|
|
|
|
تاریخچه ی: قصیده
تفاوت با نگارش: 1
| - | قصیده عمولً از و 15 ی تا حدود نجاه، شص بیت ات. بیت اول آن مصرع و مصراع های مت چ یک افی ( دی) دارند. بدین نحو:
ل--- />ب--- />--- اف |
+ | قصیده وی از ت که دو صا بیت اول و مصراع های وم بیه ی بیت ای آ م قفی اند.
ول قصید ز 15 بیت ا 60 بی می تواد باشد. |
| - | لحن و موضوع قصیده حماسی است و در آن از مدح و مفاخره و هجو و ذم از این قیل مسائل سخن می رود و مسائل دیگر از قبیل مسائل اخلاقی، دینی، وصف و غیره جنبه ثانوی دارد. هر چند شاعرانی ن نصرخسرو به قصیده های مذهبی و فلسفی و منوچهری و اقانی به وصف طبیعت و سنایی به عرفان و مسعود سعد به حسبیه معروفند اما مضمون اصلی قصیده مدح است چنان که در قصاید عنصری و انوری دیده می شود. |
+ | قصیده را می وان به ش یر صویر کرد: |
| - | قصیده قالب رایح و مسلط 1 dominant شعر فارسی از آغاز (اوایل قرن چهارم تا پایان قرن ششم است و از این تاریخ به بعد غزل اندک اندک جای آن را می گیرد اما اوج قصیده سرائی در قرون پنجم و ششم است. در قرن ششم بر اثر تحولات سیاسی و اجتماعی که رخ می دهد (بر روی کار آمدن سلجوقیان) بازار مدح از رونق می افتد و تصوف رواج می یابد و مرکزیت از خراسان به عراق عجم منتقل می شود، این عوامل و عوامل دیگر باعث می شوند که فقط معشوق قسمت اول قصیده (تعزل) به جا ماند و ممدوح قسمت دوم قصیده از بین برود. هر چند از این دوره به بعد هم قصیده دیده می شود اما دیگر قالب رایج و مسلط نیست و غزل حتی وظیفه اصلی قصیده را که مدح باشد بر عهده می گیرد. سرانجام در قرن هفتم سعدی در طی قصیده یی مرگ قصیده را رسماً اعلام می دارد و ساختمان سنتی آن در هم می شکند. |
+ | ~~blue:......................الف///////// ...................... ب />...................... ب ////////// ...................... ج />...................... ج ////////// ...................... الف ~~ |
| - | __قصیده، ای ماسی__ |
+ | لحن و موضوع قصیده ماس است در آن از ((ح )) و ((مفاخره )) و هجو و ذم و .... سخن می ود و مسائل دیگر از قبیل مسائل اخلاقی و دینی و وصف طبیعت در قصیده جنبه فرعی دارد. |
| - | یده قلب مضامین مای است و در آن قهرمان کسی است ب سرهای مخطر یز پای در می ه و یک تده خیل عظیمی را تار و مر می کند. جنگ هی او ج ملی و مذبی (غزوه) دارد و مخافان کفار و ملحد هند. کارهای محیرالعقول می کن ثلاً با اسب از دریای ژرف عبور می کند. دردهای تأیید شاعر ا را از جاودانان و بی ما قلمد می کند. بدی یب غاب مختصات عم حاس در قصیده هست. اما ق حماس راتین با قصیده د این است ک در حماسه قهمان ی واقعا مووی بزرگ بوده است(حماس تاریخی) ی مووی ااطیری ت ک فق از خا خود ابیات حماسه در مورد او اطلاعاتی داریم اما در قصیده و قهرما ا از اسناد تاریخی می شناسیم و می دانیم که حائز هیچکدام از اوصاف شاعر بوده است. بدین تریب قیه حماسه دروی است. قهرمان مثلاً سلطان محمود است که به هیچ وجه نه ملی و مهی دارد هیچگاه یک تنه ب نگ شمن نرفته است ،بکه سواان ی شمار او مشتی ز هندیان بی دفاع ا غرت کرد اند. جن او غزوه نبوده است، بلکه دی غارت بوده است آن ه ر عر شاعر با رح ی اسی عبور ا دریایی ژرف خوانده شده در حقیقت عبور از رودخانه یی با زاران دبیر و یز بوده است. |
+ | چند قاید ارانی ((اصرخر)) موعات مهی و لی و ((موچهری)) و ((خاانی)) و یع ((سنایی ))به عران و ((مد د)) ب ی معد اما من الی قصیده مد است در قای ((عی )) و ((اوری )) ی موو الی م کرد اا ات. />
/> align=left> /> /> />{img src=img/daneshnameh_up/8/8e/ghaside00.JPG}
|
| | />قصیده قا رایح شعر اری اوی قرن چهم ایان ن شم است ا این اریخ ه بع غ اند اندک ی آ را ی گیر اا ی سرای در قرون نم و است. |
| | + | در قرن ششم بر اثر تحولات سیاسی و اجتماعی که رخ می دهد (بر روی کار آمدن ((سلجوقیان))) بازار مدح از رونق می افتد و تصوف رواج می یابد و قصیده که اصل موضوع آن ستایش ممدوح در پایان شعر است جای خود را به دیگر قالب های شعری می دهد هر چند از این دوره به بعد هم قصیده دیده می شود اما دیگر قالب رایج نیست و غزل حتی وظیفه اصلی قصیده که مدح باشد را نیز بر عهده می گیرد. |
| | + | سرانجام در قرن هفتم ((سعدی )) در طی قصیده ای مرگ قصیده را رسماً اعلام می کند و ساختمان سنتی آن در هم می شکند. |
| | + | بعضی قصیده را "حماسه دروغین" خوانده اند چرا که در ((ادبیات حماسی )) قهرمان اغلب یک موجود اساطیری است که کارهای عجیب و خارج از توان بشر معمولی انجام می دهد ولی در قصیده همه ی این صفات در مورد شخصی که کاملاً او ا می شناسیم و می دانیم هیچ یک از این کارها را نمی تواند بکند بکار می رود. |
| | + | در قصیده هایی که در مدح سلطان محمد غزنوی سروده شده است به نمونه های خوبی از این اغراق ها بر می خوریم که حتی اندکی هم با واقعیت شخصیت او سازگار نبوده است. |
| | + | __نمونه ای از قصیده__ |
| | + | قصیده "بهاریه" ((فرخی )) شامل صد و بیست و پنج بیت و در مدح سلطان محمود غزنوی است که برای نمونه ابیاتی از آن نقل می شود: |
| | + | ~~green:بهار تازه دمید، ای به روی رشک بهار |
| | + | بیا و روز مرا خوش کن و نبید بیار |
| | + | همی به روی تو ماند بهار دیبا روی |
| | + | همی سلامت روی تو و بقای بهار |
| | + | رخ تو باغ من است و تو باغبان منی |
| | + | مده به هیچکس از باغ من، گلی، ز نهار! |
| | + | به روز معرکه، بسیار دیده پشت ملوک |
| | + | به وقت حمله، فراوان دریده صف سوار |
| | + | همیشه عادت او بر کشیدن اسلام |
| | + | همیشه همت او نیست کردن کفار |
| | + | عطای تو به همه جایگه رسید و، رسد |
| | + | بلند همت تو بر سپهر دایره وار |
| | + | کجا تواند گفتن کس آنچه تو کردی |
| | + | کجا رسد بر کردارهای تو گفتار؟ |
| | + | تو آن شهی که ترا هر کجا شوی، شب و روز |
| | + | همی رود ظفر و فتح، بر یمین و یسار |
| | + | خدایگان جهان باش، وز جهان برخور |
| | + | به کام زی و جهان را به کام خویش گذار~~ |
