
در بخارا احمدبن حمویه یکی از خویشاوندان ابوعلی به ایجاد نارضایتی در بین اهل سپاه متهم شد و به تحریک وزیر و امر نوح در زیر ضربات تازیانه جان سپرد «335 ق / 946 م».
ابوعلی چغانی زیر بار عزل نرفت و ((ابراهیم سیمجور )) نیز که از جانب نوح به جای ابوعلی چغانی منصوب شده بود نتوانست خراسان را از ابوعلی باز ستاند . __در مرو که امیر نوح به قصد دفع عصیان ابو علی چغانی لشکر آورد، با شورش و غوغای سپاه خویش مواجه شد که عزل وزیر را طلب میکردند و او را موجب خشم لشکر و محرک عصیان امیر چغانی میشمردند. __
در واقع با وزارت این فقیه، بی نظمی در کارها رخنه کرده بود:
**مواجب لشکریان عقب میافتاد و
**در جمع آوری خراج نیز نابسامانیها رخ میداد که موجب نارضایتی عموم مردم بود.
__~~green:بالاخره ناراضیان لشکر، ظاهراً با موافقت پنهانی نوح، وزیر فقیه را به قتل رساندند که بدین گونه دو ماه پس از قتل ((احمد بن حمویه)) او نیز کشته شد~~.__
!! اتحاد ناکام مخالفان نوح بن نصر سامانی
*__ابوعلی چغانی__
*__ابراهیم بن احمد عموی نوح نصر سامانی__
ولی حتی قتل وزیر و رهایی از استبداد او هم، نوح را از خشم و ناخرسندی لشکر که طالب عزل و قتل او بودند نرهانید.
تا این که عاقبت همین ناخرسندیها سبب شد کار ((فتنه ی برادران نصر بن احمد بن اسماعیل سامانی|ابوعلی چغانی ))و همدستانش در اظهار تمرد نسبت به امیر بخارا بالا گیرد.
در واقع ابو علی ، ابراهیم بن احمد، عموی نوح را که بعد از ((فتنه ی برادران نصر بن احمد بن اسماعیل سامانی|ماجرای خباز)) به ((موصل)) گریخته بود، به خراسان دعوت و او را به امارت گماشت.
لشکریان نوح نیز که بعد از قتل حاکم جلیل، همچنان به سبب خالی بودن خزانه از دریافت مواجب خویش محروم بودند، غالباً به امید دریافت حقوقشان به شورشگران میپیوستند.
__~~blue:ابوعلی از ((جیحون)) گذشت و در ((بخارا ))~~____ ابراهیم بن احمد__ __~~blue:را به امارت اعلام کرد که به همین دلیل نوح ناچار به ((سمرقند)) گریخت.~~__
اما اتحاد ابراهیم با امیر چغانی بیشتر از دو ماه طول نکشید.
ابو علی چون از جانب ابراهیم ایمنی نداشت به چغانیان رفت و در عوض ابراهیم که از عهده مخالفت با اهل بخارا که هوا خواه امیر نوح بودند بر نمیآمد، نوح را به بخارا خواند و به این ترتیب از وی معذرت خواست.
نوح در بخارا، بر خلاف پیمان، ابراهیم را توقیف کرد و با شورشیان هم به خشونت رفتار کرد.
__به این ترتیب امارت خراسان را به ((منصور بن قراتکین))، از ترکان اسپیجاب داد که لشکری نستوه و در عین حال به سامانیان در جنگها خدمت بسیار کرده بود ، داد.__
!!رویارویی نوح بن نصر با ابوعلی چغانی
ابوعلی چغانی که هنوز داعیه امارت خراسان را داشت از بلخ راه بخارا را پیش گرفت و در آن جا به تهدید امیر نوح پرداخت.
اما در جنگ سختی که میان دو طرف در گرفت، شکست خورده و ناچار به چغانیان عقب نشینی کرد.
با آن که لشکر بخارا چغانیان را غارت کرد، سرانجام کار به مصالحه کشید و ابو علی ناچار به همان حکومت چغانیان که از قدیم به خاندانش اختصاص داشت راضی شد.
اما در این میان منصور بن قراتکین، از افراط در شرابخواری وفات یافت .
__~~blue:نوح بار دیگر امارت خراسان را به ابو علی چغانی داد بدین ترتیب ابو علی به خراسان بازگشت و کار امارت آن دیار را به دست گرفت «340 ق / 951 م». ~~__
این بار خراسان توسط ابوعلی نظم و امنیت از دست رفته خود را باز یافت و ابو علی بعد از اعاده نظم، با ((آل بویه)) که در این ایام در عراق قدرتی یافته و قلمرو سامانیان را در خراسان تهدید میکردند، در حدود ((ری)) در گی د.
__با این وجود صلحی که او با رکن الدوله دیلمی کرد، مقبول دربار بخارا واقع نشد و نوح، ابو علی را مجدداً از امارت ((خراسان ))عزل کرد.__ />
__اما مقارن همین ایام نوح وفات یافت «ربیع الثانی 343 ق / آگوست 954 م». __
__~~blue:بعد از مرگش او را امیر حمید خواندند.~~__ |
